|
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:
1. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга
қурамиз. – Тошкент: Ўзбекистон, 2017. – 482 б.
2. Ш.М.Мирзиёев. Миллий тараққиёт йўлимизни қатъият билан давом эттириб, янги
босқичга кўтарамиз. – Т: “Ўзбекистон”, 2018. – Б.89.
3. Абу НасрФоробий. Фозилодамларшаҳри.–Т: Ғ.Ғуломнашриёти, 1993.–160 б.
4. Абу Наср Форобий. Фазилат, бахт-саодат ва камолот ҳақида. – Т: Ёзувчи, 2001. – Б.
38.
5. Абу Райҳон Беруний. “Қадимги халқлардан қолган ёдгорликлар”. – Т: Фан, 1972. – Б.
68.
6. Ибн Сино. Изб. Филос. Произведения.–Москва: Наука, 1980.– 478 с.
7. Абу РайҳонБеруний. Танланганасарлар, Т 1. - Т: Фан, 1968.– 486 б.
8. Юсуф Хос Ҳожиб. Қутадғу билиг. – Т: Фан, 1971. – Б. 103.
9. Амир Темур. Темур тузуклари.–Т:Навруз, 1996. –81 б.
1
Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. –Тошкент:
Ўзбекистон, 2017. – 482 б.
140
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
TARBIYA FANINI O‘QITISHDA ZAMONAVIY YONDASHUV
Tilavova Gulnoz
Navoiy viloyati Zarafshon shahar
8- umumta’lim maktabi tarbiya fani o‘qituvchisi
Annotatsiya:
Ushbu maqolada umumta’lim maktablarida tarbiya darslarida ilmiy bilimlarni
berish bilan birga tarbiya metodlari, tarbiya qoidalari va o‘qituvchining zamonaviy yondashuvi
yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
Tarbiya, tarbiya metodi, tarbiya qoidasi, ta’lim, ma’naviyat, ma’rifat.
Prezidentimiz tomonidan 2019 yil 23-avgustda xalq taʼlimi tizimini rivojlantirish,
pedagoglarning malakasi va jamiyatdagi nufuzini oshirish, yosh avlod maʼnaviyatini yuksaltirish
masalalariga bagʻishlab oʻtkazilgan videoselektor yigʻilishida “Tarbiya” fanini yaratish va
oʻqitish tashabbusi ilgari surilishi hayotiy zaruratdir. Shu maqsadda maktablardagi maʼnaviy-
tarbiyaviy ishlarni yangicha asosda tashkil etib, “Milliy gʻoya”, “Odobnoma”, “Dinlar tarixi”,
“Vatan tuygʻusi” kabi fanlarni birlashtirgan holda, “Tarbiya” fani joriy etildi.
Maʼlumki, tarbiya oʻz mohiyat-eʼtibori bilan milliy, umuminsoniy va gumanistik mazmun-
ga egadir. Har bir jamiyat oʻz oldiga yetuk, har tomonlama kamol topgan, oʻzida butun ijobiy,
olijanob fazilatlarni birlashtirgan avlodni tarbiyalashni orzu qiladi. Tarbiyali, maʼnaviyatli inson
bugungi kun va kelajak haqida fikr yuritadi, shuningdek, kelgusi hayot va turmushning ravnaqi
uchun oʻz hissasini qoʻshishga intiladi. Zotan, bugun xalqimizning “Milliy tiklanishdan — milliy
yuksalish sari” buyuk maqsadiga erishuvida maʼnaviyati yuksak, barkamol insonlar zarur.
Tarbiya metodlari o‘quvchi shaxsini har tomonlama kamol toptirish maqsadi bilan belgilanadi
va tarbiya jarayoniga taalluqli ko‘pgina tarkibiy qismlarni o‘z ichiga oladi. Tarbiya metodlari
ijtimoiy jamiyat tomonidan ta’lim muassasalari oldiga har tomonlama barkamol, erkin, ijodkor,
mustaqil fikr egasi etib tarbiyalash vazifalari bilan belgilanadi.
Tarbiya metodlari yunoncha («metodos»- yo‘l)-bu o‘qituvchi(tarbiyachi) va jamoa tomonidan
g‘oyaviy va ma’naviy e’tiqodlarini, ma’naviy his-tuyg‘u va odatlarini tarkib toptirish maqsadida
qo‘llaniladigan shaxsga tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatish usullari demakdir. Tarbiya metodlari
o‘quvchi(tarbiyalanuvchilar)ning o‘z shaxsini takomillashtirish borasidagi harakatni ham tashkil
etishni nazarda tutadi. Shu bois ta’lim tizimida tarbiya metodlari o‘qituvchi va o‘quvchilarning
tarbiyaviy vazifalarni hal qilishga qaratilgan o‘zaro bog‘langan, birgalikdagi faoliyati usuli sifatida
qarab chiqiladi.
O‘quvchilar u yoki bu tarbiyaviy ta’sirga turlicha munosabatda bo‘ladilar. Bu ularning
individual xususiyatlariga, tarbiyalanganlik darajasiga, tarbiya metodlarining qay darajada o‘rinli
va samarali tanlangani hamda mohirona qo‘llanilganligiga bog‘liq. Tarbiya metodlarini to‘g‘ri
tanlash tarbiya vazifalarini ijobiy hal qilishda, o‘quvchilarning o‘z-o‘zini tarbiyalash va faoliyatini
rag‘batlantirishda yordam beradi. Tarbiyaviy natijalarga erishishni istagan har bir o‘qituvchi
(tarbiyachi) tarbiya metodlari va ularning mohiyatini puxta o‘zlashtirishib olish maqsadga
muvofiqdir.
Tarbiya qoidasi - pedagog ta’lim va tarbiya jarayonini yaxshiroq tashkil etish maqsadida
foydalanadigan boshlang‘ich holat, rahbarlik asosidir. Tarbiya qoidalari o‘qituvchi, tarbiyachilarga
yo‘l-yo‘riq ko‘rsatuvchi qoidalar hisoblanadi, yangi kishini shakllantirish vazifalari bilan
belgilanadi. Tarbiya qoidalari Sharq va Markaziy Osiyo faylasuf — donishmandlarining fikrlari
va milliy pedagogika erishgan yutuqlarga asoslanadi. Tarbiya qoidalari mustaqil xarakterga ega
bo‘lib, tarbiyaning o‘ziga xos xususiyatlarini va qonuniyatlarini aks ettiradi. Tarbiyaviy jarayonda
bu qoidalarga rioya qilish uning samarasini oshiradi, yaxshi natijalarga olib keladi.
Tarbiyaning mazmuni, tashkil etilishi, usullari va ularga qo‘yiladigan talablar shu qoidalarda
o‘z ifodasini topadi.
Tarbiya qoidalariga quyidagilarni kiritish mumkin: tarbiyaning ma’lum maqsadga qaratilganligi,
tarbiyaning insonparvarlik va demokratik qoidasi, tarbiyani hayot bilan, mehnat bilan bog‘liqligi
qoidasi, tarbiyada milliy-madaniy va umuminsoniy qadriyatlarning ustivorligi qoidasi, tarbiyada
o‘quvchilarning yosh va shaxsiy xususiyatlarini hisobga olish qoidasi, izchillik, tizimlilik,
tarbiyaviy ta’sirlarning birligi va uzluksizligi qoidasi va boshqalar.
Zamonaviy o‘qituvchining asosiy vazifasi — shaxsning aqliy, axloqiy, his- tuyg‘uli va
141
Do'stlaringiz bilan baham: |
