Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

olish ham kuzatish ishlaridagidek katta mas‟uliyat talab qiladi. Bunda shoxlar 
soni, shoxlaming jami va u bitta shoxning o„rtacha uzunligi kabi ko„rsatkichlar 
aniqlanadi.
Besh yoshgacha boMgan daraxtlarda hisoblash maydonidagi hamma 
daraxtlardagi shoxlar oMchab, besh yoshdan oMgan, ya‟ni eski bogMar ustida 
dala tajribasi olib boriladigan bogMarda esa hisobga olish daraxtlaridagi 
birinchi 
tartibli 
shoxlardan 
ikkitasi 
oMchanadi. 
Shox- 
shabbasining 
o„suvchaniigi daraxtning past tomonidan boshlanib, yuqori tomonidagi shoxlarga 
oMiladi. OMchash ishlari tomomlanilgandan keyin shox-shabbalaming turlariga 
qarab nisbati aniqlanib, foizda ifodalaniladi.

---

1 2 2
Mevachilikda daraxtlami variantlar bo„yicha hosildorligini aniqlash 
hamma turdagi ilmiy agronomiyani kuzatish usullari singari tajribani maqsadini, 
ya‟ni omilning ta‟sirini ko„rsatuvchi asosiy ko'rsatkich boMib hisoblanadi. 
Hosildorlikni aniqlash bilan birga mevani shakli va o„rtacha ogMrliklari ham 
aniqlanadi, bu holda olingan ma‟lumotlar tajribadan olingan xulosalami 
toMdiradi hamda mazmunini boyitadi. Dala tajribalarda bir dona mevaning 
o„rtacha massasini aniqlash uchun shakli va katta- kichikligi har xil boMgan 100 
dona meva terib olinib, tortiladi va 100 ga boMib aniqlanadi.
Mevaning davlat stantartiga to„g„ri kelishligi va uning sifatini aniqlash 
uchun jami 100 kg dan kam boMmagan mevalar olinib, ajratilib chiqiladi va shu 
100 kg.ga nisbatan, talabga javob bergan mevalar massasi foiz bilan aniqlanadi.
Tajriba olib borilayotgan daraxtlaming qishda sovuq o‟rganlik darajasi esa