|
Июнь 2021 10-қисм
Тошкент
O‘zbekiston xalq shoiri A. Oripov hayotdan 2016-yil 5-noyabr kuni ko‘z yumdi. Uning yoshi
75 da edi. Shoir Toshkent shahridagi Chig‘atoy qabristoniga dafn etilgan.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. https://arboblar.uz/uz/people/oripov-abdulla
2. https://arboblar.uz/uz/people/oripov-abdulla
3. ziyonet.uz
73
Июнь 2021 10-қисм
Тошкент
JISMONIY TARBIYA DARSLARINING PSIXOLOGIK TOMONI. O’QUVCHILARNI
PSIXOLOGIK TAYYORLASH
Razzaqov G’ulomjon Baxodirovich
Namangan viloyati Kosonsoy tumani
33-maktab jismoniy tarbiya fani o’qituvchisi
Razzakov_scholl33@gmail.com
Annotatsiya:
Ushbu tezisda biz maktabda jismoniy tarbiya darslarida o’quvchilarni psixologik
tayyorlash va ularni sport psixologiyasi bilan tanishtirish metodikalari bilan tanishib o’tamiz.
Kalit so’zlar:
sport psixologiyasi, jismoniy tarbiya darslarida psixik tayyorgarlik, aqliy va jis-
moniy faollashtirish
Jismoniy tarbiyaning quyidagi psixologik jihati haqida to'xtalamiz; jismoniy madaniyat darsla-
rining insonning turli xil psixik jarayonlari jarayoniga faollashtiruvchi ta'sirini aks ettiradi, ik-
kinchisi vosita rivojlanishining psixologik asoslarini shakllantirish bilan, xususan o'quvchilarning
psixomotor ko'nikmalarini rivojlantirish bilan bog'liq: bu jihatdan , jismoniy tarbiya o'quvchilarn-
ing motor sohasini kelajakdagi mehnat faoliyatida har qanday yangi motorli ko'nikmalarni o'zlasht-
irishga tayyorlashga qaratilgan bo'lib, ba'zilari sinfda amalga oshiriladi. Ammo jismoniy tarbiya
darslarining o'tkazilishi jarayonida samaradorligini oshirish uchun o'quvchilarni yanada maqsadga
muvofiq va ongli ravishda psixomotor rivojlanishini amalga oshirish zarur. Jismoniy tarbiyaning
birinchi psixologik tomonini batafsil ko'rib chiqamiz. Ma'lumki, jismoniy mashqlar insonning
aqliy faoliyatini amalga oshirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratishda qanday muhim rol
o'ynaydi. Bu salbiy hissiy ta'sirlarni va aqliy charchoqni olib tashlash vositasi va shuning uchun
intellektual faoliyatni rag'batlantiruvchi omil sifatida ishlaydi. Jismoniy mashqlar natijasida miya
qon aylanishi yaxshilanadi, axborotni idrok etish, qayta ishlash va ko'paytirishni ta'minlaydigan
aqliy jarayonlar faollashadi. Shunday qilib, jismoniy mashqlar ta'sirida xotira hajmi ortadi,
diqqatning barqarorligi oshadi, elementar intellektual vazifalarni hal qilish tezlashadi va vizual-
motor reaktsiyalari tezlashadi. Shuni ta'kidlash kerakki, o'zining katta mustaqil ahamiyatiga
qaramay, aqliy jarayonlarni faollashtirish jismoniy tarbiya turli nazariyalari tomonidan ilgari
surilgan vazifalar qatoriga kirmaydi. Ammo bu maktabda jismoniy tarbiya darslari uchun juda
muhimdir, bu erda o'quvchilar ko'pincha aqliy charchoqni boshdan kechirishadi. Shuning uchun
aqliy jarayonlarni faollashtirish va keyingi darslarda maktab o'quvchilarining asab tizimini faol
ishlashga tayyorlash, albatta, ustuvor vazifadir.
Shunita'kidlash kerakki, o'tkazilgan barcha tadqiqotlarda aqliy jarayonlarning ko'rsatkichlari
jismoniy mashqlardan oldin va keyin o'rganilgan. Bizning yondashuvimiz bir oz boshqacha: u
jismoniy mashaqqatdan keyin va ruhiy mashaqqatdan so'ng ruhiy jarayonlarning xususiyatlarini
qiyosiy o'rganishdan iborat edi. Shu maqsadda jismoniy tarbiya va matematika darslaridan so'ng
uchinchi sinf o'quvchilarida eng oddiy aqliy faoliyatni (korrektor testini bajarish nuqtai nazaridan)
bajarish samaradorligini tekshirdik. Ma'lum bo'lishicha, ikkala darsdan keyin ham to'g'ri ko'rilgan
belgilar soni teng ravishda ko'paygan. Shu bilan birga, jismoniy tarbiya darsining fikrlash jaray-
onlari jarayonida o'ziga xos ta'siri ta'kidlandi. Jismoniy tarbiya darsidan keyingi mashg'ulotlar
oldidan xuddi shu boshlang'ich daraja bilan maktab o'quvchilarining aqliy faoliyati matematika
darsidan keyingi davrga qaraganda faolroq davom etdi: topshiriqning aniqligi oshdi, ko'rilgan bel-
gilar soni 21% ga oshdi, tezligi aqliy faollik 6% ga oshdi, matematika darsidan keyin esa 3% ga
kamaydi. Shunday qilib, bizning natijalarimiz turli xil tadqiqotchilar tomonidan olingan ma'lu-
motlar qatoriga kiradi, bu jismoniy mashqlar ta'sirida aqliy jarayonlarning faollashishini, umu-
man aqliy faoliyatni amalga oshirishga ijobiy ta'sir ko'rsatishini ko'rsatadi. Shu munosabat bilan,
uchinchi sinf o'quvchilarida jismoniy tarbiya mashg'ulotlaridan ozod qilingan aqliy jarayonlarning
rivojlanish xususiyatlarini o'rganish natijalari ham qiziqish uyg'otadi, ya'ni:
1) sport zalidagi darslarda bo'lmagan, ammo sinfda bo'lgan;
2) sport zalida bo'lgan va sinfdoshlarini kuzatgan. Ikkinchi guruhdagi aqliy faoliyat ko'rsat-
kichlari jismoniy tarbiya bilan shug'ullanadigan maktab o'quvchilaridagi tegishli ko'rsatkichlardan
atigi 2,5 foizga, birinchi guruhda esa 19,4 foizga yomonroq bo'lib chiqdi
Shunday qilib, faqat darsda jismoniy tarbiya borligi va o'quvchilarning aqliy faoliyatini
faollashtirish bilan shug'ullanadigan sinfdoshlarining kuzatuvi. Diqqat jarayonlariga xuddi shunday
74
Do'stlaringiz bilan baham: |
