Toshkent 2018 “MA’lumotlar bazasini boshqarish tizimi” fani bo’yicha

Nazorat savollari

1. 
   Ma’lumotlarni qaysi belgilari bo‘yicha sinflarga ajratamiz.
   
2. 
   Ma’lumotlarni logik (mantiqiy ) va fizik tasvirlash.
   
3. 
   Ma’lumot bazasini uch bosqichli arxitekturasi nima.
   
4. 
   Ma’lumotlar bazasi alministratorini asosiy vazifalarini aytib bering.
   
5. 
   Ma’lumotlar bazasida tasvirlar qanday saqlanadi. Misollar keltiring.
   
6. 
   Ma’lumotlar bazasini uch bosqichli arxitekturasini chizmasini tasvirlang.
   
7. 
   So‘rovlarni qayta ishlashda MBBTning bajaradigan ishlar ketma-ketligini tavsiflab bering.
   

3–mavzu. Ma’lumot baza modеli. Moxiyat-aloqa modеli.

REJA:

1. 
   Ma’lumot modeli tushunchasi.
   
2. 
   Ierarxik (shajara) ma’lumot modeli.
   
3. 
   Tarmoqli ma’lumot modeli.
   
4. 
   Predmet sohani tavsiflash usullari.
   
5. 
   Mohiyat-aloqa diagrammasi.
   

Tayanch iboralar: infologik model, datalogik model moslik, Ulman Chen usuli, mohiyat, ma’lumot modeli, ierarxik,tarmoqli model, relyatsion model.

Zamonaviy MBBTlari datalogik bosqichda xilma–xil MB bilan ishlashni ta’minlaydi. Hozirgi kunda eng ko‘p o‘rganilgan va keng ishlatiladigan ma’lumot modellari kiradi. Ma’lumot modeli, bu MB ni ma’lumot elementlari to‘plami orasidagi bog‘lanish strukturalarini tasvirlovchi umumiy sxemadir. Ma’lumot modeli tushunchasini aniq ta’rifini Kodd bergan. U ma’lumot modelini 3 ta kerakli komponentasini keltirgan:

1. 
   mavjud bo‘lgan ma’lumot strukturalarini aniqlash vositalari majmuasi;
   
2. 
   ma’lumotlarni qidirish va takomillashtirish uchun MB xolatiga qo‘llaniladigan amallar to‘plami;
   
3. 
   oshkor holda MB holatini aniqlovchi va bir butunligini ti’minlovchi vositalar to‘plami;
   

Xozirgi kunda klassik xisoblashlarda 3 ta ma’lumot modeli ko‘p ishlatiladi:

• 
  Ierarxik ma’lumot modeli;
  
• 
  Tarmoqli ma’lumot modeli;
  
• 
  Relyatsion MM.
  

Har bir MB u yoki bu model asosida yoritiladi. Har bir MBBT esa u yoki bu ma’lumot modelini ta’minlaydi deyiladi. Masalan, ierarxik ma’lumot modeliga asoslangan tizim – ines tizimidir. Tarmoqli modellarda esa – BANK OS , SETOR, relyatsion modelga asoslangan tizimlar – Access, KARAT va boshqalar.