Toshkent arxitektura qurilish instituti raximov shavkat turdimurodovich beton va temir-beton texnologiyasi

bikir
 
qorishma
lar  deb  ataydilar.    Bunday  qorishmalarning 
xususiyatlarini  aniqlash  uchun  maxsus  asbobdan  foydalanib,  ular  yordamida 
qorishmaning oquvchanligini titratish orqali aniqlaydilar.  
  Bunday asbob balandligi 200 mm, ichki diametri 240 mm bo‗lgan silindrik 
idishdan  iborat.  Bu    idishga  beton  cho‗kishini  o‗lchovchi  ko‗rsatkichli  shtativ 
sifatidagi  moslama,  shtanga  va  qalinligi  4  mm  bo‗lgan      6  ta  teshikli  metal  disk 
mahkamlangan (3.25-rasm). 
3.25- rasm
. 
Beton qorishmasining bikirligini aniqlaydigan standart asbob: 
1- qolip; 2- konus mahkamlanadigan tutqichlar; 3- konus; 4- voronka; 5- shtanga;  
6- yo‗naltiruvchi vtulka; 7-dis mahkamlanadigan vtulka; 8- oltita teshikli disk; 9- shtativ 
(tutqich); 10- shtativning mahkamlovchi moslamasi. 

---

142 
 
 
3.26- rasm. Beton qorishmasini qulay quyiluvchanligini aniqlashning soddalashtirilgan 
usuli:
 
a
-asbobning umumiy ko‗rinishi; b-tebranishga qadar beton qorishmasi;  
 v-aksincha ,tebranishdan so‗ng; 1-konus; 2-kub qolip;  
3-beton qorishmasi; 4-titratgich. 
 
  Asbobni  titratuvchi  moslama  ustiga  zich  o‗rnatadilar.  So‗ng  idishga  konus 
shaklidagi  metall  qolip  tushiriladi.  Konus  o‗lchamlari  yuqorida  ko‗rsatilgan. 
Konus-shaklni    maxsus  aylana-tutqich  yordamida  asbobga  mahkamlanadi  va 
qorishmani  uchga  bo‗lib  har  birini  alohida  metall  tayoqcha  bilan  zichlashtirib 
to‗ldirib  chiqiladi.  So‗ng  konusni  mahkamlab,  shtativni  burib,  beton  qorishmasi 
ustiga  keltiriladi  va  titratuvchi  moslama  ishga  tushiriladi.  Amplitudasi  0,5  mm 
bo‗lgan  titratish  jarayoni  sement  hamiri  diskning  ikki  teshigidan  chiqqungacha 
davom  ettiriladi.  Titratish  davom  etgan  vaqt  –  beton  qorishmasining  bikirlik 
ko‗rsatkichidir (3.26-rasm).     
 
  Laboratoriyalarda  ba'zan B. G. Skramtaev tomonidan tavsiya etilgan beton 
bikirligini  aniqlashning  soddalashtirilgan  usulidan  foydalanadilar.  Bu  usul  bilan 
tadqiqotlarni  quyidagi  tartibda  o‗tkazadilar.  Kublar  tayyorlanadigan  o‗lchamlari 
20x20x20 sm bo‗lgan oddiy  qolipga standart konus o‗rnatiladi.  Oldindan undan  
tayanchlarni  olib  tashlab  kub  ichiga  joylashishi  uchun  uning  pastki  asosining 
diametri kamaytiriladi    (7-rasm). Konusni odatdagidek  uch bosqichda  to‗ldiriladi. 
Metall  konus  olingandan  so‗ng  laboratoriya  maydonchasida  beton  qorishmasini 
titratiladi.  Titratish  jarayoni  beton  qorishmasi  kubning  barcha  burchaklarini 
qoplab,  yuzasi tekislanguncha davom ettiriladi.  
  Titratishning  davomiyligini  (s)  beton  qorishmasining  bikirlik  darajasi 
sifatida  qabul qilinadi. Standart titratish maydonchasi quyidagi  qiymatlarga mos