Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

521

XXV bob.

 Dаvlаt vа huquq nаzаriyasining dolzаrb muаmmolаri  

vа milliy huquqshunoslikning ustuvor vаzifаlаri

fanimiz oldida davlat funksiyalarini tasniflash mezonlarini yanada chuqurroq 

tadqiq etish va aniqlash vazifasi turibdi. 

Guvohi bo‘lganimizdek, jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi davlat va 

huquq funksiyalariga alohida e’tibor qaratish lozimligini kun tartibiga qo‘ydi. 

Zero, davlatning bank, kredit, pul tizimi ustidan nazorat funksiyasini amalga 

oshirishning oqilona me’yorlarini aniqlash zarurati kelib chiqdi. Davlatning 

bu boradagi funksiyasini xususiy sektor ixtiyoriga o‘tkazishda ham muayyan 

chegara bo‘lishi lozim ekan. Shuningdek so‘nggi yillarda davlatning ta’lim 

funksiyasi, tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash funksiyasi, jamiyatni axborot-

lashtirish yoki zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish 

funksiyasi, transchegaraviy suv resurslaridan foydalanishni tashkil etish funk-

siyasi kabi yangi funksiyalari namoyon bo‘lmoqda.

Huquqning funksiyasi ijtimoiy munosabatlarga huquqiy ta’sir etishning 

asosiy yo‘nalishi (uslubi) sifatida tushuniladi. Unga ko‘ra, huquqning dinamik, 

statik va qo‘riqlovchi funksiyalari farqlanadi. Аmmo, 

huquqiy tizimning funk-

siyasi, huquqiy siyosatning funksiyasi, huquqiy madaniyatning funksiyasi, 

huquqiy tartibga solish mexanizmining funksiyasi tarzida tasniflanganda 

yuqoridagi metodologik mezon o‘zgarib ketishi kuzatilmoqda. Huquqiy tizimning 

funksional jihatlari tahlil etilganda uning tarkibiy qismlarining ham funksional 

namoyon bo‘lish xususiyatlariga jiddiy e’tibor qaratish lozim. Har bir huquqiy 

hodisa(institut)ning funksional namoyon bo‘lishi keng sotsiologik tadqiqotlar 

natijalari (ma’lumotlari) bilan asoslantirilishi ularning ilmiyligini ta’minlaydi.

 

1. So‘nggi yillarda davlat va huquq 

 

nazariyasi fanining umumnazariy arse-

nali yangi kategoriyalar hisobiga boyimoq-

da. Jumladan, «huquqiy makon», «huquqiy 

muhit», «huquqiy maydon», «huquqiy siyo-

sat», «huquqiy strategiya», «yuridik jarayon», «yuridik prognozlash», «yuridik 

amaliyot» kabi tushunchalar fanimiz tahlil doirasiga kirib, uning ilmiy appara-

tini yanada rivojlantirmoqda. 

2. Mamlakatimiz