Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
Boshqa shevada gapirayotganlarga o‘zlari gapirayotgan tilni adabiy til ekanligini, ular ham bu 
shevani o‘rganishlari kerakligini uqtirishadi. Bu asosan qarluq shevasi vakillari orasida ko‘zga 
tashlanadi. 
Bunday voqealarga ko‘z yumishimiz mumkin-kuya lekin maktablarda sof o‘zbek adabiy tilida 
emas balki shevalarda dars o‘tilayotganini ko‘rib yig‘lashniyam, kulishniyam bilmaysan. Shunday 
savod olgandan keyin o‘z shevasini adabiy til demay nima deyishsin. O‘zbekiston Respublikasi 
,,Davlat tili haqida’’gi qonunning 6-moddasida ,, O‘zbekiston Respublikasida yashovchi shaxslarga 
ta’lim olish tilini erkin tanlash huquqi beriladi. O‘zbekiston Respublikasi davlat tilida, shuningdek, 
boshqa tillarda ham umumiy, hunar- texnika, o‘rta maxsus va oliy ma’lumot olishni ta’minlaydi’’ 
deb belgilangan. Bundan ko‘rinib turibdiki, har kim ta’lim olish tilini o‘zi tanlashi kerak. Biz tahsil 
olayotgann oliy ta’limda ham guruhlar tanlagan ta’lim tili bo‘yicha ajratiladi. Masalan, o‘zbek 
guruh, turkman guruh, qozoq guruh. Har bir guruhga o‘zlari tanlagan tilda dars o‘tiladi.
Hozir biz global, jadal rivojlanayotgan texnika asrida yashayapmiz. Qayerga qaramaylik hamma 
joyda rivojlanish, yangi qurilishlar, maishiy texnikalar, zavodlar, fabrikalar qurilib, ishga tushib, 
xalqqa xizmat qilayapti. Maxsulotning sifatini, ko‘rinishini, qayerda ishlab chiqarilayotganini biz 
reklamalardan ko‘rib bilamiz. Kimdir televizordan, kimdir radio yoki internetdagi tarmoqlardan yoki 
ko‘cha-ko‘ydagi bannerlardan. Bu yaxshi albatta. E’tibor berib nazar tashlasangiz bannerlardagi 
imlo xatolar shunchalar ko‘pki, yozgan odam savodsizmikin deb o‘ylab qolasan kishi. Ko‘p 
xatolar o‘ va g‘ larni yozishda yo‘l qo‘yiladi. Oni ustiga ko‘p hollarda tutiq belgisini qo‘yishadi. 
Meni fikrimcha reklama qilayotgan firma mahsulot reklamasini tayyor holga keltirgandan keyin 
uni tilshunosga yoki ona tilini yaxshi biladigan mutaxassisga ko‘rsatishi lozim. 
Shu o‘rinda shuni ham aytish joizki, darsliklarda yo‘l qo‘yilayotgan qo‘pol xatolar haqida 
gapirmasdan ilojimiz yo‘q. 5-sinf Ona tili 2020-yilda chiqqan, yangi to‘ldirilgan 5-nashrida 6-bet, 
10-mashqdagi xatolik ta’bimizni xira qiladi. Unda berilishicha ,,O‘zbekiston Respublikasi ,,Davlat 
tili haqida’’gi Qonunining quyidagi moddasiga diqqat qiling.. 6-modda. Televideniya va radio 
eshittirishlari davlat tilida, shuningdek, boshqa tillarda olib boriladi’’ deyilgan. Lekin ,,Davlat tili 
haqida’’gi qonundagi 6-moddada umuman boshqa narsa haqida gap boradi. Yuqorida berilgan 
mashqda 16-modda haqida fikr yuritiladi. Endi siz o‘ylab ko‘ring, o‘qituvchi bolalarga qanday 
ta’lim bersin. Oliy ta’limdagi ma’lumotnimi yoki darslikdaginimi. Sal e’tiborsiz holda dars o‘tilsa, 
bolalarga notog‘ri ma’lumot berib yuboriladi. Imlodan xato ketsa ham kechirsa bo‘ladi, lekin 
bunday xatoga qanday yo‘l qo‘yish mumkin. Muharirlar qayoqqa qarayapti. 
So‘zim oxirida shuni aytmoqchimanki, gapirayotgan gapimizga, tilimizga befarq bo‘lmaylik. 
Tilimiz bu bizni g‘ururimiz, faxrimiz. Men o‘zbek ekanligimdan, o‘zbek tilida gapirayotganimdan 
va bu til mening ona tilim ekanligidan juda xursandman.