Тошкент-2021 3 Январь 2021 10-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Annotatsiya:
ushbu maqolada texnologiya darslaridagi xalq hunarmandchiligi texnologiyasi 
bo‘limini o‘qitishni tashkil etish haqida.
Kalit so‘zlar: 
texnologiya, o‘quvchi, dars, ta’lim, bo‘lim, o‘qitish.
 
Badiiy idrok qobiliyati kishilarda, o‘quvchilarda olamni, undagi mavjudodlar, narsalar va vo-
qea-hodisalarni, atrof-muhitdagi shakllar va ranglarning turfa shakl-shamoilida aks ettirishga ha-
vas uyg‘otadi. Shakl va ranglarning real hamda stillashtirilgan tasvirlarini yaratish shu tariqa ke-
lib chiqdi va o‘z navbatida odamlarning kundalik turmushidan o‘rin ola boshladi. Natijada badiiy 
bezaklarning turli-tuman shakllari va turlari paydo bo‘ldi. Boshqa san’atlarga nisbatan, bunday 
naqshli bezaklar ko‘pligining va takomil topganligining muayyan tarixiy sabablari bor. Ma’lum-
ki, islom mamlakatlarida mavjudodlar tasviri ishlanmagan, balki, tasviriy san’atga chuqur fal-
safiy yondashish natijasida shartlilik, stillashtirish, rasmiylikka asoslangan badiiy bezak asarlarini 
yaratish kuchaygan. Uning negizida murakkab, izlanuvchan, ijodkorlik mehnati mavjud. Misol 
uchun: Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz, Termiz, Toshkent, Qo‘qon va boshqa shaharlard-
agi me’morchilik va xalq amaliy san’ati yodgoriiklari o‘tmish avlodlarimiz yaratgan barkamol, 
takrorlanmas va tarixan bebaho san’at asarlarining namunalari bo‘lib, xalqimizning va shu bilan 
jahon madaniyatining durdonalaridan bo‘lgan badiiy va madaniy merosini tashkil etilganidan 
xabardor bo‘lamiz.Shu bilan birga maktab o‘quvchilarini xalq hunarmandchilik sohasidagi tar-
moq va kasblarga xos mehnat asoslarini o‘zlashtirishga yo‘naltirmoqdalar: nonvoychilik, o‘tov 
tayyorlash, oshpazlik, milliy o‘yinchoqlar tayyorlash, ot-ulov anjomlari tayyorlash, kosibchilik, 
imoratsozlik va boshqa mehnat turlarini o‘rganishga jalb etilmoqda. Xalq hunarmandchiligi tur-
laridan naqqoshlik san’ati va ularda qo‘lIanadigan asbob-uskunalar, texnologiyalar. Xalq amaliy 
san’atining eng keng tarqalgan ommaviy turlaridan biri naqqoshlikdir. Naqqoshlik amaliy san’ati 
O‘zbekistonda juda qadimdan mavjud bo‘lib, ayniqsa, XV1I1—XIX asrlarda keng rivoj topa 
boshladi. Avvallari naqsh bilan masjid va madrasalar, boy zodagonlarning uylari (ship, ustun, 
devor) bezatilar edi. Bu davrda me’morchilik naqshlari o‘z qonun-qoidalari hamda bezash uslu-
blariga, o‘ziga xos ranglar uyg‘unligiga va mustaqil naqsh tuzilishiga ega edi.Naqqoshlik dar-
sini tegishli fan o‘qituvchisi yoki naqqosh ustalar olib borishi lozim. Naqqoshlik hunari darsini 
yaxshi olib borish uchun o‘qituvchi zamonaviy didaktikani yaxshi bir ishi va uni amalda ijodiy 
qo‘llay olishi kerak. O‘qituvchi o‘zining pedagogik faoliyatida quyidagi didaktik tamoyillarga 
amal qilishi maqsadga muvofiqdir:
1. Ta’lim va tarbiyaning birlik tamoyili.
2. Ta’limning ilmiy bo‘lish tamoyili.
3. Ta’limda ko‘rgazmalilik tamoyili.
4. Ta’limda onglilik va aktivlik, mustaqillik tamoyili.
5. Ta’limning tizimli va izchil bo‘lishi tamoyili.
6. Ta’limda ilmiy bilim, ko‘nikma va malakalarni puxta va mustahkam o‘zlashtirish tamoyili.
Bu borada ta’kidlash zarurki, o‘quvchi maktabni bitirib qaysi kasbda ishlamasin, bir hunar 
egasi bo‘lib qoladi. Bu hunar orqali kelajakda o‘z iqtisodini vaxshilashi mumkin, shu hunar orqali 
ilm o‘rganishi mumkin. Bundan tashqari kelajakda bu bolada madaniyat va san’atdagi, hayotdagi 
go‘zalliklarni seza bilish, bu go‘zallikni yarata olish ko‘nikma va malakalari shakllanadi. 
Naqshlarni o‘qishni o‘rganadi, go‘zallikdan bahra olishga o‘rgatadi. Xullas, o‘quvchilar voqelikka 
to‘g‘ri baho berishga va undan to‘g‘ri xulosa chiqarishga o‘rganadilar.
Adabiyotlar:
1.N. Sayidaxmedov. Pedagogik amaliyotda yangi texnologiyalarni qo‘llash namunalari. — 
Toshkent: RTM, 2000.

---

65