Тошкент-2021 3 Апрель 2021 7-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

jo‘ralaring, yotlaring
,
Qutlug‘ sening 
shohliklaring, mot
laring.
Ushbu parchaning ikkinchi satrida “jo‘ra” so‘zi “do‘st” ma’nosida qo‘llangan, uning antonimi 
sifatida esa “yot” (begona) so‘zidan foydalanilgan. Aslini olib qaraganda “jo‘ra” (do‘st) so‘ziga 
antonim sifatida “dushman”, “raqib”, “ag‘yor” so‘zini qo‘llash o‘rinli bo‘lardi. Lekin shoir “yot” 
(begona) so‘zini qo‘llash bu orqali kitobxonga o‘zgacha, yangi estetik zavq bera oladi. Parchaning 
uchinchi satrida esa Shafoat Rahmatullo Termiziy kontekstual antonim qo‘llashning mukammal 
namunasini yarata olgan:
Qutlug‘ sening 
shohliklaring, mot
laring. 
Shoir shaxmat sport turidagi eng mashhur ibora, “Shoh va mot” ni, asarda o‘zgacha uslubda 
qo‘llab, ajoyib qarama-qarshilik hosil qila olgan. Bu satrda “shohliklaring” “g‘alablaring” 
ma’nosida, “motlaring” so‘zi esa, “mag‘lubiyat” ma’nosida noodatiy zidlikni hosil qilgan. 
Shafoat Rahmatullo Termiziyning “Dunyo” nomli she’rida esa so‘zlarning leksik-semantik rang-
barangligini kuzatish mumkin: 
K
un
ga 
kundosh
, 
tun
ga 
yor
,
 Oq, qora
qilding yo‘lim.
Bir 
siyloving
to‘y
, yor-yor,
Bir 
tuhfang
bo‘ldi 
o‘lim.

---

9
Апрель 2021 7-қисм
Тошкент
Ushbu parchaning 1-satri o‘zaro bir-birga zid ma’noli so‘zlardan tashkil topgan. “Kun” 
“tun”ga, “kundosh” esa, “yor”ga nisbatan antonimlikni yuzaga keltiryapti. Bir satrning bunaqangi 
to‘liqligicha qarama-qarshi ma’noli so‘zlardan tashkil topishi o‘ziga xos lingvopoetik hodisani 
hosil qilmoqda. 
Shoir she’riyatida qo‘llangan antonimlarning yana bir o‘ziga xos jihatlaridan biri sifatida yana 
shuni keltirib o‘tish joizki, aksariyat hollarda o‘zaro bir-biriga qarama-qarshi ma’noli so‘zlarni 
birgalikda qo‘llash orqali umuman yangi ma’no ifodalash hollari kuzatiladi. Masalan,