Toshkent arxitektura qurilish instituti raximov shavkat turdimurodovich beton va temir-beton texnologiyasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.1-jadval 
Suvoq qilish qurilmalarining texnik xarakteristikasi 
 
Ko„rsatkichkalar 
 
SO - 660 
 
SO - 57 
 
SO - 85 
Quvvati, m
3
 / coat 
Bosim chegarasi, MPa 
(kgs/cm
2
) 
Qorishmani uzatish 
uzoqligi, m: 
gorizontal 
vertikal 
Elektrodvigatel quvvati, 
kVt  
Massasi, kg 
6 
 
1.5 (15) 
 
 
200 
40 
 
12.85 
2100 
2 
 
1.5(15) 
 
 
50 
15 
 
3.8 
750 
2 
 
3.5(35) 
 
 
250 
60 
 
15 gacha 
1025 
   
 
 
Suvoq  turiga bog‗liq xolda quyidagi texnologik jarayonlar bajariladi (2.2 va 
2.3-jadvallar).  
 
 
 

---

65 
 
2.2-jadval 
Asosiy texnologik jarayonlar 
 
Jarayonlar 
 
Suvoq turlari 
oddiy 
sifatli 
yukori sifatli 
1.
 
Yuzalarni suvoqlashga  
tayyorlash 
2.
 
Yuzalarni tekisligini 
tekshirish 
3.
 
Mayaklarni o‗rnatish 
4.
 
Qora suvoqni surtish 
5.
 
Gruntni suvash (1 –qavat) 
6.
 
Gruntni tekislash 
7.
 
Gruntni suvash (2 –qavat) 
8.
 
Gruntni tekislash 
9.
 
Burchaklarni taqsimlash 
10.
 
Shift rustalarni taksimlash 
11.
 
Fakturali kavatni yuzaga 
keltirish 
12.
 
Yuzani silliqlash (faktura 
kavatiga ishlov berish) 
13.
 
Atkoslarni pardozlash 
+ 
 
+ 
 
- 
+ 
+ 
+ 
- 
- 
+ 
+ 
 
- 
 
+ 
+ 
+ 
 
+ 
 
- 
+ 
+ 
+ 
- 
- 
+ 
+ 
 
+ 
 
+ 
+ 
+ 
 
+ 
 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
 
+ 
 
+ 
+ 
 
 
 
 
 
 

---

66 
 
2.3-jadval 
Suvoq ishlarini qo„lda bajarishning texnologik jarayonini  
ketma - ketligi 
Jarayon  etaplari 
Texnologik jarayonlarining 
davomiyligi 
I – Etap.  yuzalarni   tayyorlash 
1.
 
Yuzalarni suvashga tayyorlash, 
devor choklari ( yoriklari ) ni qayta 
ishlash 
2. Yuzalarni mixlash 
3. Markalarni urnatish 
4. Mayaklarni urnatish 
II - Etap  Pardozlash qavatini   surtish 
5. Yuzani namlash ( xullash ) 
6.Qorasuvoqni surtish, mayak va 
markalarni o‗rnatish, tozalash bilan 
birga: 
Sementli 
Oxakli korishma 
Gipsli 
7.Gruntning 1 – kavatini surtish: 
      sementli 
      oxakli   
      gipsli 
8.Grurtning 2 – kavatini surtish: 
III - Etap  Yuza kismiga ishlov berish 
10.Qoplamali ( fakturali ) qavatni 
tekislash, yuzani zatirkalash                   
( faktura kavatini ishlov berish ) 
otkoslarni pardozlash: 
      sementli 
      oxakli   
      gipsli 
 
 
 
reglamentlanmagan 
 
- 
- 
- 
 
5 mingdan kup emas 
 
 
2-3 soat 
1-1.5 sutka 
8-12 minut 
 
6-12 soat 
2-3 sutka 
10-20 minut 
 
 
 
 
 
 
6-7 sutka 
20-30 sutka 
3-5 sutka 
 
Suvoq qatlamlarini chaplash va tekislash.
 Yuqorida qayd etilganidek suvoq 
sepma, qorasuvoq va pardoz suvoq qatlamlaridan iborat. 

---

67 
 
Sepma  qatlam
  –  suvoqning  birinchi  qatlami  bo‗lib,  uning  qalinligi  qo‗lda 
chaplaganda 3-5 mm bo‗ladi. Sepma qatlam uchun suyuqqorishma ishlatiladi. 
 
Qorasuvoq
-  suvoqning  ikkinchi  qatlami.  Qorasuvoq  qorishmasi  sachratma 
qatlam qorishmasidan biroz quyuqroq qilib tayyorlanadi.  
Pardozsuvoq
 – suvoqning uchinchi qatlami. Uning qalinligi 2 mm.  
Qorishma  yuzaga  urilib,  yerdagi  choklar  bo‗shliqlar  va  g‗adir  budirliklarni 
to‗ldiradi  va  zich  qatlam  xosil  qiladi.    Devorni  suvashda  sokol  devor  tomonga 
qiyalatib  ushlanadi,  ishlash  uchun  qulay  bo‗lishidan  tashqari,  balki  qo‗lga 
qorishma tegishidan ham saqlaydi. Qorishma  sokoldan kurakchaning o‗ng qirrasi 
yoki  uchi  bilan  shunday  olinadiki,  kurakcha  sokolning  chetidan  uning  o‗rtasiga 
(suvoqchidan  nariga)  tomon  borsin,  bunda  qorishmaning  sokoldan  oqib  ketishiga 
va polga tushmasligi kuzatilib boriladi. 
Kurakcha  bilan  qorishma  chaplanganda  qo‗lning  butun  qismi  ishlamasdan, 
faqat  uning  panjalarigina  ishlaydi.  Buning  uchun  kurakchani  siltab,  keyin  uni 
keskin  to‗xtatish  zarur.  Kurakchani  juda  kuchli  siltamaslik  kerak,  chunki  bunda 
qorishma  juda  sachrab  ketadi.  Siltash  keskinligi  qorishmaning  quyuqligi  va 
chaplanadigan qatlam qalinligiga bog‗liq. 
Masalan,  qorishma  yupqa  qatlam  qilib  chaplanganda  kurakcha  keskin 
siltanishi  kerak.  Bunda  qorishma  go‗yo  yoyilib  uriladi.  Qorishma  qalin  qatlam 
qilib chaplanganida siltash kuchsiz bo‗lishi kerak. 
Suvash protsessida qorishmani turli vaziyatlarda: chapdan o‗ngga tomon va 
o‗ngdan  chapga  tomon  chaplashga  to‗g‗ri  keladi,  bu  qorishmaning  qaerga 
chaplanayotganligiga bog‗liq. Eng qulay vaziyat qorishmani chapdan o‗nga tomon 
chaplashdir. Devorni suvashda qorishma bo‗y barobar yoki undan balandroqqa bel 
satxida va pol yoki so‗rilar satxida itqitiladi. 
Shiplarni  suvashda  qorishmani  boshdan  oshirib,  tik  yuqoriga  va  oldinga 
itqitib  chaplanadi.  Qorishmani  oldinga  itqitib  chaplashda  kurakcha  qorishmasi 
bilan  birgalikda  suvoqchining  old  tomon  yo‗nalishida  siltanadi.  Qorishma  tik 
yuqoriga itqitilganda u to‗ppa to‗g‗ri bosh ustidagi yuzaga chaplanadi, lekin bunda 

---

68 
 
kurakcha  biroz  o‗ngroqqa  yo‗naltirilib  siltanishi  kerak.  Agar  qorishma  boshdan 
yoki  yelkadan  oshirib  otilsa,  u  xolda  qorishma  suvoqchining  orqa  tomonidagi 
yuzaga  chaplanadi.  Qorishma  chaplashda  shunday  vaziyatda  bo‗lish  kerakki, 
bunda qorishma yonida ishlayotgan suvoqchiga sachramaydigan bo‗lsin. 
Qorishmani  yashikdan  kurakcha  bilan  sokoldan  olib  itqitilgandek  itqitiladi. 
Bunda  yengil  ko‗chma  yashik  va  o‗lchamlari  katta  kurakcha  ishlatiladi.  Ish 
quyidagicha  tashkil  qilinadi.  Agar  suvaladigan  yuza  yashikdan  pastga  joylashgan 
bo‗lsa,  u  xolda  yashik  devordan  bir  metr  nariga  qo‗yiladi.  Suvoqchi  kurakcha 
yordamida  yashikdan  qorishma  porsiyasini  olib  devorga  itqitadi.  Agar  qorishma 
yashik  satxidan  yuqoriroqqa  itqitiladigan  bo‗lsa  u  xolda  devor  bilan  yonma  yon 
qo‗yiladi. Bunda ortiqcha xarakatlar kamayadi, devordan sachragan qorishma esa 
yashikka tushadi, uni yana ishlatish mumkin. 
Ishlayotgan paytda yashik qorishma itqitiladigan joyga vaqt-vaqti bilan surib 
turiladi.  Qorishma  sokol  bilan  quyidagicha  chaplanadi.  Qorishma  sokolga 
suvoqchilik  kurakchasi,  xokandoz  yoki  cho‗mich  bilan  solinadi  ma'lum  miqdor 
qorishma  solingan  sokol  o‗ng  qo‗lga  olinadi  va  pastdan  yuqoriga  kuchli,  keskin 
siltab qorishmani devorning suvaladigan yuzasiga itqitiladi. Qorishma yuzaga uzun 
polosa  tarzida  yoyilib  yopishadi.  Ishchi  gavdasining    qorishmani  siltab  otishdagi 
vaziyati xuddi qorishmani sokoldan kurakcha bilan olib siltab otgandek turadi. 
Qorishma cho‗mich bilan vertikal va gorizontal yuzalarga, shuningdek bino 
karnizlari,  nalichniklari,  raxlari  va  boshqa  qismlariga  chaplanadi.  Cho‗mich  bilan 
oxakli,  oxak-sementli  va  sementli  qorishmalarni  chaplash  qulaydir.  Oxak-gipsli 
qorishma  tez  qotadi  cho‗michga  yopishib  uni  og‗irlashtiradi.  G‗ildiraklarga 
o‗rnatilib g‗iltiratib yuritiladigan qorishma yashiklari qulaydir. U ish joyiga yaqin 
qilib,  devorlar  yoniga  va  shiplarga  qorishma  chaplanadigan  joyning  pastiga 
qo‗yiladi. 
Qorishmani yashikdan cho‗mich bilan bevosita olib, turlicha siltab chapdan 
o‗nga  va  o‗ngdan  chapga  chaplanadi.  Qorishma  chaplashda  cho‗michni  ushlash 
kurakchani  ushlashdan  farq  qiladi.  Qorishmani  itqitilayotganda  cho‗mich 

---

69 
 
aylantiriladi  va  qorishma  chayqalib,  cho‗mich  chetlarida  yuzaning  katta  qismini 
noksimon  suvoq  tarzida  qoplaydi.  Cho‗mich  qancha  keskin  siltansa  qorishma 
shuncha keng yoyilib, yupqa bo‗lib chaplanadi va aksincha. 
Surkash.
  Surkash  uchun  ishlatiladigan  qorishma  juda  quyuq  bo‗lmasligi 
kerak.    Quyuq  qorishma  ishlatilganda  asbobni  qattiq  bosish  lozim.  Aks  xolda 
suvoq qatlami qorishmani itqitilgandagiga qaraganda nozikroq va juda ko‗p ichki 
bo‗shliqlari  bo‗ladi.  Qorishmani  devorga  chaplashda  qorishma  solingan  yashik 
devordan  bir  metr  nariga  qo‗yiladi.  Shiplarni  suvashda  esa  qorishma 
surkalanadigan joyning tagiga qo‗yiladi.  
Qorishma  sokol,  kurakcha,  andavalar  yordamida  surkalanadi.  Qorishma 
sokol  bilan  quyidagicha  surkalanadi.  O‗ng  qo‗lga  kurakcha,  chap  qo‗lga  esa 
qorishma  solingan  sokol  olinadi.  Sokol  suvalanadigan  yuzaga  uning  bir  tomoni 
yuzadan  50  –  100  mm  berida  turadigan  qilib  (bu  qorishmaning  miqdori  va 
quyuqligiga bog‗liq) ikkinchi tomoni esa chaplanadigan suvoq qalinligicha berida 
turadigan  qilib  yaqinlashtiriladi.  Qorishmani  yetarlicha  bosish  uchun  kurakchani 
uchi bilan sokolni yuzaga bosiladi, kurakchani uchi bunda shponkaga tirab turiladi.  
Sokol  surila  borishi  bilan  qorishma  yuzaga  surkaladi  sokolni  ko‗tarilgan 
tomoni  esa  borgan  sari  yuzaga  bosila  boradi.  Tekis  yuza  xosil  qilish  uchun 
kurakchani  sokolga  bir  tekis  bosish  kerak.  Qorishmani  devorga  surkashda  sokol 
pastdan yuqoriga qaratib surib boriladi. Sokol to‗g‗ri surilganida to‗g‗ri polosalar, 
egri bugri surilganida egri poloslar qoladi. 
Qorishmani shipga surkashda suvoqchi sokoldagi qorishmaning quyuqligi va 
miqdori, surkalanadigan qatlam qalinligiga qarab yo bir joyda turib surkaydi yoxud 
asta  oldinga qarab  yurib kalta-kalta to‗g‗ri  chiziqli tasmalar tarzida surkaydi  yoki 
o‗ng tomonga bir qadam tashlab qorishmani uzun tasmalar tarzida surkaydi. 
Qorishma kurakchalar yordamida asosan to‗r qoplangan yuzalarga surkaladi. 
To‗rga  oldin  biroz  qorishma  sachratiladi,  bu  qorishma  qotganidan  keyin  tor 
tebranmaydigan  bo‗lib  qoladi.  Faqat  shundan  keyingina  qorishma  surkashga 

---

70 
 
kirishiladi. Sokol – cho‗mich yoki sokolga tolali qo‗shimcha qo‗shilgan qorishma 
olinib keyin uni suvaladigan yuzaga kurakchaning orqa tomoni bilan surkaladi.  
Agar  qorishma  devorga  surkalanadigan  bo‗lsa  sokol  devorga  taqaladi, 
kurakchani orqa tomoni bilan sokoldagi qorishmani tez tez surib, uni yuzaga yupqa 
qilib  surkaladi.  Qorishma  yo  vertikal  yo‗nalishda  yo  gorizontal  yo‗nalishda 
surkaladi.  Qorishma  devorga  qanday  surkalsa,  shipga  ham  shu  tarzda  surkaladi. 
Surkash  vaqtida  sokolni  kurakchaning  ketidan  yurg‗izib    to‗kilayotgan  qorishma 
yig‗ib boriladi.  
Qorishmani  surkashda  suvoq  yuzasining  g‗adir  budir  chiqishiga  xarakat 
qilish  kerak.  Shunday  qilingan,  chaplanadigan  suvoq  qatlami  bu  yuzaga  yaxshi 
yopishadi. Qorishma yog‗och andavalar yordamida turlicha ensiz, enli, keng, uzun 
va  qisqa  tasmalar  tarzida  surkaladi.  Ishlash  vaqtida  andavaning  bir  uchi  yashikka 
qo‗yiladi, keyin uning ustiga kurakcha bilan uzunasiga qorishma solinadi, so‗ngra 
yog‗och andavani ikki qo‗llab ushlab, uni yuzaga keltirilada va qorishma surkaladi, 
bunda yog‗och andavaning bitta bo‗ylama tomoni devorga bosib turiladi, ikkinchi 
tomoni  esa  biroz  ko‗tarilib  turadi.  Agar  qorishma  devorga  surkaladigan  bo‗lsa, 
andava  pastdan  yuqoriga  qaratilib  shipga  surkaladigan  bo‗lsa  yuzaga  bir  xil 
qalinlikda qorishma tasmasi chaplab o‗ziga tomon yurgiziladi. 
Tekislash
,  qorishma  sokol  yordamida  qanday  surkalgan  bo‗lsa,  xuddi  shu 
tarzda  tyekislanadi.  Bunda  farq  faqat  shundaki,  tekislashda  sokolga  qorishma 
olinmaydi. Odatda, qorishmani  sokol  yordamida surkash  bilan bir vaktda  tekislab 
xam ketiladi. Yog‗och andavalar bilan kuyidagicha ish bajariladi. Yog‗och andava 
korishma  chaplangan  yuzaga  quyiladi,  yuqorigi  qirrasi  ko‗tariladi  va  devorni 
tekislashda  uni  pastdan  yuqoriga  karatib,  shipni  tekislashda  esa  o‗ziga  qaratib 
bosib yurgiziladi. Qorishma ko‗p chaplangan joyda andava bilan kesiladi va uning 
yuzasida  yig‗iladi.  Korishma  kam  chaplangan  joyda  esa  kesib  olingan  ortiqcha 
qorishma  surkab  ketiladi.  Ba'zi  joylarga  qo‗shimcha  qorishma  chaplashga  to‗g‗ri 
keladi. Korishmani aniqrok tekislash uchun ba'zan quyidagicha ish qilinadi. Avval 
yog‗och  andava  devorlarda  vertikal  yo‗nalishda,  so‗ngra  gorizontal  yunalishda 

---

71 
 
yurgiziladi,  shiplarda  esa  avval  ship  buylab,  keyin  shipga  ko‗ndalang  yunalishda 
yurgiziladi.  Suvoqning  tekis  chiqishi  yog‗och  andavaga  yoki  boshka  asbobga 
qanday  kuch  bilan  bosilishiga  bog‗liq.  Kuchli  bosilgan  joyda  yupqa  qorishma 
qatlami xosil buladi va aksincha. 
Rejacho‗plar bilan bir vaktning o‗zida yuzaning tekis-notekisligi tekshiriladi 
va  u  qo‗shimcha  ravishda  tekislanadi.  Rejachup  suvok  yuzasiga  hamma 
yunalishlarda  qo‗yib  ko‗riladi  va  notekisliklar  shu  zaxotiyok  to‗g‗rilanadi. 
Chuqurchalar  xosil  bo‗lgan  joylarga  qorishma  solib  tekislanadi,  qavariq  chiqib 
qolgan joylardagi qorishma esa kesib olinadi. 
Ishlov  berilgan  yuzaning  tozaligi  ko‗p  jixatdan  tayyorlangan  pardozsuvok 
korishmasining  sifatiga  bog‗liq.  Yaxshi  korishma  oson,  tez  va  toza  ishqalanadi 
yoki silliklanadi, shu tufayli suvokchilarning mexnat unumdorligi ortadi. 
 
Pardozsuvoq qorishmasi tayyorlash uchun mayda qum ishlatiladi. Yirik kum 
uncha  yaramaydi,  chunki  undan  tayyorlangan  korishma  bilan  pardozlangan  yuza 
g‗adir  budur  yuza  hosil  kiladi.  Qorishmaning  bir  jinsliligi  uni  chaplashda  xam, 
ishkalashda  xam  katta  rol  o‗ynaydi.  Agar  ba'zi  joylarda  pardozsuvok  korishmasi 
kuchlirok bo‗lsa yoki, aksincha kuchsizrok bo‗lsa, ishqalangan yuzalarning tozaligi 
xar  xil  chikadi.  Shuniig  uchun  tayyorlangan  yoki  tayyor  korishmalar  yuzaga 
chaplanishidan oldin elakdan o‗tkaziladi va yana bir marta aralashtiriladi. Oldingi 
suvoq  qanday  tarkibli  bo‗lsa,  pardozsuvoq  qorishmasi  xam  xuddi  o‗sha  tarkibli 
qilib tayyorlanadi. Kuchli qorishmalar bilan suvalganda yuza dag‗al chiqadi, chala 
va  ishqalanmagan  tasmalar  xosil  bo‗ladi.  Bunday  qorishmalarni  silliqlash  ancha 
oson. Kuchsiz korishmalarning puxtaligi esa past va yomon ishqalanadi. 
Pardozsuvok  qilishdan  12—20  min  oldin  qorasuvoq  yuzasini  suv  bilan 
ho‗llash  kerak.  Pardozsuvoq  qorishmasi  ho‗llangan  yuzaga  puxtarok  yopishadi, 
shu tufayli monolit (yaxlit) suvoq qatlami hosil qilinadi. 
Pardozsuvok  kilishdan  12—20  min  oldin  qorasuvoq  yuzasini  suv  bilan 
ho‗llash  kerak.  Pardozsuvok  qorishmasi  ho‗llangan  yuzaga  puxtarok  yopishadi, 

---

72 
 
shu tufayli monolit (yaxlit) suvoq qatlami hosil qilinadi. Qorishma kancha toza va 
sinchiklab tekislangan bo‗lsa, uni ishqalash shunchalik oson bo‗ladi. 
Shpaklyovka qilmaslik va bevosita suvoqniig ustidan bo‗yash uchun qumsiz 
pardozsuvok  qilinadi.  Bunday  qorishma  oxak  xamiri  va  gipsdan  tayyorlanadi. 
Oxak xamiri standart konus 12 sm  cho‗kadigan quyuqlikda olinadi. Gips va oxak 
xamiri ko‗zlarining kattaligi 0,16 mm bulgan elakdan o‗tkaziladi. Pardozsuvoqning 
yangi qorishmasini tayyorlashda oxak xamirini bir xil kuyuqlikka kelgunga qadar 
yaxshilab aralashtiriladi, Qorishma oz-ozdan
g
 gipsning qotishini sekinlashtiradigan 
qo‗shimchalarsiz  tayyorlanadi.  Biroz  qotgan  yoki  eskirib  qolgan  korishma 
ishlatilmaydi.  Pardozsuvoq  qilishdan  oldin  qorasuvok  tekislanadi  va  suv  sepib 
ho‗llanadi. Qorishma 2—3 mm qalinlikdagi qatlam tarzida chaplanadi, tekislanadi 
va  metall  silliklagichlar  bilan  silliqlanadi.  Pardozsuvokni  oldin  chaplangan  suvoq 
qatlami bilan tutashtirib suvashda oldingi chaplangan qorishma keskich bilan 30° 
burchak ostida kesiladi va kesilgan qismiga yangi qorishma porsiyasi chaplanadi. 
Ishqalash.
  Suvoq  qatlami  andavani  aylanma  xarakatlantirib  va  to‗g‗ri 
chiziqli  xarakatlantirib  ishkalanadi.  To‗g‗ri  chiziqli  yo‗nalishda  ishkalashda  yuza 
ancha  toza  chikadi,  undan  ko‗pincha  yuqori  sifatli  suvoq  ishlarini  bajarishda 
foydalaniladi. 
Aylanma xarakatlantirib ishqalash quyidagicha bajariladi. Andavani bir qo‗l 
bilan  ushlab,  uning  yuzi  suvoq  yuzasiga  bosiladi  va  soat  strelkasiga  teskari 
yo‗nalishda  aylanma  xarakatlantiriladi.  Qavariq  va  notekis  joylar  andavaning 
qirrasi  bilan  qirqib  tashlanadi.  Andava  yuza  bo‗ylab  surilayotganda  qorishma 
ayrim  botiq  joylarni  to‗ldiradi  va  pardozsuvoqni  ishqalaydi.  Andavani  turlicha 
kuch bilan kavarik yuzaga kuchlirok, botik yuzaga kuchsizrok bosish kerak. 
Ishqalash jarayoida andavaning qirralarida kesilgan qorishma yig‗ilib qoladi. 
Bu  qorishmani  vakt-vakti  bilan  tozalab,  uni  qirilgan  joylarga  va  bo‗shliqlarga 
chaplab  turiladi.  Vaqt  o‗tishi  bilan  pardozsuvok  quriydi  va  uni  ishqalash 
kiyinlashadi.  Uni  yumshatish  uchun  ishqalanadigan  suvoq  yuzasi  bo‗yok  cho‗tka 
yordamida  suv  bilan  xullanadi.  Andavani  aylanma  harakatlantirib  ishqalashda 

---

73 
 
suvoq yuzasida bo‗shliqlar va qorishma yig‗ilib qolgan joylari bo‗lmagan sal- pal 
sezilarli  doirasimon  izlar  qoladi.  Shuning  uchun  yukori  sifatli  pardozlashda 
aylanma  usulda  ishkalangan  yuzalar  qo‗shimcha  ravishda  to‗g‗ri  chiziqli 
yo‗nalishda xam ishqalanadi. 
To‗g‗ri  chiziqli  yo‗nalishda  ishqalash  quyidagicha  bajariladi.  Qorishmadan 
yaxshilab  tozalangan  andava  yuzaga  jips  qilib  bosiladi  va  u  to‗g‗ri  chiziqli 
harakatlantiriladi  va  siltab  yurgiziladi.  Shunday  kilib,  aylanma  xara- 
katlantirilganda  qolgan  xamma  izlar  yo‗kotiladi.  Aylanma  xarakatlantirib 
ishqalashdan keyin to‗g‗ri chiziqli yo‗nalishda ishqalagan ma'qul. Kichikrok yuza 
(0,5—1 m
2
) aylanma xarakatlantirib ishqalangani keyinrok uni tugri chizikli yuna-
lishda  ishkalanadi.  Agar  aylanma  xarakatlantirib  ishkalangan  suvoq  yuzasi  qurib 
qolgan  bo‗lsa,  uni  oldin  suv  bilan  ho‗llab,  keyin  to‗g‗ri  chiziqli  yo‗nalishda 
ishqalanadi.  Suvoq  oldin  yog‗och  andava,  keyin  polotnosiga  namat  yoki  fetr 
qoplangan andava bilan ishqalansa, yuza juda toza chikadi. 
To‗g‗ri  chiziqli  yo‗nalishda  ishqalashdan  keyin  suvoq  yuzasida  tirnalgan 
joylar,  bo‗shliqlar,  o‗yiqlar,  qavariqlar  va  boshqa  nuqsonlar  bo‗lmasligi  kerak. 
Balandligi 4 mm gacha bo‗lgan devorlarni to‗g‗ri chiziqli yunalishda ishqalashda 
ularda  faqat  bitta  tutashgan  joy  bo‗lishi  kerak,  bu  ikki  galda  ishqalab  bajariladi, 
birinchi marta yukoridan pastga qaratib shipdan so‗rigacha, ikkinchi marta so‗ridan 
polgacha  ishqalanadi.  Suvoq  yuzasi  kanchalik  toza  ishqalangan  bo‗lsa,  bo‗yok 
ishlarini bajarishda bu yuza shuncha kam tuzatiladi. 
Birinchi  holda  chaplangan  pardozsuvok  qorishmasi  dastavval  yog‗och 
andava  yordamida,  sungra  silliklagichlar  bilan  bir  yoki  ikki  yo‗nalishda 
silliqlanadi.  Silliklagichlarga  bosish  kuchi  shunday  bo‗lishi  kerakki,  silliqlagich 
o‗tganidan  keyin  pardozsuvok  yuzasida  hyech  kanday  iz  kolmasin.  Devorlarda 
pardozsuvok  qatlami  oldin  vertikal  yunalishda  (poldan  shipga  karatib),  so‗ngra 
gorizontal yunalishda (polning eniga yoki buyiga) karatib  silliklana di. Ship oldin 
derazadan  tushayotgan  nurlarga  kundalang  yunalishda,  keyin  ular  yunalishida 
silliklanadi.  Ikkinchi  holda  pardozsuvok  katlami  bir  vaktning  o‗zida  surkaladi  va 

---

74 
 
tekislanadi,  so‗ngra  silliqlanadi.Silliqlash  ishlarini  ikki  kishi  bajargani  ma'qul.  U 
holda  biri  korishma  chaplaydi  va tekislaydi, ikkinchisi  esa  silliqlaydi  (2.2 va 2.3-
rasmlar).