Тошкент архитектура-қурилиш институти фалсафий ва ижтимоий-сиёсий фанлар кафедраси

Муҳаммад ибн Мусо ал-Хоразмий (783-850) қадимги Хоразм диѐрида туғлииб, вояга етади. Ғоятда ўткир зеҳн эгаси ва ноѐб қобилият соҳиби бўлган ал-Хоразмий ѐшлик чоғидан бошлаб аниқ ва табий фанларни ўрганишга қизиқди, араб, форс, ҳинд ва юнон тилларини эгаллади, бу тилларда ѐзилган китобларни қунт билан ўқиб, мутолаа қилди. У дастлабки таълимни хусусий муаллимлардан олди ва сўнгра ўша даврнинг йирик маърифат марказларидан бири бўлган Марв мадрасасида ўқиди. Халифа Хорун ар-Рашиднинг ўғли Маъмун халифалик тахтига ўтиргач (813 й.) Муҳаммад Мусо ал-Хоразмийни ўзи билан бирга Бағдодга олиб кетади ва у ерда ташкил этилган "Байт ул-Ҳикма"га бошлиқ этиб тайинлади. Бағдодда у Сурия, Ироқ, Эрон, Хуросон ва Моварауннаҳр олимлари билан ижод қилади.
Хоразмий математика, геометрия, астрономия, география, тарих илми ва бошқа фанлар соҳасида баркамол ижод қилди. Уининг "Ал Жабр ал муқобала" ("Тенгламалар ва қаршилантириш"), "Ҳисоб ал-Ҳинд" ("Ҳинд ҳисоби"), "Китаб сурат ал-Арз" ("Ер сурати ҳақида китоб"), "Китаб ат-Тарих" ("Тарих китоби"), "Китаб ал-Амал Бил Устурлабат" ("Устурлоб билан ишлаш ҳақида китоб") каби асарлари олимга жаҳоншумул шуҳрат келтирди. Хоразмий яратган 20 тадан ортиқ асардан бизнинг давримизгача фақат 10 тасигина етиб келган.
Хоразмий ижоди меросида "Алжабр ва ал-муқобала" китобининг илмий аҳамияти ниҳоятда буюкдир. Бу китоби билан у математика тарихида биринчи бўлиб алгебра фанига асос солди. "Ал-гебра" атамаст ушбу китобнинг "ал-жабр" деб юритилган қисқача номининг айнан ифодасидир. Хоразмий номи эса математикада "алгоритм" атамаси шаклида ўз ифодасини топди. Унинг "Ал-жабр" асари асрлар давомида авлодлар қўлида ер ўлчаш, ариқ чиқариш, бино қуриш, меросни тақсимлаш ва бошқа турли ҳисоб ва ўлчов ишларида дастурил амал бўлиб хизмат қилди. Хоразмийнинг бу рисоласи ХII асрдаѐқ Испанияда лотин тилига таржима қилинади ва қайта ишланади, Кейинчалик асрлар давомида Европа олимлари Хоразмий асарларини қайта-қайта ишлаб, у асосда асарлар ѐзадилар. Хоразмийнинг арифметик рисоласи ҳинд рақамларига асосланган ўнлик позитсион ҳисоблаш системаси Европада, қолаверса, бутун дунѐ тараққиѐтида буюк аҳамият касб этди, алгебрани мустақил фан даражасига кўтарди.
Олимнинг "Китоб ат-Тарих" ("Тарих китоби")да Хуросон , Кичик Осиѐ ва Мовароуннаҳрнинг VIII-IХ асрлар тарихига оид қисқа ва аниқ маълумотлар ўз ифодасини топган. Хоразмийнинг "Зиж" ("Астрономик жадвал"), "Қуѐш соати ҳақида рисола" асарлари фалакиѐтшунослик фанининг ривожланиш тараққиѐтига катта ҳисса қўшди.