Тошкент-2021 umumiy pedagogika (pedagogika nazariyasi)

Tor ma’nodagi tarbiya deganda, pedagogik jarayon sharoitida ta’lim maqsadini amalga oshirish uchun pedagog va tarbiyalanuvchilarning maxsus tashkil etilgan faoliyati tushuniladi. Ushbu holatda pedagoglarning tarbiyaviy faoliyati tarbiyaviy ish deb ataladi.
Tarbiya mazmuni deganda, qo‘yilgan maqsad va vazifalar bilan bog‘liqlikda ta’lim oluvchilarning egallashi lozim bo‘lgan bilim, malaka, e’tiqod, shaxs sifati va xarakteri, xulq-atvor tizimi tushuniladi.
Tarbiyaning maqsadi - har tomonlama barkamol shaxsni shakllantirish.
Tarbiyaning umumiy vazifalari:

• jamiyat a’zolarining maqsadga yo‘naltirilgan rivojlanishi hamda ularning qator ehtiyojlarini qondirish uchun shart-sharoit yaratish;

  
  

• jamiyat rivoji uchun zarur bo‘lgan ijtimoiy madaniyatga mos etarlicha hajmdagi “inson kapitali”ni tayyorlash;

  
  

• Smadaniyatlarni uzatib turish orqali ijtimoiy hayotning barqarorligini ta’minlash;

  
  

• ma’lum jins yoshi va ijtimoiy-kasbiy guruhlarning qiziqishlarini hisobga olgan holda ijtimoiy munosabatlar doirasida jamiyat a’zolarining harakatini tartibga solish.

  
  

2. Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari. Tarbiya jarayoni o‘qituvchi va ta’lim oluvchi (tarbiyachi va tarbiyalanuvchi)lar o‘rtasida tashkil etiluvchi hamda aniq maqsadga yo‘naltirilgan hamkorlik jarayonidir.
2.Tarbiya jarayoni o‘ziga xos xususiyatlarga ega:

• maqsadga yo‘naltirilganligi;

  
  

• ko‘p qirrali jarayon;

  
  

• uzoq muddat davom etishi;

  
  

• uzluksizligi;

  
  

• yaxlitligi;

  
  

• variativligi;

  
  

• natijalarning oldindan aniqlanmasligi;

  
  

• ikki tomonlamalilik;

  
  

Tarbiya qonuniyatlari - bu bir tomondan, ijtimoiy hodisa sifatida tarbiyaning xususiyatlari, ikkinchi tomondan, shaxsning rivojlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan barqaror aloqalar.
Tarbiya jarayonining quyidagi qonuniyatlari mavjud:

• ijtimoiy muhitning ob’ektiv va sub’ektiv omillariga bog‘liqligi;

  
  

• tarbiyaning shaxsning rivojlanishi bilan birligi va o‘zaro bog‘liqligi;

  
  

• faoliyat va munosabatni e’tirof etish shaxsning ijtimoiy qimmatli fazilatlarini shakllantirishning negizi va asosiy manbai;

  
  

• tarbiyalanuvchilarning o‘zaro tarbiyaviy ta’siri, o‘zaro munosabatlari hamda faol faoliyati o‘rtasidagi bog‘lanish;

  
  

• tarbiya va o‘zini-o‘zi tarbiyalashning intensivligi;

  
  

• tarbiyalanuvchining “ichki olami”ga ta’sir etishning intensivligi;

  
  

• tarbiyalanuvchilarda verbal va sensomotor jarayonlarning rivojlanish darajasi va pedagogik ta’sirni hisobga olish.