Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

Asosiy aniqlash usuli. 
Asosiy yoki standart usuli mayda-langan don namunalarini elektr 
quritish javonida 130° li haro-ratda 40 daqiqa davomida quritish usuli hisoblanadi. 
Agar dondagi namlik miqdori yuqori bo‟lsa (18% dan ko‟p), unda namlikni aniqlashni 
dastavval quritish bilan birga olib boriladi. Maydalangan yoki oddiy donni elektr javoni yoki 
boshqa apparatdagi 130 haroratda 40 daqiqa davomida quritib namlikni aniqlashga ruxsat 
etiladi. Arbitraj tahlil va quritish javon va nam o‟lchagichlari nazorat tekshirishida albatta 
asosiy usulini qo‟llash zarur. 
Asosiy usulda namlikni aniqlashda tahlil o‟tkazish tartibi quyidagicha. Yaxshi 
aralashtirilgandan keyin 100 gr donni o‟rtacha namunadan ajratib olinadi va uni o‟ziga mos 
qopqoqli shisha idishga yoki po‟kak bilan zich yopiladigan butilkaga joylanadi. Tahlilni 
keltirilayotgan namunalaming harorati xona haroratiga to‟g‟ri kelganda boshlash mumkin. 
Yanchishdagi yirikiikni bilish uchun tegirmoncha o‟rnatish. 
Namlikni aniqlashda 
don namunalari laboratoriya tegirmonchasida yanchiladi. Chunki yanchilgan unning yirikligi 
donning quritish darajasiga ta‟sir etadi, shuning uchun yanchishdan oldin tegirmon-chalami 
ma‟lum yiriklikka mo‟ljallab o‟matiladi. Ushbu maqsad-da texnik torozida 50 gr don 
tortiladi, uni tegirmoncha orqali o‟tkaziladi va olingan mahsulotni elaklar to‟plami orqali 
elana-di. DAST ga binoan 0,8 mm uyali simli elakdan o‟tkazilgan mayda-langan don 
bug‟doy uchun 60%, grechixa uchun 50%, suli uchun 30%, boshqa don turlari (no‟xat) 
uchun 50% dan kam bo‟lmasligi shart. 
Namunalarni tahlilda tayyorlash. 
Namunani yanchishdan oldin tegirmoncha namuna 
qoldiqlaridan tozalanadi va tahlil qilina-yotgan don namunasidan bir qismi o‟tkaziladi, so‟ng 
o‟rtacha namu-nadan ajratilgan namunadan (100 gr) taxminan 30 gr don qismi bo‟linadi va 
tegirmoncha orqali o‟tkaziladi. Maydalangan don bonkaga to‟kiladi va qopqoq yoki po‟kak 
bilan zich yopib quyiladi. So‟ngra maydalangan don sinchiklab aralashtiriladi va qoshiqcha 
bilan turli joylardan har biri 5 gr ikki namuna olinib, temir byukslarga joylanadi. Byukslar 
oldindan quritish javonida 105°S haroratda 1 soat davomida quritilgan, eksikatorda 

---