Тошбоев Ш. О. 17 Болалар анестезиологияси

 
8.Газли анестетиклар ѐрдамида ўтказиладиган наркоз 
 
 
Азот (1) оксиди (N
2
O) билан ўтказиладиган наркоз.
N
2
O нинг 
минимал альвеоляр концентрацияси 105% ни ташкил қилганлиги учун у 
билан бир компонентли наркоз ўтказишнинг имконияти йўқ. Болаларда 
N
2
O билан моноанестезия ўтказилганда хирургик босқичнинг юзаки 
даражасига (III
1
) фақатгина атропин, наркотик анальгетиклар ва 
транквилизаторлар қўлланилган ҳолда яхши премедикация фонида 
эришиш мумкин. 
Умумий анестезия N
2
O ва кислород дозиметрларига эга бўлган хар 
қандай 
наркоз 
аппаратида 
ўтказилиши 
мумкин. 
Дасаввал, 
денитрогенизация мақсадида 3-5 дақиқа давомида 100% кислород 
юборилади, шундан сўнгина N
2
O юбориш бошланади. N
2
O ва 
кислороднинг нисбати 3:1 (N
2
O 6 л/дақиқа ва О
2
2 л/дақиқа) бўлганда 
болаларда 2-3 дақиқадан сўнг аналгезия босқичи бошланади, 4-6 дақиқадан 
сўнг эйфория, нутқли ва харакатли қўзғалиш билан кечувчи хушнинг 
йўқолиши юз беради. Баъзан беморларжилмаяди ва куладилар, шунинг 
учун ҳам N
2
O “шодлантирувчи газ” номини олган. 
Хирургик босқичнинг юзаки даражаси N
2
O ингаляциясидан 6-8 
дақиқа ўтиб пайдо бўлади. Ушбу босқич нафаснинг тезлаши, тахикардия, 
кўз мугуз пардаси ва қорачиқ рефлексларининг, шунингдек скелет 
мушаклари тонусининг сақланиб туриши, юзнинг енгил гиперемияси 
билан тавсифланади. Мазкур босқични қувватлаб туриш учун болаларда 
N
2
O/О
2
нинг 3:1 нисбати етарли хисобланади, бироқ кўпинча бу 
концентрация фақатгина аналгезияни таъминлай олади холос. N
2
O 
концентрациясини оширмай туриб наркозни бундан-да чуқурлаштириш 
имкони йўқ. Цианоз ва гипоксиянинг бошқа белгилари кузатилган 
тақдирда N
2
O билан ўтказилаѐтган мононаркоздан дарҳол воз кечиш, 
кислород узатилишини кучайтириш ва анестезияни чуқурлаштириш учун 
галоген тутувчи ѐки вена ичи анестетикларидан фойдаланиш зарур. 

---

63 
Операция охирига келиб N
2
O юбориш тўхтатилади, бола тозўа кислород 
билан 4-5 дақиқа давомида нафас олдирилади, ва фақат ундан сўнгина 
атмосфера хавосидан нафас олишга ўтказилади. Ушбу қатъий қоидага риоя 
қилинмаган тақдирда ўпкалардан қонга кўп миқдорда N
2
O нинг ўтиши 
хисобига диффуз гипоксия келиб чиқиши мумкин. Болаларда уйғониш тез, 
яъни N
2
O ингаляцияси тўхтатилгандан 3-5 дақиқа ўтиб юз беради. 
Хозирги пайтда N
2
O фақатгина кўп компонентли наркоз таркибида, 
бошқа ингаляцион ва ноингаляцион анестетиклар билан бирга, уларнинг 
таъсирини кучайтирганлиги учунгина қўлланилади. Бу эса анестезияни 
қувватлаб 
туриш 
жараѐнида 
галоген 
тутувчи 
анестетиклар 
концентрациясини камайтириш, пировард натижада наркоздан чиқиш 
вақтини қисқартириш, шунингдек ножўя таъсирлар юз бериш эхтимолини 
камайтиради.