Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

223

XI bob.

 Huquq  

ijodkorligi

Huquq ijodkorligining ilmiy asoslantirilganligi.

 Huquqiy normalar 

yaratish jarayoni zamonaviy huquq ilmi va amaliyoti yutuqlariga, huquqiy ta-

fakkur va mantiq qoidalariga qat’iy tayanmog‘i lozim. Har bir qonun, huquqiy 

norma ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanish qonuniyatlarini chuqur anglash 

hamda ilmiy asoslantirish negizida yaratilishi kerak. Muayyan qonun yoki 

boshqa normativ-huquqiy hujjatni qabul qilishdan oldin uni yaratish uchun 

qanday ehtiyoj borligini ilmiy jihatdan isbotlash maqsadga muvofiqdir. Buning 

uchun huquqiy tartibga solish mo‘ljallanayotgan ijtimoiy munosabatlar turi 

chuqur tahlil etilishi, jamoatchilik fikrini o‘rganish ishlari amalga oshirilishi 

lozim.

Ilmiylik prinsipi haqida gap borganda, kamida ikki jihat nazarda tuti-

ladi. Birinchidan, huquq ijodkorligi puxta ilmiy strategiyaga tayanishi zarur. 

Bunday strategiya umumdavlat miqyosida shakllantiriladi. Uni, odatda, davlat 

yuqori hokimiyat organlari huzuridagi tegishli tadqiqotlar institutlari amalga 

oshiradi. Ikkinchidan, muayyan normativ-huquqiy hujjat matni ustida ish bor-

ganda, huquq normasini yaratish va ifodalashda (mazmunan va yuridik texnika 

nuqtayi nazaridan) ilmiy tavsiyalar inobatga olinishi lozim. Bundan ko‘zlangan 

maqsad – ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishda imkon qadar qo‘proq sa-

maraga erishishdir. O‘z faoliyatini ilmiy jihatdan ta’minlash uchun huquq ijod 

etuvchi organlar huquqiy hujjat loyihasini tayyorlashda ishchi guruhlar tarkibi-

ga yetakchi huquqshunos-olimlarni kiritadilar; loyiha yuzasidan xulosa olish 

uchun uni tegishli ilmiy muassasalarga yuboradilar.

So‘nggi paytlarda O‘zbekiston Respublikasi parlamenti faoliyatida qonun 

loyihalarini 

ilmiy ekspertiza

 qilishga e’tibor qaratilayotganligi tahsinga 

sazovor. Qonun loyihalarini ilmiy va huquqiy ekspertizadan o‘tkazishga olim-

lar, amaliyotchi xodimlar va boshqa yuqori malakali mutaxassislar jalb etiladi. 

Loyihani ekspertizadan o‘tkazish natijalari yuzasidan ekspertlar tegishli xulosa 

taqdim etadilar.

Ilmiylik prinsipda qat’iy turiladigan bo‘lsa, huquq ijodkorligining sub-

yektlari bo‘lgan organlarning vakolatlari hokimiyatlar taqsimlanishi asosida 

tashkil etilishi lozim. Shu yo‘l bilan mazkur organlar faoliyatida parallelizm, 

takrorlash, nomuvofiqlik va boshqa organning vakolat doirasiga daxl qilish hol-

lari istisno etiladi.

Huquq ijodkorligiga ilmiy yondashish talabi ayniqsa bugungi kunda, ya’ni 

bozor munosabatlarini qaror toptirish, demokratik qadriyatlarni shakllantirish 

davrida inson huquqlarining ustuvorligini ta’minlash, milliy, siyosiy, ijtimoiy-

ma’naviy munosabatlarni muvaffaqiyatli rivojlantirish uchun muhimdir. Bu mu-

nosabatlarni aniq huquqiy tartibga solishga erishish uchun huquq ijodkorligining 

ilmiy zaminini muttasil takomillashtirib borish lozim.

---