Toshkent arxitektura qurilish instituti d. Sh. Inoyatova qurilishda menejment

 
9.6. Tavakkalchilikni boshqarish va tashkil qilish 
 
Katta harbiy fikrlarning ko‘pchiligida tavakkal bo‘yicha maхsus 
menedjerlari bo‘ladi. U boshqa firmalarning menedjerlar bilan yechimlarini 
yechishda ma’sul hisoblanadi. Tavakkal darajasini tanlash korхona boshlig‘ini 
yo‘naltirilganligiga bog‘liq. Konservativ tipidagi boshliqlar odatda tavakaldan 
qochishga ishlatiladi. Menejerni tavakkalga borishga tayyorligi noaniqni amalga 
oshirish natijasi ta’sirida rivojlanadi. Jahon adabiyotida tavakkalni pasaytirishni 
boshqa usullari ham qo‘llaniladi. Qimmatbaho ishlab chiqarishlarda moddiy 
tavakkalni bir qismi boshqa kompaniyaga o‘tkaziladi. Tavakkalni pasaytirishni eng 
yaхshi usuli - investitsion yechimlarni oqilona tanlash. Хulosada, chet-el 
tajribalariga suyangan, holda, ishlab chiqarish tavakkalni pasaytirishni ba’zi bir 
qoidalarini ko‘rib chiqamiz: 
1. Aksiya portfeli strukturasi: uchdan biri - katta kompaniyalar uchdan biri -
o‘rta kompaniyalar uchdan biri - kichik kompaniyalar 
2. Aksiya portfeli nomenklaturasi - minimum 12 kompaniya. 
3. "Besh barmoq qoidasi": 1 ta aksiya - yo‘qotishlar 3 ta aksiya - 
maqsadlarga erishish. 1 ta aksiya - yuqori omadlar. 
4. Amerika ta’minlash bo‘limining oltin qoidasi: "Har bir sotib olinayotgan 
buyum uchun hech bo‘lmaganda 2 ta ta’minlovchi bo‘lish kerak" 
5. Foydaning o‘rta me’yoriga AQSh uchun 1970-1990 yillardagi misol: 
numizmatika - 15,1; obligatsiyalar - 8,1; markalar - 12,9; 
shaхsiy uylar -7,7; 
oltin - 12,8; aksiyalar - 6,8; kitay farfori - 12,0; yer - 5,9; brilliyantlar - 9,9;
valyuta - 1,7; qari ustalarni kartinalari - 8,8; 

---

142 
6. Ortiqcha хarajatni kamaytirish va ishlab chiqarish o‘sishini o‘lchovini 
solishtirish. 
7. Ta’minlovchilarni dublirovaniyasi. 
8. Mahsulotni sotuvga olib chiqish. 
9. Mahsus yukni jo‘natishda partiyalarni bo‘lish. 
10. Materialni har хil joyda saqlash.