Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
tadqiq qilishdan iborat. Ona tili didaktikasining vazifalari. Ona tili didaktikasi pedagogik fanlar 
sirasiga kirib, maktabda ona tili o‘qitishning mazmuni, mundarijasi, yo‘nalishlari, tamoyillari, 
vositalari, tashkiliy shakllarini o‘rganadi. U maktabda ona tili o‘qitish muammolarini tadqiq qilar 
ekan, qator savollarga javob izlaydi. Nima uchun o‘qitiladi? Shu savol asosida maktabda ona tili 
o ‘qitishning maqsadi qayd etiladi. Maktabda ona tili ta ’limining asosiy maqsadi bolalarda nutq 
madaniyatini tarbiyalashdir. Nutq madaniyati tarkiban bilim, ko‘nikmamalaka, ijodiy faoliyat 
tajribasi va tilga oid munosabatlar tizimidan iborat. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1. Roziqov O.R. O‘zbek tilidan dars tiplari. — Т.: 1976
2 Mahmudov M.H. Ta’lim etaloni. — Buxoro. 1999.
3. www.ziyouz.com

---

155
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
ИНФОРМАТИКА ДАРСЛАРИДА ТАЛАБАЛАРНИНГ БИЛИМ ФАОЛИЯТИНИ 
ФАОЛЛАШТИРИШ
Алимов Мансур Муродхонович 
Урганч тумани 32- сон мактабнинг информатика ва 
ахборот технологиялари фани ўқитувчиси 
Аннотация. 
Ушбу мақолада информатика фани ва уни ўқитишда турли хил интерактив 
ўйинлар ва уларнинг ахамияти айтиб ўтилган. Ва тавсиялар берилган.
Калит сўзлар: 
Ахборот жараёнларини, информатика, интерактив дастурлар, моделлар, 
аниматсион филмлар, телевизион дастурлар
Мактабларда тажриба жараёнлари шуни кўрсатадики информатика дарсларида 
талабаларнинг билим фаолиятини фаоллаштиришга алоҳида эътибор бериш керак деган 
хулосага келди. Компютер фанлари дарсларида ўқувчиларнинг фаолиятини фаоллаштириш 
қийин эмас. Ушбу фаолият, асосан, компютер ўқувчиларининг фақат ўйин-кулги воситаси 
сифатида қабул қилиниши билан боғлиқ. Ва шунга кўра, компютерни ҳисоблаш воситаси 
сифатида ўрганиш, ахборотни қидириш, қайта ишлаш, узатиш воситаси, яъни ахборот 
жараёнларини амалга оширишнинг энг муҳим воситаси сифатида, ниҳоят, компютерларнинг 
тузилиши ва тамойилларини ўрганиш ўқувчиларнинг кўпчилигидан фонга ўтади.
Замонавий мултимедиа қобилиятлари ва мактаб ўқувчилари учун информатика дарси-
нинг барча маълум аҳамияти билан биргаликда ўзаро алоқаларни амалга ошириш орқали 
талабаларнинг билим фаолиятини информатика (ёки аксинча - ахборот технологиялари) 
орқали фаоллаштириш орқали кўплаб усуллар, техникалар ва бундай фаоллаштириш во-
ситаларини топишингиз мумкин.
Тадқиқотчилар фикрига кўра, медалнинг икки томони бор: бири-ахборот технологияла-
ри компютер фанлари дарсларида когнитив фаолиятни фаоллаштириш воситаси сифатида, 
иккинчиси-бошқа соҳаларга қизиқишни кучайтириш учун кенг имкониятларга эга бўлган 
информатика мавзуси.
Шундай қилиб, информатика дарсида таҳсил олувчиларнинг билим фаолиятини фа-
оллаштириш учун, биринчи навбатда, энг кўп мултимедиа ва интерактив шаклда ўқув 
материалларини тақдим этиш зарур. Бундай материал қуйидаги шаклда тақдим этилиши 
мумкин:
- тақдимотлар (уларнинг ёрдами билан сиз материални кўрсатишингиз мумкин, лекин 
талабаларга мустақил равишда ўрганиш имкониятини беришингиз мумкин, бу эса кўпроқ 
аҳамиятга эга);
- компютер ўйинлари (албатта, ўқув ёки билим материаллар ўз ичига олган ўйинлар);
- интерактив дастурлар, тестлар (ўқувчи таълим жараёнида қанчалик кўп иштирок этса, 
билим, кўникма ва малакага эга бўлиш қанчалик аҳамият касб этади);
- график намойиш материаллари (бу оддий плакатлар, стендлар, тарқатма материал-
лар каби бўлиши мумкин, ва агар у мактаб ўқувчиси компютерда топадиган ва кўриб 
чиқадиган тасвирлар бўлса яхши бўлади);
- видео ёки аниматсион филмлар (ва у камида бир неча таълим маъносини оширади, 
агар талаба, масалан, 11-синф, дарс карикатура қаради, деб уят ҳеч нарса йўқ).
Етти марта эшитишдан кўра бир марта кўриш яхшидир-бу тушунарли. Лекин бундан 
ҳам муҳими - камида бир марта. Кейин билимдан ташқари, маҳорат пайдо бўлади. Ва агар 
сиз бир неча марта қилсангиз, маҳорат ривожланади. Шу сабабли, информатика дарслари-
да ўқувчиларнинг амалий фаолияти устувор аҳамиятга эга бўлиши керак, бу орқали билиш 
содир бўлади.
Мактабдаги тажриба шуни кўрсатадики, мавзуга бўлган қизиқишни ривожлантиришда 
ўрганилаётган материалнинг мазмунига тўлиқ таянмаслик керак. Когнитив қизиқишнинг 
келиб чиқишини фақат материалнинг мазмунли томонига қисқартириш фақат дарсда си-
туатсион қизиқишга олиб келади. Агар талабалар фаол фаолиятга жалб қилинмаса, унда 
ҳар қандай мазмунли материал уларга қизиқиш уйғотадиган мавзуга қизиқиш уйғотади. 
Шунинг учун, мактаб ўқувчиларининг билим манфаатларини шакллантиришда, дарсларда 
ўйин фаолияти мавзуси ва ташкил этилиши бўйича дарсдан ташқари тадбирлар каби сама-

---

156