Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Huquqqa «sotsiologik» yondashuv

 XIX asrning ikkinchi yarmida 

«erkin huquq» maktabi doirasida shakllangan. Yevropada bunday yondashuvning 

namoyandalari Е. Erlix, F. Jeni, S.A. Muromsev va boshqalardir. Bu yo‘nalish 

huquq normalari ijtimoiy taraqqiyot talablariga javob bermay qolgan sharoitda 

vujudga keldi va rivojlandi. Huquqqa sotsiologik yondashuvda, asosiy urg‘u 

huquq nima, degan savolga javob topishga emas, balki huquq harakatiga 

qaratiladi. Unga ko‘ra, huquqni normalardan emas, balki hayotning o‘zidan 

izlash lozim. Yozilgan qonunlar bo‘sh tovush, to‘ldirilishi lozim bo‘lgan idishga 

o‘xshatiladi. Qonunni sudyalar, amaldorlar huquq bilan to‘ldiradilar. 

Avstriya huquqshunosi Е. Erlix «erkin huquq» ta’limotini yaratib, 

sotsiologik yurisprudensiyaning rivojlanishiga katta hissa qo‘shdi. Huquq asoslari-

ni jamiyatdan, uni tashkil etgan oila, savdo uyushmalari, jamoa va davlat kabi 

uyushma va ittifoqlardan izlash lozim. Huquqning vujudga kelishi, rivojlanishi 

va mohiyatini tushunish uchun, eng avvalo, ijtimoiy uyushmalarda mavjud 

bo‘lgan tartibotni o‘rganish kerak. Huquqni tushunishdagi boshqa yondashuv-

1 

Qarang: Алексеев С.С. Право: азбука – теория – философия: Опыт комплексного исследования. 

– М., 1999. – 447-bet.

---