Топширик №1 1-мавзу. Халқаро ҳуқуқ тушунчаси, предмети ва моҳияти

Халқаро ҳуқуқ манбалари

Тушунчаси	Асосий принциплар халқаро ҳуқуқнинг умумий меъёрларини акс эттиради, унинг бош (асосий) мазмунини ва ўзига хос жиҳатларини бегилаб олий, сиёсий ахлоқий ва юридик авторетига эга. Принциплар халқаро ҳуқуқ субъектларининг алоҳида жиҳатларини ва улар ўзаро ҳаракатининг тизимини ифодалайди ҳамда мустаҳкамлайди.	Умумий ҳуқуқ назариясига кўра, ҳуқуқ нормаси – у назарда тутган ва хатти ҳаракатларини тартибга соладиган ҳамда ҳуқуқ субъектлари деб номланувчи адресатларнинг юридик мажбурий хулқ-атвор қоидасидир.	Халқаро ҳуқуқнинг субъектлар ўртасида келишув орқали яратилган нормалар тизимидан иборатлиги, бу жараён турли шаклларда амалга оширилишидан дарак беради. Юридик маънода ҳуқуқ манбаи хулқ-атвор қоидаларини ифодаловчи ва хулқ-атвор қоидаларига ҳуқуқий норма тусини берувчи шакл ҳисобланади. Халқаро ҳуқуқ манбалари – бу халқаро ҳуқуқий муносабат субъектларининг хатти-ҳаракат қоидаларини ифодаловчи ва уларга халқаро ҳуқуқ тусини берувчи шаклдир.
Турлари	Куч ишлатмаслик ва куч билан таҳдид қилмаслик; давлатларнинг ички ишларига аралашмаслик; низоларни тинч йўл билан ҳал этиш; давлатларнинг халқаро ҳамкорлиги; халқлар ва миллатларнинг ўз тақдирини ўзи белгилаш; давлатларнинг халқаро мажбуриятларини виждонан бажариш принципи; давлатларнинг суверен тенглиги.	Асос учун фақат энг муҳим мезонларни олиб, халқаро-ҳуқуқий нормаларнинг қуйидаги таснифини таклиф қилиш мумкин: - мазмуни ва тизимдаги ўрнига кўра – мақсадлари, принциплари, нормалари; - амал қилиш доираси бўйича – универсал, минтақавий, партикуляр; - юридик кучига кўра – императив, диспозитив; - тизимдаги функцияларига кўра – моддий, процессуал; - яратилиш усули ва мавжудлик шаклига, яъни манбаига кўра – оддий, шартномавий, халқаро ташкилотлар қарорлари­нинг нормалари.	Юқоридагилардан келиб чиқиб, халқаро ҳуқуқ манбаларини қуйдагича таснифлаш мумкин: Асосий манбалар: халқаро шартнома; халқаро одат; айрим халқаро ташкилотларнинг қарорлари. Ёрдамчи манбалар: ҳуқуқнинг умумий принциплари; халқаро ташкилотларнинг резолюциялари; халқаро суд ва арбитражларнинг қарорлари.
Мисоллар	1969-йилда қабул қилинган Халқаро шартномалар ҳуқуқи тогрисидаги Вена конвенсияси БМТ Низоми асосида тузилган болиб, халқаро ҳуқуқ тизимида асосий принсипларнинг орни, белгиси, бошқа нормалар билан узвийлиги ҳамда алоқадорлигини аниқлаб берди.	1992-йилдаги Европа кенгаши тогрисидаги шартнома тааллуқлидир. Мисол учун, БМТнинг Низоми, 1961-йилги Дипломатик алоқалар тогрисидаги Вена конвенсияси;	Халқаро шартномалар Маданиятли миллатлар томонидан тан олинган халқаро ҳуқуқнинг умумий принсиплари БМТ нинг Халқаро суди ва бошқа халқаро суд ва арбитраж суд қарорлари тааллуқли ҳисобланади Халқаро ташкилотлар- нинг ҳужжатлари