Topografiyalíq anatomiya páni boyínsha oqíw metodikalíq-kompleks

7-Ámeliy Shınıǵıw: HAYWANLARDA NARKOZ HÁM NARKOTIK DÁRILERDI JIBERIW USÍLLARÍ
Sabaqtıń maqseti. Narkoz haqqında túsinik hám onıń áhmiyeti. Narkotik dári ónimleriniń tariypi, qollaw usılı, keshiwi, tásirleri. Ingalyatsion hám noingalyatsion narkoz beriw túrleri hám haqqında túsinik beriw.
Úskene hám ásbap úskeneler. Reńli kesteler, narkotik dári ónimleri, narkoz qollaw ushın ásbap úskene hám apparatlar, narkoz maskasi, shpris hám iyneler, hár túrlı túrdegi haywanlar, haywanlardı fiksatciya qılıw ushın stanoklar.
Sabaqtıń ótiliw usılı. Sabaqtıń birinshi yarımında studentlerge - narkoz ushın qollanılatuǵın dári ónimleri, onı qollaw texnikası hám áhmiyeti, narkozni haywan organizmine tásir mexanizmi, odan kelip shıǵıs tásirler haqqında túsinik beriledi.
Studentler kishi gruppalarǵa ajıratılıp, oqıtıwshı qadaǵalawı astında hár túrlı túrdegi haywanlarda ulıwma awırıwsızlantrishning túrli usıllardı qollap, onıń keshiw dárejelerin úyreniledi.
Sabaq juwmaǵına 5-10 minuta qalǵanında orınlanǵan jumıslar juwmaq etilip ámeliy shınıǵıw teması bekkemlenedi.
Haywanlarda atqarılatuǵın quramalı Operaciyalar - haywanlar organizmindegi awırıw impulslarini tolıq hám rasional joytıw, tınıshlantırıw, haywan tárepinen kereksiz háreketlerin joytıw narkoz tásirine baylanıslı boladı.
Awırıw - haywan organizminde bir qansha salmaqli tásirler shaqırıp, organizmniń qorǵaw kúshlerine unamsız tásir etedi.
Kúshli awırıw nátiyjesinde tamırlar tonusı kúsheyedi, qant muǵdarı kóbeyedi, dem alıw ritmi tezlashib buz'ladı, as qazan -ishek sekreciyası beziniń jumıs iskerligi tormozlanadı, hámme túrdegi element almasıw procesi buzılıp úlkenbolizm tárepke jıljıtılıp acidozdı payda etedi. Qan quramında adrenalin muǵdarı kóbeyip ketedi. Kúshli awırıw nátiyjesinde klinikalıq kórsetkishler buzilib travmatik shok kelip shıǵadı.
Nerv sistemasınıń jumıs iskerligi bo'zilib, organ hám toqımalar, kózdiń Shaq perdesi, teri qabatı tiykarınan labda, tuyaq gúldiń tajıisi, tuyaq aralıǵı, iytlerde barmaǵınıń múyizlengen jumsaq taban kópshikchasida, Qarınnıń ventral bóleginde, muskul, shemirshek, shemirshek qınlarına unamsız tásir etip Patologiyalıq ózgeriwi processlerin shaqıradı.
Dawamlı awırıwlar haywan ónimdarlıǵın pasaytiradi.
Házirgi veterinariya praktikasida eki qıylı - ulıwma hám jergilikli awırıwsızlantrish qullaniladi. Awırıwsızlantrishning taǵı bir túri qollanıladı bolıp, oǵan - neytroleptanalgiziya dep aytıladı.
Bunda hayaon átirap ortalıqqa bolǵan taasirleniwin saqlaǵan halda, awırıw sezimsi joǵalıp ketiwi, kemsalıyqalıq payda bolıwı menen xarakterlenedi.
Narkoz
Narkoz - grekshe sózden alınǵan bolıp - narcosis - seziwdi joytıw degen mánisti ańlatadı.
Narkoz ximiyalıq farmakologik dári ónimleriniń oraylıq nerv sisteması jumıs iskerligine tásiri nátiyjesinde tereń, lekin qaytarda tormozlanıw shaqırıp, organizmdi seziw qábiletin tómenlewi yamasa tolıq joǵalıp ketiwi, muskullar jumıs iskerliginiń tómenlewi hám reflekslar joǵalıp ketiwi menen xarakterlenedi.
Tek ǵana turmıslıq oraylıq avtomatıkasına, yaǵnıy júrek qan tamır hám nápes alıw sisteması jumıs iskerligine tásir etpeydi.
Narkoz qollawdan aldın haywanlar 18-24 saat ash qaldıriladi. Sidik pufagi hám tuwrı ichagi bosatiladi, ıyt, pıshıqlar farmakologik dári ónimleri járdeminde jasalma qustiriladi.
Házirgi waqıtta narkoz qollawdan aldın haywanlarda farmakologik dári ónimlerinen paydalanıp - peremedikasiya ótkerilip narkozga tayarlanadı. Bul bolsa:
a) haywanda narkoz qollaw hám onıń keshiwin jaqsılaydı.;
b) narkotik dári ónimleriniń tásirindegi tásirlerdi joǵatadı;
v) qáwipli vegitativ reflekslarni pasaytiradi hám joǵatadı.
Peremedikasiya ushın narkotik bolmaǵan dári ónimleri qollanilib, narkozning keshiwin jaqsılaydı hám tereńlestiredi.