Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Huquqni tushunishga integrativ yondashuv. Huquqni tushunish 

bo‘yicha har xil yondashuvlar bilan tanishuv huquqning ko‘p qirrali tushuncha 

ekanligini tasdiqlab turibdi. Bu yondashuvlardan birortasini mutlaqlashtirish 

yoki butunlay voz kechish maqsadga muvofiq emas. Ularning har biridan biror 

foydali jihatni topish imkoni bor. Huquqni qo‘llash va huquqni ijod qilish jarayonida 

bu nazariyalarning barcha ibratli jihatlarini birlashtirish, umumlashtirish 

tufayli, huquqni tushunishda integrativ (umumlashtiruvchi) yondashuvga 

ehtiyoj tug‘iladi. Biroq, bunda barcha nuqsonlarini umumlashtirishning oldini 

olish lozim bo‘ladi.

Integrativ yondashuv asosida huquqni mukammal qiluvchi, rivojlantiruvchi, 

inson, davlat, jamiyat talablariga javob beruvchi jihatlarni umumlashtirish-

ga alohida e’tibor qaratish zarur. Bu huquqning shakliga ham, mazmuniga 

ham taalluqli xususiyatlarni qidirishni zarur qilib qo‘yadi. Erkinlikning adolatli 

o‘lchovlari huquqning mazmunini tavsiflaydi, shakliy jihatini esa, davlat tomonidan 

qo‘llanadigan majburlovga asoslanuvchi umummajburiylik tashkil etadi. Shu 

bois, amaliyotchi (sudya, prokuror, ichki ishlar xodimi, yuriskonsult) uchun 

muayyan jamiyatda muhofaza qilinadigan erkinlik va adolatni himoya qilish 

muhim. Aks holda noroziliklar, janjallar kelib chiqadi, har qanday adolatni 

toptashga yo‘l ochiladi.

Huquq amalda mutlaqo mukammal talabga javob beradigan hodisa 

bo‘lmay, vaqt va makon shart-sharoitlariga qarab o‘zgarishlar, to‘ldirishlar, 

yangilanishlarga duch keladi. Shu bois, huquq ijodkorligining samarali bo‘lishini 

ta’minlash maqsadida huquqqa har xil yondashuvlardan foydalanish, huquqning 

har xil ta’riflarini o‘rganib, ularni sintez qilish yaxshi samara beradi. Huquq 

---