Toшkeht moлия иhctиtуtи kpeдиt-и tиcoд фakулбtetи “tac



Download 160,21 Kb.
bet2/4
Sana04.06.2022
Hajmi160,21 Kb.
#636533
1   2   3   4
Bog'liq
Inoyatov BMI uz 1e378

I -бoб. Xaлцapo 2иcoб-киtoблap ba yлaphи цyллahилиhи

    1. Xaл apo иco6-киto6лap мo ияtи ba taш ил илиhиши

Бoзop и tиcoдиëtи шapoиtидa tижopat 6ahклapи haфa at мaмлaкat ичкapиcидa, 6aлки 6oш a мaмлaкatлap 6илah aм typли иco6-киto6 oпepaциялapиhи aмaлгa oшиpaдилap. Бyhдaй oпepaциялap aл apo иco6- киto6 oпepaциялapи дeйилaди2.


Xaл apo иco6-киto6лap - 6y дabлat, кoмпahиялap, кopxohaлap, 6oш a мaмлaкatлap yдyдлapидaги фy apoлaphиhг и tиcoдий, cиëcий, мaдahий ba 6oш a мyhoca6atлapи hatижacидa byжyдгa кeлгah пyлли taлa6 ba мaж6ypияtлapи 6yйичa tyлobлaphи aмaлгa oшиpиш ba taptи6гa coлиш tизимидиp.
Xaл apo иco6-киto6лap taш и cabдoдaги tobapлap ba xизмatлap,
aмдa hotижopat oпepaциялapи, дabлatлapapo кpeдиtлap ba кaпиtaллap
apaкatи, шy жyмлaдah чet эллapдa ypилиш o6ъeкtлapи ba tapa ий эtaëtгah дabлatлapгa ëpдaм 6илah 6ofли иco6-киto6лaphи yз ичигa oлaди.
Xaл apo иco6-киto6лap - 6y typли дabлatлap y y ий шaxcлapи ba фy apoлapи opacидaги и tиcoдий, cиëcий ba мaдahий мyhoca6atлap tyфaйли byжyдгa кeлaдигah пyллик taлa6лap ba мaж6ypияtлap 6yйичa tyлobлaphи taptи6гa coлиш дeмaкдиp.

Xaл apo

иco6-киto6лap

6иp tapaфдah

tyлobлaphи

aмaлгa

oшиpишhиhг

aмaлиëtдa ишлa6

кypилгah ba

oидaлap

6илah

мycta кaмлahгah шaptлapи ba taptи6лapиhи, 6oш a tapaфдah - 6ahклaphи шy tyлobлaphи ytкaзиш 6yйичa кyhдaлик aмaлий фaoлияtиhи yз ичигa oлaди. $иco6- киto6лaphиhг acocий кyпчилик киcми ha д пyлcиз 6ahклapдaги иco6лapгa ëзиш op aли aмaлгa oшиpилaди. Бyhдa xaл apo
иco6-киto6лaphи aмaлгa oшиpишдa йиpик 6ahклap etaкчи poл yйhaйди.


2 A6дyллaeba Ш.З. Xaл apo baлюta-кpeдиt мyhoca6atлapи.Дapcлик/T.2005 йил, 255-6et
Xaл apo иco6-киto6лapдa yлap taъcиpиhиhг дapaжacи yлap жoйлaшгah дabлat taш и и tиcoдий aлo aлapиhиhг кyлaмигa, миллий baлюtacиhиhг aмaл илиши, мaxcycлaшгahлиги, мoлияbий a boли, мyx6иp-6ahклapи ba иш6илapмohликдaги o6pycигa 6ofли . $иco6-киto6лaphи aмaлгa oшиpиш yчyh 6ahклap yзлapиhиhг чet эллapдaги шaxo6чaлapидah ba чet эл 6ahклapи 6илah мyx6иpлик aлoкaлapидah “лopo” (мaзкyp 6ahкдaги чet эл 6ahки
иco6и) ba “hoctpo” (мaзкyp 6ahкhиhг чet эл 6ahкидaги иco6и) иco6лaphи oчиш op aли фoйдaлahaди. Myx6иpлик 6иtимлapи иco6-киto6 taptи6лapиhи, bocиtaчилик a лapиhи, capф илиhгah мa6лafлaphи tyлдиpиш мetoдлapиhи ahи лaйди. Xaл apo иco6-киto6лaphи yз baкtидa ba paциohaл aмaлгa oшиpиш yчyh 6ahклap oдatдa coдиp 6yлaдигah tyлobлaphиhг ctpyкtypacи ba мyддatлapигa мyboфи typли baлюtaлapдa кepaкли baлюtaлap пoзициялapиhи ca лa6 typaдилap ba yз baлюta зa иpaлapиhи диbepcификaциялaш cиëcatиhи oли6 6opaдилap. Ю opи фoйдa oлиш мa caдидa 6ahклap baлюta aкtиbлapиhи дyhë ccyдa 6oзopидa шy жyмлaдah ebpo6oзopдa жoйлaшtиpишhи aфзaл кypгah xoлдa “hoctpo”
иco6лapидa миhимaл oлди лaphи ca лa6 typишгa иhtилaдилap.
Xaл apo иco6-киto6лap дoиpacидa 6ahклap фaoлияtи 6иp toмohдah, yлaphиhг миллий ohyhчилиги toмohидah taptи6гa coли6 typилaди, 6oш a toмohдah - yphatилгah taptи6 ba ypф-oдatлap oлидa мabжyд 6yлгah aмaлдaги taжpи6a 6илah ahи лahaди ëки aлo идa yжжatлap 6илah мycta кaмлahaди.
Бyгyhги кyhдa жa oh aмaлиëtидa aл apo иco6-киto6лaphиhг 6иp- 6иpидah texhикacиhиhг мypaккa6лиги, 6eлгилahгah мa caди ba yллahиш шaptлapи 6илah фap илybчи typли шaкллapи yллahилaди.
:yллahилaëtгah oпepaциялap apaкtepи 6yйичa cabдo ba hocabдo иco6- киto6лapгa 6yлиhaди.
Xaл apo cabдo иco6-киto6лapигa мaxcyлot ba xизмatлap экcпoptи ba импoptи 6илah 6ofли 6yлгah 6apчa oпepaциялap киpaди Xaл apo hocabдo
иco6-киto6лap xopижий caйëxлapгa ba Yз6eкиctoh caйëxлapигa xизмat
кypcatиш 6илah, typли фohдлap taшкил илиш op aли typли мoлияbий ëpдaм кypcatиш 6илah 6ofли 6yлгah ba xaл apo cabдo иco6-киto6лapи typкyмигa киpмaгah 6oш a oпepaциялaphи yз ичигa oлaди.
Cy6ъeкtлap xapaкtepи 6yйичa:

  1. дabлatлapapo иco6-киto6лap: кpeдиtopлик ba дe6иtopлик apзлapиhи taptи6гa coлиш yчyh дabлatлapapo дapaжacидa oли6 6opилaди;

6) Yз6eкиctoh Pecпy6ликacи y y ий шaxcлaphиhг xaл apo иco6- киto6лapи: xopижий aмкopлap 6илah иco6-киto6лapдa ишлatилaди;

  1. жиcмohий шaxcлap ba Yз6eкиctoh Pecпy6ликacи xyдyдидa жoйлaшгah xopижий фиpмaлap, ba baкoлatxohaлaphиhг xaл apo иco6-киto6лapи: Yз6eкиctoh Pecпy6ликacи xycycий шaxcлapи 6илah xopижий фиpмaлap,

aмдa Yз6eкиctoh xyдyдидa жoйлaшгah xopижий фиpмaлap ba baкoлatxohaлap 6илah xopижий дabлatдaги фиpмa ba шaxcлap opacидaги xaл apo и tиcoдий мyhoca6atлaphи taptи6гa coлaди.
Xaл apo иco6-киto6лap xaл apo aйлahишдa yллahилaдигah typли tyлob bocиtaлapи-beкceллap, 6ahк tyлob yжжatлapи, чeклap, пyлли aккpдetиbлap, teлeгpaф ytкaзмaлapи ëpдaмидa aмaлгa oшиpилaди.
Бyhдah taш apи, xaл apo иco6-киto6лapдa baлюta мa6лafлapи cифatидa кpeдиt ba tyлob yжжatлapи ишлatилaди.
$oзиpги кyhдa aмaлдa xaл apo иco6-киto6лaphиhг yйидaги acocий шaкллapи yллahилaди: yжжatли aккpeдиtиb, иhкacco, 6ahк ytкaзмacи, oчик иco6, abahc. Бyhдah taш apи beкceллap ba чeклap ëpдaмидa aм
иco6-киto6лap aмaлгa oшиpилaди. Xaл apo иco6-киto6лap 6илah aйpим
иco6-киto6 typлapи (мacaлah, иhкacco, abahc, oчик иco6) 6yйичa 6ahклaphиhг кaфoлat oпepaциялapи чaм6apчac 6oглahгah, yлap taш и cabдo
aмкopлapиhиhг шapthoмa 6yйичa yзлapигa кa6yл килгah мaж6ypияtлapиhи 6aжapилишиhи кyшимчa taъмиhлaш yчyh xизмat илaди. Tapиxah xaл apo иco6-киto6лaphиhг yйидaги aлo идaликлapи шaкллahгah:
Импoptëpлap ba экcпoptëpлap, yлaphиhг 6ahклapи taш и cabдo шapthoмaлapи op aли tobap tapкatиш ba tyлob yжжatлapиhи pacмийлaшtиpиш, жyhatиш, ypгahиш, tyлobлaphи aмaлгa oшиpиш 6илah 6ofли 6yлгah мyhoca6atлapгa киpишaдилap. Maж6ypияtлap aжми ba yлap opacидa жabo6гapликhиhг ta cимлahиши ahи 6иp иco6-киto6 typигa apa6 6eлгилahaди.
Xaл apo иco6-киto6лap миллий ohyhчилик hopмatиb aкtлapи aмдa xaл apo 6ahк oидaлapи ba oдatлapи 6илah taptи6гa coлиhaди. A:Шдaги ягoha шaклдaги cabдo кoдeкcидa иco6-киto6лap, шy жyмлaдah xaл apo
иco6-киto6лap hopмacи aкc эttиpилгah.
Xaл apo иco6-киto6лap - yhификaция o6ъeкtи 6yли6, y xyжaлик aлoкaлapиhиhг 6aйhaлмиhaллaшybи, 6ahк oпepaциялapиhиhг yhиbepcaллaшybи 6илah 6ofли , 1930 ba 1931 йиллapдaги Жeheba кohфepehциялapидa beкceль ba чeк ohyhлapиhи yhификaциялaшtиpишгa ba xaл apo ba иco6-киto6лapдa beкceль ba чeклap ишлatилишидaги кийиhчиликлaphи 6aptapaф илишгa йyhaлtиpилгah xaл apo Beкceль ba Чeк кohbepциялapиhи кa6yл илиhди. Ягoha шaклдaги beкceль ohyhи кyпгиha мaмлaкatлap милий ohyhчилигиhиhг acocи 6yли6 xизмat илaди. БMThиhг xaл apo cabдo xyкyки 6yйичa кoмиccияcи (ЮHCИTPAЛ) beкceь
ohyhчилигиhиhг кeйиhги yhификaцияcиhи aмaлгa oшиpмoкдa. XX acp 6oшлapидa Пapиждa taш ил эtилгah Xaл apo Cabдo пaлatacи yжжatли aккpeдиtиbлap, иhкaco 6yйичa yhификaциялahгah oидaлap ba oдatлaphи ишлa6 чи aди ba haшp илaди. Maccaлah, иhкacco 6yйичa 6иpиhчи oидaлap 1936 йилдa ишлa6 чи илгah, кeйиh 1967ba 1978 йиллapдa aйta ишлahгah (1979 йил яhbapдah кyчгa киpди). Жaxohhиhг кyпгиha 6ahклapи aккpeдetиbлap ba иhкaccoлaphиhг yhификaция oидaлapигa кyшилгahиhи эълoh килдилap. Xaл apo cabдo пaлatacи шapthoмa кaфoлatлapи
oидaлapиhи taйëpлaш 6yйичa иш oли6 6opмoкдa.
Xaл apo иco6-киto6лap, oдatдa yжжatли apaкtepгa эгa, яъhи мoлияbий ba tижopat yжжatлapигa кapши aмaлгa oшиpилaди. Moлияbий
yжжatлapгa oддий ba ytкaзмa beкceллap, чeклap, tyлob tилxatлapи киpaди. Tижopat yжжatлapигa:

    1. иhboйcлap;

6) tobap optилгah ëки жyhatилгahи ëки optикчa optишгa кa6yл
илиhгahиhи tacди лobчи yжжatлap (кohocoмehtлap, teмиp йyл, abtoмo6иль ba abиaция haклaдhoйлapи, пoчta кbиtahциялapи, apaлaш юк taшишгa юк yжжatлapи);

    1. дehгиз cyfyptaчилapи ëки yлap aгehtлapи cyfypta кoмпahиялapиhиhг cyfypta yжжatлapи, чyhки экcпopt юклap oдata cyfypta илиhaди;

г) 6oш a yжжatлap - мaxcyлot кeли6 чикиши, ofиpлиги, cифatи ëки yhиhг ahaлизиhи aмдa чeгapahи кecи6 ytгahлигиhи tacди лobчи ceptификatлap, taмoжhя ba кohcyллик иco6лapи ba 6oш aлap. Бahк 6y
yжжatлapиhиhг tapки6иhи ba мabжyдлигиhи teкшиpaди.
Xaл apo tyлobлap typли baлюtaлapдa aмaлгa oшиpилaди. Шyhиhг yчyh yлap baлюta oпepaциялapи, baлюta oлди - cotдиcи 6илah yзbий 6ofлahгah. Бyлaphиhг caмapaли aмaлгa oшиpилишигa baлюta кypcиhиhг yзгapишлapи taъcиp эtaди.



    1. Xaл apo иco6-киto6лap шaкллapи ba yлap 6yйичa иco6 киto6лaphи aмaлгa oшиpиш taptи6и

$oзиpги кyhдa aмaлдa xaл apo иco6-киto6лaphиhг yйидaги acocий шaкллapи yллahилaди:



      • yжжatли aккpeдиtиb

      • иhкacco

      • 6ahк ytкaзмacи

      • oчик иco6

      • чeк ba beкceллap

Xaл apo иco6-киto6лap 6илah aйpим иco6-киto6 typлapи (мacaлah,
иhкacco, abahc, oчик иco6) 6yйичa 6ahклaphиhг кaфoлat oпepaциялapи
чaм6apчac 6ofлahгah, yлap taш и cabдo aмкopлapиhиhг шapthoмa 6yйичa yзлapигa a6yл илгah мaж6ypияtлapиhи 6aжapилишиhи yшимчa taъмиhлaш yчyh xизмat илaди.
$yжжatли aккpeдиtиbлap yчyh yhификaциялaшгah taptи6лap ba фoйдaлapгa мyboфик aккpeдиtиb - 6y шyhдaй кeлишybки yhгa мyboфик 6ahк мижoз илtимocигa кypa yчиhчи шaxcгa (6eheфициapгa, яъhи yhгa oчилгah aккpeдиtиbhи) yжжatлap tyлobиhи aмaлгa oшиpиш ëки 6eheфициap toмohидah ta дим эtилгah tpatta aкцeпtиhи tyлaш ëки yжжatлaphи cotи6 oлиш (heгoциaция) мaж6ypияtиhи oлaди. Aккpeдиtиb 6yйичa 6ahк мaж6ypияtи мycta ил иco6лahaди ba y tижopat шapthoмacи toмohлapиhиhг xy y ий мyhoca6atлapигa 6ofли эмac. Бy baзияt 6ahк ba yhиhг мижoзлapи фoйдacиhи xимoя илишгa йyhaлtиpилгah; экcпoptepгa
yжжatлaphи pacмийлaшtиpиш taлa6лapиhи чeклahишиhи ba фa at aккpeдиtиb шaptлapи 6yйичa tyлobлaphи oлишиhи, ипoptepгa - экcпoptep toмohидah aккpeдиtиbhиhг aммa шaptлapиhиhг tyлa 6aжapилишиhи taъмиhлaйди.
Aккpeдиtиb шaклидa иco6-киto6 yйидaгичa aмaлгa oшиpилaди:

  1. Импoptëp 6ahк aккpeдetиb oчиш yчyh apизa 6epaди.

  2. Aккpeдetиb oчгah импoptëp 6ahки aккpeдetиb xathи экcпoptëp мaмлaкatидaги yзиhиhг мyx6иp 6ahклapидah 6иpигa ю6opи6, yhи abизoлobчи 6ahк эtи6 taйиhлaйди ba yhгa aккpeдetиbhи 6eheфициapгa toпшиpишhи юклaйди.

  3. Бeheфициap yз фoйдacигa oчилгah мaxcyлot yчyh tyлobhи taъмиhлobчи aккpeдetиbhи oлгahдah кeйиh мaxcyлothи optaди

yжжatлaphи abизaлobчи 6ahкa ta дим эtaди, 6ahк yз hab6atидa yлaphи 6ahк-эмиtehtгa tyлaш yчyh ю6opилaди.

  1. $yжжatлaphи tyfpилигиhи teкшиpгahдah cyhг aккpeдetиb oчгah 6ahк tyлobhи aмaлгa oшиpaди. Aгap yжжat aккpeдetиb шaptлapигa мoc кeлca, 6ahк abизoлobчи 6ahк йypикhoмacи 6yйичa пyлиhи

ytкaзaди ba yжжatлaphи иhпoptëpгa мaxcyлothи oлиши yчyh toпшиpaди. Keлгah tyшyм экcпoptep иco6игa ëзилaди.

экcпoptep

импoptep
Шapthoмa tyзилиши,
$иco6-киto6 шaкли aккpeдиtиb

aккpeдиtиb oчиш tyfpиcидa toпшиpи




Бahк
(импoptep)




Aккpeдиtиb oчybчи 6ahк

Бahк (экcпoptep)


abизo-6ahк


Aккp.oчилиши
1-pacм. $yжжatли aккpeдиtиbhиhг ytиhи3

Aккpeдetиb шaptлapи 6yйичa yжжatлaphи tyлobиhи oшиpybчи 6ahк (6aжapybчи 6ahк) cифatидa abизoлobчи 6ahк aм taйиhлahилиши мyмкиh. Бy xoлдa y экcпopt yжжatлaphи ta дим эtиши 6илah tyлobhи aмaлгa oшиpaди ba кeйиh 6ahк-эмиtehtдah aмaлгa oшиpилгah tyлobhи (ëпилмaгah aккpeдetиbлap 6yйичa) oплaшhи taлa6 илaди. Oдatдa 6aжapybчи 6ahк 6илah 6ahк-эмиteht 6иp-6иpлapи 6илah yзapo мyx6иpлик иco6лapи 6yлмaca, y xoлдa иco6-киto6лapдa кypcatилгah 6ahклaphиhг мyx6иpлик


иco6лapи oчилгah yчyhчи 6ahк (paм6ypcлobчи 6ahк) ишtиpoк эtaди. Aккpeдetиb oчилгahдa 6ahк-эмиteht paм6ypcлobчи 6ahккa 6aжapybчи 6ahк taлa6лapиhи aккpeдetиbдa кypcatилгah мyддatгa ba иймat чeгapaлapидa 6aжapишгa йypи hoмa (paм6ypc baкoлatи) 6epaди.
Aккpeдetиb шaкллapи xилмa-xилдиp ba yйидaги пpиhциплap 6yйичa клacификaциялahaди:


3 A6дyллaeba Ш.З. Xaл apo baлюta-кpeдиt мyhoca6atлapи.Дapcлик/T.2005 йил, 276-6et

    1. Бahк-эмиteht toмohидah aккpeдetиbhи yзгaptиpиш ëки 6eкop

илиш имкohияtлapи hy taи-haзapидah:

  1. чa иpи6 oлиhмaйдигah aккpeдetиb 6ahк-эмиtehtиhиhг мahфaatдop toмohлaphиhг poзилигиcиз yзгaptиpмacлик ba 6eкop килмacлик

atъий мaж6ypияtи;

  1. чa иpи6 oлиhaдигah aккpeдetиb-6eheфициaphи oлдиhдah oгoxлahtиpмacдah иctaлгah baкtдa yзгaptиpилиши ëки 6eкop

илиши. Teгишликypcatмaлap 6 yлмaгahдa aккpeдetиb чaкиpи6 oлиhмaйдигah иco6лahaди.

    1. Aккpeдetиb 6yйичa 6oш a 6ahкhиhг yшимчa мaж6ypияtлapи hy taи-haзapидah:

  1. tacди лahгah aккpeдetиb;

  2. tacди лahмaгah aккpeдetиb.

Aгap 6ahк-эмиteht 6oш a 6ahки yhиhг чaкиpи6 oлиhмaйдигah aккpeдetиbhи tacди лaшhи baкoлatлaca ëки cypaca, y xoлдa 6yhдaй tacди лaш (aгap кepaкли yжжatлap ta дим эtилгah ba aккpeдetиbhиhг
aммa шaptлapи 6aжapилгah 6yлca) tacди лobчи 6ahкhиhг 6ahк-эмиtehthиhг tyлob мaж6ypияtигa, aкцeпtигa ëки tpatta heгoциaцияcигa кyшимчa atъий мaж6ypияtиhи 6илдиpaди.

    1. Aккpeдиtиbhи aйta tиклaш hy taи-haзapидah poллobep (peboльbepли, aйta tиклahaдигah) aккpeдиtиbлap yллahилaди. Yлap шapthoмa киймatиhиhг 6иp киcмигa aккpeдиtиb киcмигa tyлa 6aжapилгahдah кeйиh (6иp кatop yжжatлap tyплaми yчyh) oлдиhги киймatиhи aйta tиклaш шaptи 6илah ëки ap 6иp yжжatлap tyплaми ta дим эtилгahдa oчилaди. :oидa 6yйичa aккpeдиtиb мathидa yмyмий tyлob ми дopи кypcatилaди, yhдa yш6y aккpeдиtиb 6yйичa мaж6ypияtлaphиhг йигиhдиcи кyп 6yлиши мyмкиh эмac. Aйлahиш 6yйичa apaжatлaphи

иc aptиpишгa имкoh 6epybчи poллobep aккpeдиtиbлap йиpик киймatли, yзoк baкt дaboмидa мaxcyлotлaphи мyhtaзaм optиш шapthoмaлapи 6yйичa
иco6-киto6лapдa кehг yллahилмoкдa.

    1. Aккpeдиtиbhи иккиhчи 6ehифициapлap (мaxcyлot optybчилap, etкaзи6 6epybчилap) toмohидah yллahилиши имкohияtи hy taи-haзapидah ytкaзилybчah (tpahcфepa6eль) aккpeдиtиbлap 6yлaди. Maxcyлot etкaзи6 6epybчилap toмohидah tyп-tyплa6 мaxcyлot etкaзи6 6epишдa 6ehифициap кypcatмacи 6yйичa aккpeдиtиb tyлaлигичa ëки киcмah иккиhчи 6ehифициapлapгa oxиpгиcиhиhг мaмлaкatидa ëки 6oш a- 6oш a мaмлaкatдa ytкaзилиши мyмкиh. Tpahcфepa6eль aккpeдиtиbи 6иp мaptaдah optик ytкaзилмaйди.

    2. Baлюtahи кoплahиш мabжyдлиги hy taи-haзapидah кoплahгah ëки кoплahмaгah aккpeдиtиbлap. Бahк - эмиteht кoплahиш 6илah aккpeдиtиb oчгahдa aккpeдиtиb киймatидaги baлюtahи, oидa 6yйичa, abизoлobчи 6ahккa ytкaзaди. Aккpeдиtиbhи кoплahишhиhг 6oш a шaкллapигa дeпoзиtли ba tyxtatилгah (6лoиpobкa) иco6лapи, cyfypta дeпoзиtлapи ba 6oш aлap киpaди. $oзиpги шapoиtдa кoплahмaгah aккpeдиtиbлap кyпчиликhи taш ил

илaди.

    1. Aккpeдиtиbhи cotиш hy taи-haзapидah:

  1. yжжatлapгa apши tyлob aккpeдиtиbлapи;

  2. aккpeдиtиbhиhг aммa шaptлapи 6aжapилгah ta диpдa 6ahк - эмиtehthиhг tpatta aкцeпtиhи кyздa tytybчи aкцeпtли aккpeдиtиbлap;

  3. tyлob ba tи yзaйtиpилгah aккpeдиtиbлap;

  4. yжжatлap heгoциaцияcи aккpeдиtиbи.

$yжжatли aккpeдиtиbлapдah фapкли yлapoк пyлли aккpeдиtиb hoми ëзилгah yжжat 6yли6, yhдa кypcatилгah шaptлapгa pиoя килгahдa мaълyм baкt ичидa oлybчигa пyлhи tyлaш toпшиpиги кypcatилгah 6yлaди.
Aккpeдиtиb шaкллapидah 6иpи эpкиh heгoциaцияли циpкyляp aккpeдиtиb. Y yhи 6aжapишhи иctaгah иctaлгah 6ahкa apatилгah 6yhдaй aккpeдиtиbлap aйtapи6 oлиhмaйди ba иш6илapмoh дoиpaлapдa мaшxyp ba ю opи o6pyгa эгa 6yлгah йиpик 6ahклap toмohидah ta дим эtилaди, aкc xoлдa экcпoptepгa yhи peaлизaция илиш кийиh 6 yлaди.
$oзиpги шapoиtдa яha кoмпehcaция ba “6эк-ty-6эк” aккpeдиtиbлap
yллahилмoкдa. Бy шaклдaги aккpeдиtиbлaphиhг и tиcoдий мaзмyhи
yйидaгиhи 6илдиpaди. Чet эллик apидop toпшиpиги 6илah фoйдacигa aккpeдиtиb oчилгah 6eheфициap мaxcyлot ишлa6 чи apybчи эмac, 6aлки bocиtaчи иco6лahaди. Y мaxcyлothи oxиpги apидopгa etкaзи6 6epиш yчyh yhи cotи6 oлиши шapt. Aгap мaxcyлot ишлa6 чи apybчи фиpмa 6илah иco6- киto6 yжжatли aккpeдиtиb шaклидa aмaлгa oшиpилaдигah 6yлca, y xoлдa шyhдaй aккpeдиtиb oчишhи taъмиhлaш cифatидa bocиtaчи taш илot 6ahккa импoptep toмohидah yhиhг фoйдacигa oчилгah 6иpлaмчи aккpeдиtиbhи taклиф илиш мyмкиh. Aйpим мaмлaкatлap, aйhикca AKШ, кohtpaгaehtлap toмohидah шapthoмa 6yйичa yзигa oлгah мaж6ypияtлaphи 6aжapиш кaфoлatи 6yли6 xизмat килybчи peзepbли кaфoлatли aккpeдиtиbhи (“ctэhд- 6aй” typидaги) ишлatишaди.
Aккpeдиtиb шaклидaги иco6-киto6лap - эhг мypaккa6 ba киммatдиp. Aккpeдиtиb oпepaциялapиhи 6aжapиш yчyh (abизoлaш, tacди лaш,
yжжatлaphи teкшиpиш, tyлob) 6ahклap 6oш a иco6-киto6 шaкллapи, мacaлah иhкaccaгa hиc6atah кyпpo bocиtaчилик a и oлaдилap. Бyhдah taш apи, aккpeдиtиb oчиш yчyh импoptep oдatдa 6ahкдah мaълyм фoиз эbaзигa кpeдиt oлaди, 6y эca 6yhдaй иco6-киto6 шaклиhи киммatлaшtиpaди. Импoptep yчyh aккpeдиtиb шaклидaги иco6-киto6 yhиhг кaпиtaлиhиhг capфлahишигa ba coчилишигa oли6 кeлaди, чyhки y aккpeдиtиbhи мaxcyлothи oлмaй ba cotмaй typи6 oчиши кepaк, лeкиh aйhи baкtдa 6ahклap op aли экcпoptep toмohидah кeлишyb шaptлapиhиhг 6aжapилишиhи haзopat илиш имкohияtиhи 6epaди. Экcпoptep yчyh abahc tyлobлapидah кeйиh aккpeдиtиb шaклидaги иco6-киto6лap ahчa мahфaatли
иco6лahaди, чyhки y 6ahкhиhг tyлobhи aмaлгa oшиpиш мaж6ypияtи 6yлгah ягoha иco6-киto6 шaклидиp (6ahк кaфoлatи oпepaциялapидah taш apи).
Бahклapapo пyл ytкaзиh - 6иpop шaxchиhг (жyhatybчиhиhг) yз 6ahкигa мaълyм пyл микдopиhи 6oшкa шaxc (oлybчи) фoйдacигa ytкaзиш
a идa ta дим илгah taлa6hoмacидиp. Пyл ytкaзиш a идa taлa6hoмa oлгah
6ahк 6y taлa6hoмahи oлybчиhиhг мaмлaкatидa жoйлaшгah кoppecпohдehtи op aли aмaлгa oшиpaди.



Импoptep 6ahки



Экcпoptep 6ahки



Tyлob ytкaзилaди
.



Пyл tyшгahлигиhи мaълyм илaди
Пyл ytкaзиш yчyh apизa








Экcпoptep



Импoptep
Шapthoмa


Tobap жyhatилaди
2-pacм. Бahк ytкaзмacи бyйиua 2иcoб-киtoблap4

Бahк ytкaзмacи 6yйичa иco6-киto6лaphи aмaлгa oшиpиш taptи6и


yйидaгичa:

  1. Шapthoмa tyзилaди.

  2. Tobapлap жyhatилaди.

  3. Экcпoptep tpahcпopt yжжatлapи ba 6oш a yжжatлaphи импoptepгa ю6opaди.

  4. Импoptep tobapлaphи oлгahдah кeйиh yз 6ahкигa пyл ytкaзиш yчyh apизa ta дим илaди.

  5. Бahк ytкaзмahи aмaлгa oшиpaди.

  6. Экcпoptep 6ahк мa6лafhи экcпoptep иco6 pa aмигa ytкaзaди.

Бahклapapo пyл ytкaзиш йyли 6илah xиco6-киto6лap икки typгa aжpatилaди:



  • abbaлдah пyл tyлaш: импoptep экcпoptephи жyhatилмaгah tobap yчyh кpeдиtлaйди.

  • hacиягa oлиhгah tobap yчyh пyл tyлaш: импoptep a6yл илиhгah ëки экcпoptep жyhatгah tobap yчyh экcпoptep oлдидaги yз кapзиhи yзaди.

Xoзиpги кyhдa Yз6eкиctoh Pecпy6ликacидa импopt кohtpaкtлapи 6yйичa кohtpaкt cyммacиhиhг 15% дah кyп 6yлмaгah иcмиhигиha abbaлдah tyлaшгa pyxcat 6epилaди. Kohtpaкt cyммacиhиhг кoлгah иcми tyлaш экcпoptep кohtpaкt 6yйичa 6apчa мaж6ypияtлapиhи 6aжapгahидah cyhг aмaлгa oшиpилaди.
$иcoб киtoблaphиhг иhкacco шaкли 6ahк ytкaзмacигa hиc6atah ahчa ишohчлиpo . Иhкacco – экcпoptephиhг yз 6ahкигa импoptepдah 6ebocиta ëки 6oш a 6ahк op aли мaълyм 6иp cyммahи tyлatи6 oлиш ëки 6eлгилahгah мyддat ичидa cyммa tyлahишиhи ифoдaлaйди.



Иhкaccoлobчи 6ahк

Peмиteht 6ahк


$yжжatлap жyhatилaди Tyлob ytкaзилaди
Ëки beкceл aкцeпt.

иhкacco toпшиpи hoмacи ba 6oш a yжжatлap



ta дим илиhaди




Экcпoptep



Импoptep
Шapthoмa


Tobap жyhatилaди
3-pacм. Иhкacco бyйиua 2иcoб-киtoблap5

Иhкacco икки typи мabжyд: coф иhкacco ba yжжatлaшtиpилгah иhкacco.


Иhкacco 6yйичa иco6-киto6лaphи aмaлгa oшиpиш taptи6и
yйидaгичa:

  1. Шapthoмa tyзилaди.

  2. Tobapлap жyhatилaди.

  3. Экcпoptep tpahcпopt yжжatлapи ba 6oш a yжжatлaphи импoptepгa ю6opaди.

  4. Экcпoptep yжжatлap tyплaмиhи иhкacco toпшиpиfи 6илah yз 6ahкигa ta дим илaди.

  5. Бahк иhкacco toпшиpи hoмacи ba yжжatлaphи teкшиpи6 импoptep 6ahкигa жyhataди.

  6. Импoptep 6ahк импoptepгa yжжatлaphи teкшиpиш yчyh ta дим

илaди ba tyлobhи aмaлгa oшиpaди ëки beкceлhи aкцeпtлa6 жyhataди.

  1. Экcпoptep 6ahк мa6лafhи экcпoptep иco6 pa aмигa ytкaзaди ëки beкceлhи экcпoptepгa ta дим илaди.

Xaл apo иco6-киto6 шaкллapиhи tahлaшгa 6иp кatop oмиллap taъcиp кypcataди:



    • Taш и cabдo o6ъeкtи иco6лahгah tobaphиhг taш и кypиhиши (мaшиha ycкyhaлap ëки мacaлah oзи -ob at жyhatилгahдa иco6- киto6 шaкллapи фap илaди);

    • кpeдиt кeлишybиhиhг мabжyдлиги;

    • taш и и tиcoдий кeлишybлap 6yйичa кohtpaгehtлaphиhг yлap opacидaги кeлишмobчиликлap apaкtepиhи ahи лobчи tyлob кo6илияtи ba o6pycи;

    • жa oh 6oзopлapидa шy tobapгa 6yлгah taлa6 ba taклиф дapaжacи.

Шapthoмaдa xaл apo иco6-киto6лaphиhг шaкллapи ba шaptлapи кeлишилaди.

  1. бoб. Yзбeкиctohдa xaлцapo 2иcoб-киtoблaphи цyллahилиhи ba yлaphиhг aмaлий 2oлatи ta2лили




    1. Yз6eкиctoh taш и и tиcoдий фaoлияtидa aл apo иco6- киto6лaphиhг yллahилиши oлatи

Yз6eкиctoh Pecпy6ликacи yз cybepehиtetи ba миллий мycta иллигиhи


yлгa киpиtгahидah кeйиhги дactлa6ки йиллapдah 6oшлa6o , жa oh xyжaлик tизими 6илah yзo ba t дaboмидa yзили6 oлгah aлo aлaphи tиклaшгa, xaл apo aмжaмияtгa киpybчи дabлatлap 6илah cabдo-и tиcoдий ba 6oш a aлo aлaphи йyлгa yйишгa киpишди. Co6и иttифo дabpидa taш и cиëcathи, шy жyмлaдah taш и и tиcoдий cabдo cиëcatиhи мapкaз toмohидah aмaлгa oшиpилиши, дabлat мohoпoлияcи экahлиги чet эллapгa, xycycah Yз6eкиctoh CCP гa yзгa мaмлaкatлap 6илah 6ebocиta aлo a илиш имohиhи 6epмac эди ba 6y oл aмaлдa мaмлaкatимизhи taш и дyhëдah aжpatи6 yйди, жa oh и tиcoдий-xyжaлик tизимидah aжpaли6 oлишигa oли6 кeлди. Acлидa 6y cиëcathиhг мa caди, мaмлaкatимизhи 6иp toмohлaмa xoм aшë etкaзи6 6epybчи peгиohгa aйлahtиpишгa apatилгahлиги мaълyм 6yлди.
Taш и и tиcoдий фaoлияthи йyлгa yйилиши ba кehг pиboжлahtиpилиши Yз6eкиctohhиhг taш и дyhëгa чи ишиhиhг acocий ycyллapидah 6иpи 6yли6 oлди.
Mycta иллик йиллapидa taш и и tиcoдий aлo aлap tapки6ий жи atдah yзгaptиpили6, xoм aшëhи чetгa чи apишдah taйëp мa cyлotлap, tyгaллahгah texhoлoгия hatижaлapиhи экcпopt илишгa ytилa 6oшлahди. Жyмлaдah, aгap 1991 йилдa экcпoptдa пaxtahиhг иccacи 77,6 фoизhи taш ил эtгah 6yлca, 2012 йилгa кeли6 6y кypcatкич 8 фoизhи taш ил илди. 2012 йилдa экcпopt
aжми ceзилapли pabишдa, яъhи 11,6 фoизгa ycди, экcпopt илиhaëtгah мa cyлotлap tapки6идa xoмaшë 6yлмaгah taйëp tobapлaphиhг yлyши 70 фoиздah зиëдhи taш ил эtди.
Импopt aжми 9 фoизгa ycи6, yhиhг tapки6идa мaшиha ba ишлa6 чи apиш ycкyhaлapи импoptи 45,4 фoизhи taш ил илди. Taш и cabдo aйлahмacидaги ижo6ий caльдo 1 миллиapд 120 миллиoh дoллapдah oшди6.
2012 йилдa taш и cabдo co acидa aмaлгa oшиpилгah кoмплeкc чopa- taд6иpлap pecпy6ликa экcпopt caлo ияtиhи pиboжлahtиpиш, cahoat tapмo лapи ba yдyдлaphиhг экcпoptиhи taъмиhлaш, экcпopthиhг гeoгpaфияcи ba hoмehклatypacиhи taкoмиллaшtиpиш, шyhиhгдeк tapифлaphи taptи6гa coлиш чopa-taд6иpлapи op aли импopthиhг tapки6иhи oпtимaллaшtиpиш, мa caдли кypcatкичлaphи 6aшopat илиш ba yлaphиhг 6aжapилишиhи мohиtopиhг илиш acocидa мyboзahatлaшгah cabдo 6aлahcиhи taъмиhлaшгa йyhaлtиpилди.
Иh иpoзгa apши чopaлap дactypи дoиpacидa aмaлгa oшиpилгah яha 6иp йyhaлиш – мaмлaкatимиздaги мa cyлot экcпopt илaдигah кopxohaлaphи
yллa6- ybbatлaш ba paf6atлahtиpиш, экcпopt caлo ияtиhи мycta кaмлaш 6yйичa a6yл илиhгah aмaлий чopaлap мy им a aмияtгa эгa 6yлди.
Ma cyлot экcпopt илaдигah кopxohaлaphи yллa6- ybbatлaш 6yйичa кypилгah чopa-taд6иpлap hatижacидa yлaphиhг 6ap apop ишлaшиhи taъмиhлaшгa, 2012 йилдa экcпopt aжмиhи 11,6 фoиз oшиpишгa эpишилди. Бy ytгah йили taш и cabдo aйлahмacиhи 2,3 миллиapд дoллapдah кyпpo ижo6ий caльдo 6илah якyhлaш имкohиhи 6epди.
Бyhдaй hatижa, yз hab6atидa, мaмлaкatимиз tyлob 6aлahcиhиhг ишohчлилиги ba и tиcoдиëtимиз 6ap apopлигиhи яhaдa мycta кaмлaшгa имкoh 6epди.
2012 йилдa Pecпy6ликa taш и и tиcoдий aлo aлapиhи яhaдa pиboжлahtиpиш 6opacидa oли6 6opилгah кoмплeкc чopa-taд6иpлap ba taш и и tиcoдий фaoлияthи taкoмиллaшtиpиш 6yйичa aмaлгa oшиpилгah ишлaphиhг hatижacидa aжми 28 млpд. A:Ш дoллapидah optи taш и cabдo


6 Пpeзидeht Иcлoм Kapимobhиhг 2012 йилhиhг acocий якyhлapи ba 2013 йилдa Yз6eкиctohhи ижtимoий -икtиcoдий pиboжлahtиpишhиhг мyxим yctиbop йyhaлишлapигa 6aгишлahгah Baзиpлap Maxкaмacиhиhг мaжлиcидaги мaъpyзacи.
aйлahмacи taъмиhлahди. Taш и cabдo aйлahмacиhиhг caльдocи 1.1 млpд. A:Ш дoллapи atpoфидa 6yлди.
Ytгah йиллap мo6aйhидa экcпopt илybчи кopxohaлaphи yллa6-
ybbatлaш 6opacидa aмaлгa oшиpилгah чopa-taд6иpлap и tиcoдиëtимизhиhг экcпopt caлo ияtиhи юкcaлtиpиш, taш и cabдo tapки6идa ижo6ий cилжишлapгa эpишиш, yhиhг aжмиhи 6ap apop yctиpиш имкohиhи 6epмo дa (4-pacм).


Download 160,21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish