KIRISH……………………………………………………………………………3-6
I BOB.Mahalliy o’zini-o’zi boshqarish haqida tushuncha. I.1. Mahalliy o’zini o’zi boshqarishning demokratik tamoyillari…………………7-9
I.2. Demokratik jamiyat shakllanishida Mahalla inistituti…………......................10-12
II BOB. Mahalliy o’zini-o’zi boshqarishning konstitutsiyaviy asoslari. II.1 Mustaqillik yillarida «Mahalla»ning demokratiya maktabiga aylanishi…….13-25
II.2 Viloyat mahalliy davlat hokimiyati organlarining hududiy ijtimoiy iqtisodiy rivojlanishiga qilgan rahbarligi…………………………………………………….26-31
Kirish DOLZARBLIGI:Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev raisligida 12-fevral kuni mahalla tizimini takomillashtirish, mahallalarda tinchlik-osoyishtalikni mustahkamlash, jinoyatchilikning oldini olish masalalari boʻyicha yigʻilishi oʻtkazildi.Davlatimiz rahbari mahallalarda toʻplanib qolgan muammo va kamchiliklarga samarali yechim topish, tinchlik-osoyishtalikni asrab-avaylash yoʻlida barcha saʼy-harakatlarni birlashtirish shartligini taʼkidladi. Ushbu ulkan sohaga masʼul alohida davlat idorasi – Mahalla va oila masalalari vazirligini tashkil etish taklifi bildirildi.Mahalla tizimi jamiyatimizning eng muhim va tayanch boʻgʻini hisoblanadi. Oxirgi uch yilda uni rivojlantirish borasida qator amaliy ishlar amalga oshirildi.Xususan, mahalla institutiga oid O’zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimov ―Ming afsuski, qabul qilinayotgan qonun va qarorlarimizni joylarga yetkazish, keng tushuntirish ishlarini, targ’ibotlarni o’tkazish va kechiktirmasdan hayotimizga joriy etish, buning uchun kerakli chora va tadbirlarni ko’rish – bugungi kunda faoliyatimizning oqsoq bir tomoniga aylanib qolmoqda deb mazkur muammolarga o’z e’tiborini qaratgan edilar. Aynan yuqorida ko’rsatilgan muammolarni samarali bartaraf etish maqsadida mahalliy davlat hokimiyati organlari faoliyatini takomillashtirish zaruriyati mavjud, chunki mazkur organlar davlat organlari tizimida muhim o’rin egallaganligi va son jihatdan ko’pchilikni tashkil etuvchi bo’g’in bo’lganligi bois ular orqali asosan mamlakat oliy siyosiy rahbariyatining qarorlarini amalga tadbiq etilishi ta’minlanadi. Shu tariqa, mahalliy ijro hokimiyati organlarining umumdavlat vazifalarini bajarishdagi o’rni va rolini to’g’ri belgilash, ular faoliyatiga eng samarali shakl va uslublarni joriy etish, shuningdek mazkur organlar huquqiy maqomining keyingi rivojlanish istiqbolini aniqlash davlat qurilishining xozirgi bosqichdagi dolzarb vazifalardan sanaladi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Oliy Majlisga yaqinda yoʻllagan Murojaatnomasida mahalla tizimini oʻzgartirish, “Obod va xavfsiz mahalla” tamoyilini joriy etish zarurligi toʻgʻrisida fikr bildirgan edi. «Mahalla” arabcha so’zdan kelib chiqib, “shahar ichidagi shahar” ma'nosini anglatadi. Tarixchi olim Narshaxiy “Buxoro tarixi” asarida bundan 1100 yil ilgari mahalla xalqning boshqaruv uslubi ekanligini yozgan edi. Mustaqillikning ilk davridan boshlab birinchi Prezident I.A.Karimov mahallalarni fuqarolik jamiyatining asosi deb bildi va ularni har tomonlama rivojlantirish chora-tadbirlarini amalga oshirib kelmoqda. Birinchi Prezident I.A.Karimov 1995 yildayoq shunday fikrni bildirgan edi: “Ma'lumki, asrlar mobaynida mahallalarda ko’pdan-ko’p hayotiy muammolar o’z echimini topib keladi. To’y-ma'rakalar ham, hayitu hasharlar ham mahalla ahlisiz o’tmaydi. Mahallalarda siyosiy, iqtisodiy va boshqa masalalarga doir jamoatchilik fikri shakllanadi. Bu esa xalqimizning turmush tarzi, ota-bobolarimizdan bizga meros bo’lib kelayotgan tafakkur tarzidir. Binobarin, hayotning o’zi mahallalarni rivojlantirish va ularni qo’llab-quvvatlashni taqozo etmoqda. Mamlakatimizda ko’p qirrali islohotlar amalga oshayotgan bir paytda mahalla jamiyat uchun ishonchli tayanch va ta'sirchan kuch bo’lib xizmat qilishi lozim”.Rivojlangan demokratik mamlakatlarda XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab davlat boshqaruvining nomarkazlashuvi natijasida o’zini o’zi boshqarish organlari jamiyatning asosiy institutlaridan biriga aylandi. Mahalliy o’zini o’zi boshqarish (g’arbda “munitsipal” deyiladi) deganda, u yoki bu ma'muriy - hududiy birliklardagi aholi vakolatlarini ifodalovchi, shuningdek, saylangan organlar va ularning ma'muriyatlari tomonidan amalga oshiriladigan, mahalliy ahamiyatga ega bo’lgan ishlarni boshqarish tushuniladi. Mahalliy o’zini o’zi boshqarish nazariyasi dastlab XVIII asrning ikkinchi yarmida G’arbiy Evropada paydo bo’ldi. Uning tabiati va jamiyatdagi o’rni mahalliy hokimiyatlar va o’zini o’zi boshqarish organlarining fuqarolar tomonidan saylanish printsipi g’oyalari bilan bog’liqdir. Yangi tarixning ilk davrida fuqarolar tomonidan saylanadigan o’zini o’zi boshqarish organlarining mustaqilligi kontseptsiyasi, ularning qishloq jamoalari va shaharlardagi ishlarga rahbarlik qilishida markaziy hokimiyatga nisbatan alohidalik hamda boshqaruvning mustaqilligiga imkoniyat yaratadi. Bu organlarga davlat boshqaruvi sohasidan tashqaridagi alohida bir bo’g’in sifatida qarash rusumga kirdi.
