|
1.2. Uy-joy fondlarining klassifikatsiyasi
Uy-joy fondining ikki turi mavjud. Bular xususiy va davlat uy-joy fondlaridir. Bu ikki tur Respublikada amal qilib turgan mulkchilik shakli biian bogliqdir. Respublikamizda mulkning ikki —xususiy va ommaviy (davlat) mulki shakli mavjud.
Xususiy mulk huquqi shaxsning qonun hujjatlariga muvofiq tarzda qo'lga kiritgan mol-mulkka egalik qilish, undan foydalanish va uni tasarruf etish huquqidir (FKning 207-moddasi).
Respublika mulki va ma'muriy-hududiy tuzilmalar mulkidan
(munitsipal mulk) iborat bo'lgan davlat mulki ommaviy mulkdir (FKning 213-moddasi).
Xususiy uyjoy fondi fuqarolarga va nodavlat yuridik shaxslarga tegishli mulklardan tarkib topadi. Mazkur subyektlar (xususiy uy-joy fondi egalari) huquqiy maqomidan kelib chiqib, xususiy uy-joy fondi fuqarolarga tegishli va nodavlat yuridik shaxslarga tegishli uy-joylarga bo'linadi. Xususiy uy-joy fondi davlat mulkini xususiylashtirishdan, uy-joy qurishdan, uy-joy sotib oiishdan yoki boshqacha tarzda qo‘lga kiritilishidan yuzaga keladi.
Fuqarolar mulki bo‘lgan uy-joy fondi asosan yakka tartibda qurilgan uylarga nisbatan mulk huquqini amalga oshirishdan, davlat uy-joy fondidagi uylarni xususiylashtirish oqibatida, qurilgan hamda olingan (oldi-sotdi, hadya, meros) kvartiralar va uylar, uy-joy qurish hamda uy-joy kooperativlariga qarashli uylardagi pay badallari to‘liq toiangan kvartiralar, fuqarolar tomonidan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa asoslarda mulk qilib olingan kvartiralar va uylar fuqarolarga tegishli xususiy uy-joy fondini tashki! etadi.
Nodavlat yuridik shaxslar balansida boigan uy-joy fondi ham xususiy uy-joy fondi hisoblanadi. Nodavlat yuridik shaxslarga tegishli uy-joy fondlariga xo‘jalik shirkatlari (toiiq shirkat, kommandit shirkat), xo‘jaiik jamiyatlari (mas'uliyati cheklangan jamiyat, qo'shimcha mas'uliyatli jamiyat, aksiyadortik jamiyati), kooperativiar, jamoat birlashmaiari (siyosiy partiyalar, ommaviy harakatlar, kasaba uyushmalari, xotin-qizlar, yoshlar va bolalar tashkiiotlari, faxriy va nogironlar uyushmalari, ilmiy-texnikaviy, madaniyma'rifiy va boshqa ko‘ngilli jamiyatlar, ijodiy uyushmalaryurtdoshlar birlashmalari. fondlar, assotsiatsiyalar va fuqarolarning boshqa birlashmalari), jamoat foncllari (fuqarolar yoki yuridik shaxslar tomonidan ixtiyoriy mulkiy badallar qo‘shish asosida ta'sis etilgnn hayriya, ijtimoiy. madaniy, ma'rifiy yoki boshqa ijtimoiy-foydali maqsadlarni ko‘zlaydigan. a'zolari bo‘!magan tashkilot ijtimoiy fond hisoblanadi (FKning 75-moddasi) hamda boshqa nodavlat yuridik shaxslarning mulki bo'lgan va ularning mab-lag'lari hisobidan qurilgan yoki auksionda yoxud qonun hujjatlarida nazarda lutilgan boshqa asoslarda olingnn uy-joy fondlari kiradi.
Yuqorida aytib o'tganimizdek. davlat uy-joy fondi davlat mulki obyektlari tarkibiga kiradi. Davlat (ommaviy) mulk o‘z o'rnida ikkiga bo'linadi. Bular Respublika va ma'muriy-hududiy (munitsipal) mulklardir.
Respublika mulki boignn mol-mulkni O'zbekiston Rcspuhlikasi Oliy
Majlisi, 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, O'zbekiston Respublikasi Hukumati yoki ular maxsus vakil qilgan organlar, agar qonunda boshqacha lartib nazarda tutilgan boimasa, tasarruf qiladilar. Respublika mulki boigan mol-mulk davlat yuridik shaxslariga xo‘jaiik yuritish yoki operativ boshqarish huquqi asosida biriktirib qo'yilishi mumkin.
Davlat hokimiyati mahalliy organlarining mol-mulki, mahalliy budjet mablag‘lari. munitsipal uy-joy fondi va kommunal xo‘jalik. korxonalar va boshqa mulkiy komplekslar. xalq ta'limi. madaniyal, sog'liqni saqlash muassasalari, shuningdek boshqa mol-mulk munitsipal mulk bo‘ladi.
Munitsipal mulk bo'lgan mol-mulkni, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, davlat hokimiyati mahalliy organlari yoki ular vakil qilgan organlar tasarruf etadilar. Munitsipal mulk bo'lgan mol-mulk yuridik shaxslarga xo‘jalik yuritish yoki operativ boshqarish huquqi asosida biriktirib qo'yilishi mumkin.
Davlat uy-joy fondiga quyidagilar kiradi:
— mahalliy davlat hokimiyati organlari ixtiyorida bo‘lgan, mahalliy budjetga tushgan soliqlar. yig'imlar va boshqa to'lovlar, shuningdek qonun hujjatlarida nazarda tutilgan asoslar bo'yicha boshqa tushumlar hisobidan barpo etilgan munitsipal uy-joy fondi;
— davlal korxonalari, muassasalari va tashkilollarining to'la xo'jalik yuritishida yoki operativ boshqaruvida boMgan idoraviy uy-joy fondi;
— mahalliy davlat hokimiyati organlari ixtiyorida bo‘lgan, mahalliy budjet mablag'lari hisobidan barpo etilgan, shuningdek xususiy, munitsipal, idoraviy uy-joy fondidan olib ularning balansiga berilgan, fuqarolarning ijtimoiy jihatdan himoya-lanmagnn, kam ta'minlangan toifalari uchun xusiisiylashtirish huquqisi? ijara shartnomasi shartlari asosida foydalanish uchun berilgan aniq maqsadli kommunal uy-joy fondi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
