Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

FARni о ‘zlashtirish koeffitsientini aniqlash 
Qishloq xo„jalik 
ekinlari quyosh enerliyasidan kay darajada foydalanganini to'g'ri baholash uchun biz 
eng avvalo o„simliklar o„suv davri davomida FAR 
(Q
A
J
kelayotgan kuyosh 
energiyasini kay darajada o„zlashtirganini bilishimiz lozim. Bu quyidagi formula 
yordamida aniqlanadi:

---

6 8
Q.-Igl»!?. 
100
Bu yerda: Q
A
- o'simlik tomonidan FAR akkumulyasiya qilinishi
Y.Q-
vegetatsiya davomida keladigan jami FAR miqdori, kDj/ga 
rj-
ekin yoki navni 
FAR dan FIK 0„zbekistonda mavsum davomida keladigan FAR miqdori shimoliy 
mintaqalarda 120 130 kkal/sm
2
, janubiy mintaqalarda esa 160-170 kkal/sin
2
ga to„g„ri 
keladi. Agar o'simlik FAR dan 2.5 % foydalansa, unda hosil bilan quyidagicha 
energiya to'planadi;
q
a=
1 5 0 x^5 x1 0 ^ 
= 3
75
щ
/ga FAR
TRANSPIRATSIYA INTENSIVLIGINI TAROZIDA TORTISH USULIDA 
ANIQLASH. 
Kerakli asbob va anjomlar: analitik torozi, qaychi, skalpel, millimetrlarga 
bo'lingan qogoz, suv, petri kosachasining qopqogi, filtr qogozi, ip.
Ishnins nazariy asosi.
Transpiratsiya jarayoni o'simliklami yemi ustki qismi 
orqali suvni buglatishi tushuniladi. Transpiratsiya ikki turga bo'lib o'rganiladi. Labchali 
(ustitsali) va kutikulyar transpiratsiya deyiladi. Labchali transpiratsiya o'simlikning 
bargidagi ogizchalar yordamida amalga oshsa, kutikulyar transpiratsiya esa bargning 
kutikula qavati ya‟ni ustki qavati yordamida amalga oshadi. Barg ogizchalari asosan 
bargning ostki qismida joylashganligi tufayli asosiy tranpiratsiya ogizchalar yordamida 
qisman esa kutikula qavatidagi suvni buglatish natijasida yuz beradi. Transpiratsiya 
intensivligi deb, 1 m
2
barg sathidan 1 soat davomida buglatilgan suv miqdoriga aytiladi 
va quyidagi formula asosida aniqlanadi.
Tp
= g*60xioooo = g/m
2
/soat
Bunda g - bug„langan suv miqdori (g)
S - barg sathi (sm
2
)
t - tajriba muddati (minut) 60 minutni soatga aylantirish koeffitsenti 10000 - 
sm
2
ni m
2
aylantirish koeffitsenti.