Topografiyalíq anatomiya páni boyínsha oqíw metodikalíq-kompleks

20 -Ámeliy shınıǵıw: HAYWANLARDA LAPAROTOMIYA TEXNIKASI
Sabaq maqseti. Studentler ámeliy shınıǵıw dawamında hár túrlı túrdegi gúyis qaytarıwshı awıl xojalıq haywanlarınıń qarın tarawı anatomotopografiyalıq dúzilisin, shegarasın, qatlamların qan tamır hám nervler Innervaciyası, ruminotomiya usılların úyreniledi.
Úskene hám ásbap úskeneler. Reńli kesteler, mulyajlar, haywanlar (qaramal, qoy, at yamasa eshak, ıyt, qoyan, pıshıq), 0, 5% novokain eritpesi, úlken hám kishi kólemli shprislar, hár túrlı uzınlıqtaǵı iyneler, Operaciya qılıw ushın qollanılatuǵın xirurgiya ásbap -úskeneleri, baylaw hám tigiw materialları, 3-5% yodning spirt degi eritpesi.
Sabaq ótiliw usılı. Sabaq xirurgiya klinika sida, veterinariya emlew mákanında, oqıw xojalıǵında, gósh kombinatında, qánigelestirilgen fermer xojalıqlarında aparıw shólkemlestiriledi. Sabaq dawamında oqıtıwshı studentlerge joba tiykarında temanı túsintirip beredi. Studentler 4-6 dan etip kishi gruppalarǵa bolınıp, ǵárezsiz túrde oqıtıwshı qadaǵalawı astında qaramal, qo'yda - laparotomiya, ruminotomiya usılınıń qandayda-birın orınlasadı.
Qarın boslig'i ush úlken bólimge bólinedi:
Qarın boslig'ining old bólimi - region epigasterica - old tárepten diafragma muskulı, eki yondan qabırǵalar menen oń hám shep qabırǵa astı hám tóssuyagining gúreksimon shemirsheki menen shegaralanadı.
Qarın boslig'ining orta bólimi - region mesogasterica oń hám shep jambas táreplerdi iyelep, onıń joqarı bóleginde bel bólimi, tómengi bóleginde bolsa kindik bóliminden ibarat boladı.
Qarın boslig'ining keyingi bólimi - region hupogasterica bir qansha bólimlerge bólinedi: oń hám shep chov bólimleri chov kanalına jaqın jaylasadı, qov súyeginiń ústinde - qov bólimi bolıp, onda tuwrı ishek, quwıq hám jınıslıq organlardıń baslanıw bólegi jaylasqan boladı.
Awqat as sińiriw qılıw shólkemleriniń tiykarǵı bólegi qarın boslig’inda jaylasıp kólemi úlken, organizmde quramalı process elementler almasinuvi ushın xızmet etedi. Qarın jumsaq diywali ishinde bolǵannan qursaq perde - bryushina omırtqalar janında pariyetal varag'dan viseral jaǵdayǵa ótipcharvi hám organlardı qorshap turǵan seroz perdeni payda etedi.
Úlken qarın (rumen) - qarın boslig'ining shep tárepin iyelep turadı. Dorsal 6 -qabırǵalar arasında jóneliste diafragmaǵa súyiwib turadı. Tek talaq Qarınnıń pariyental maydanında jaylasıp diafragmaǵa jabıwıp turadı. Úlken qarın oń tárep (viseral) maydanı ultabar, salgina joqarıroqda qırqqat as qazan astı bezi hám bawırǵa tiyip turadı.
Torqarın (reticulum) - median jaylasqan bolıp, diafragma hám bawır janında jaylasıp úlkenqorin hám qırqqat menen, óńesh salması arqalı óńeshga qosıladı. Seroz qabatı hárre uyasiga uqsas boladı.
Qırqqat (kitapsha) - omasum - úlken kishi betlerden ibarat bolıp, oń tárepte 7-12 qabırǵa baǵdarında kókirek qápesi janında, to'rqorinva ultabar aralıǵinda jaylasadı. Sıyımlılıqı 7-12 litr.
Ultabar - obamasum - qarın boslig'i tubining orta bóleginde jaylasadı. Old tárepinde tur qarın, joqarıdan úlken Qarınnıń ventral qaltası hám shajırqay, tómengi tárepten Qarınnıń jumsaq diywali hám qabırǵa shemirshekleri menen shegaralanadı. Sıyımlılıqı 20 litrgacha. Tereń buwazlıq dáwirinde aldınǵa qaray jıljıydı hám kese jaǵdaydı iyeleydi.
Qan menen támiyinleniwi. Bawır, talaq, as qazan, gúysewshilerde úlkenqorin, to'rqorin, shajırqay, ultabar hám ishekler jambas chov (cherevnoy) arteriya qan tamır tarmaqları menen támiyinlenedi.
Innervaciya. As qazan aldı bo'lmalari hám ultabarǵa aljasqan hám simpatik nervler tarmaǵın beredi. Hár eki aljasqan nerv 2 den dorsal hám ventral stvollarni payda etip as qazan astı hám as qazan ústki nerv quramalıın payda etedi.