Topografiya va kartografiya asoslari” fanidan O. N. savollari 5110500-giba ta’lim uo’nalishi 101-102-103-guruh (kechki)

“Topografiya va kartografiya asoslari” fanidan O.N.savollari

5110500-GIBA ta’lim uo’nalishi 101-102-103-guruh (kechki)

1. 
   Dastlabki karta qachon va kim tomonidan tuzilgan?
   
2. 
   Yerning dastlabki globusi qachon va kim tomonidan yaratilgan?
   
3. 
   Hindistonga borish uchun dengiz yo’llari qachon va kim tomonidan kashf qilingan?
   
4. 
   Grindvich observatoriyasi qachon tashkil qilingan?
   
5. 
   Yer shari manzarasi” nomli asar qachon va kim tomonidan yaratilgan?
   
6. 
   “Hudud-al-olam” (Olamning chegaralari) nomli asar qachon va kim tomonidan yaratilgan?
   
7. 
   “Tasdih as-suvar va tabtix al-quvar” asari kim tomonidan yaratilgan?
   
8. 
   Kartada 1° yoy uzunligini oddiy usulda o’lchash yo’llarini kim tomonidan ishlab chiqilqan?
   
9. 
   Abu Rayxon Beruniy globusi qachon yaratilgan?
   
10. 
    Mahmud Qoshg’ariyning kartografiyaga qo’shgan hissasi nimada?
    
11. 
    Kartografiya tarixida 27 ta kartadan iborat “Dunyo atlasi”ni yaratgan olim?
    
12. 
    Kartografiyada kommunikativ konsepsiyaga berilgan ta’rifni belgilang?
    
13. 
    Kartografiyada til konsepsiyaga berilgan ta’rifni belgilang?
    
14. 
    Kartografiyada vilish nazariyasi yoki model asosida real borliqni bilish konsepsiyaga berilgan ta’rifni belgilang?
    
15. 
    Kartografiyada meredian chiziqlar nimani belgilaydi?
    
16. 
    Topografik kartalar varaqlarining razgrafkasi va nomenklaturasi qaysi masshtabga asoslaniladi?
    
17. 
    Topografiyada Gauss proeksiyasi nima?
    
18. 
    Geografik kartalarda qo’llaniladigan teng burchakli yoki konform (o’xshash) proeksiyalarga berilgan ta’rifni aniqlang?
    
19. 
    Normal proeksiyalar deb nimaga aytiladi?
    
20. 
    Kartografik shartli belgilar o’z xususiyatlari va vazifalariga ko’ra qanday shartli belgilarga bo’linadi?
    
21. 
    Masshtabsiz shartli belgilar bilan nimalar tasvirlanadi?
    
22. 
    Geografik kartalarda geometrik belgilarga nimalar kiradi?
    
23. 
    Chiziqli belgilar usulida nimalar tasvirlanadi?
    
24. 
    Izotermalarga berilgan ta’rifni aniqlang?
    
25. 
    Izobaralarga berilgan ta’rifni aniqlang?
    
26. 
    Izotermalarga berilgan ta’rifni aniqlang?
    
27. 
    Areallar usuli qaysi kartalarda qo’llaniladi?
    
28. 
    Kosmik apparatlardan olingan suratlarning masshtablari qanday bo’ladi?
    
29. 
    Atlas atamasi qachon va kim tomonidan fanga kiritilgan?
    
30. 
    Atlaslar mavzusi (mazmuni) bo’yicha qanday turlarga bo’linadi?
    
31. 
    Atlaslar tasvirlangan hududiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?
    
32. 
    Geografik atlaslar mazmuniga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?
    
33. 
    Geografik atlaslar qaysi sohada ishlatilishiga ko’ra ko’ra qanday turlarga bo’linadi?
    
34. 
    Geografik kartalarni tahlil qilishda izohlash usuli qaysi turlarga bo’linadi?
    
35. 
    Geografik kartalarni tahlil qilishda grafikli (chizmali) usuli qaysi turlarga bo’linadi?
    
36. 
    Geografik kartalarni tahlil qilishda Grafo-analitik usullar usuli qaysi turlarga bo’linadi?
    
37. 
    Geografik kartalarni tahlil qilishda matematik-kartografik modellashtirish usullar usuli qaysi turlarga bo’linadi?
    
38. 
    Topografik va umumgeografik kartalar qaysi yo’llar bilan yaratiladi?
    
39. 
    Topografiya qanday ma’noni bildiradi?
    
40. 
    Masshtab qaysi tildan olingan va qanday ma’noni bildiradi?
    
41. 
    Agar sonli masshtab maxrajidagi raqam katta bo‘lsa qanday masshtab bo‘ladi?
    
42. 
    “Atlas” atamasini fanga kim tomonidan kiritilgan?
    
43. 
    Foydalanilayotgan kartaning masshtabi noma’lum bo‘lsa, uning sonli masshtabini qanday aniqlash mumkin?
    
44. 
    Geografik kenglik qaysi tomonga qarab o‘lchanadi?
    
45. 
    Geografik kenglik necha gradusgacha o‘lchanadi?
    
46. 
    Geografik uzoqlik qaysi tomonga qarab o‘lchanadi?
    
47. 
    Relyef geografik kartalarda nimalar yordamida tasvirlanadi?
    
48. 
    Masshtabni qanday ifodalash mumkin?
    
49. 
    Quruqlikdagi mutloq balandligi bir xil bo‘lgan nuqtalarni tutashtiruvchi chiziqlar nima deyiladi?
    
50. 
    Yer yuzidagi biror nuqtaning boshqa nuqtadan tik balandligiga nima deyiladi?
    
51. 
    O‘zbekistonning barcha mutloq balandliklari qaysi dengiz sathidan aniqlanadi?
    
52. 
    Kartalarda gorizontal chiziqlar bir-biriga yaqin bo‘lsa nimani bildiradi?
    
53. 
    Yerning markaziga tushirilgan chiziq bilan ekvator tekisligi orasida hosil bo‘lgan burchakka nima deyiladi?
    
54. 
    Sharqiy uzoqlik necha gradusgacha o‘zgaradi?
    
55. 
    1:10 000 masshtabli karta 1:100 000 masshtabli kartaga qaraganda necha marotaba yirik?
    
56. 
    “Daraja to‘ri” nima?
    
57. 
    1:50000 masshtabli kartada 1 kv sm qanchaga teng?
    
58. 
    Meridianlar globusda 15⁰ dan o‘tkazilgan bo‘lsa nechta meridian chiziqlari bo‘ladi?
    
59. 
    Nuqtaning geografik koordinatasi deyilganda nima tushuniladi?
    
60. 
    1:10 000 masshtabli xaritada chiziqning o‘lchangan uzunliga 3,7 sm bo‘lsa uning joydagi uzunligi qanchaga teng bo‘ladi?
    
61. 
    Azimutda 45 gradusda qaysi tomonni ko’rsatadi?
    
62. 
    Yakka o’sgan daraxt, buloq, quduq, tegirmon, zavod, geodezik tayanch nuqtalar va shu kabi boshqa ob’ektlar qaysi shartli belgilar bilan ko’rsatiladi?
    
63. 
    Geografik uzoqlik qayerdan boshlab o’lchanadi?
    
64. 
    Nomenklatura deb nimaga aytiladi?
    
65. 
    Mavzuli kartalarni tuzishda qaysi usullar ahamiyatli?
    
66. 
    Kartadagi ikki nuqta orasidagi uzunlik 78 mm tashkil etsa, kartaning masshtabi 1:25000 bo’lsa, yer yuzasidagi uzunlik kanshaga teng buladi?
    
67. 
    Globusdagi 60 gradusli meridian qaysi meridianning davomi bo’lib hisoblanadi?
    
68. 
    Geografik uzoqlik necha gradusdan necha gradusgacha o’lchanadi?
    
69. 
    Shimoliy kenglik necha gradusgacha o’lchanadi?
    
70. 
    Yer yuzasida o’lchangan masofa 1750 m. ni tashkil etsa, 1:150000 masshtabli kartada qanday uzunlikka ega buladi?
    
71. 
    Qanday kartalarda voqea-hodisalarning alohida tomonlari yoki xususiyatlari ko‘rsatilib, ular orasidagi bog‘liqlik ko‘rsatilmaydi?
    
72. 
    Bir xil shamollar kuchini ko‘rsatishda qanday teng chiziqli usuldan foydalaniladi?
    
73. 
    O‘rmon, botqoqlik, o‘tloq bog‘, poliz, ko‘l va boshqa shu kabi obyektlar qaysi shartli belgilar bilan ko‘rsatiladi?
    
74. 
    “Karta” atamasi qanday ma’noni bildiradi?
    
75. 
    Ptolomey tuzgan kartalar to‘plamida bosh meridianni qayerdan o‘tkazgan?
    
76. 
    Shimoliy Amerika materigi va shimoliy qutb aks ettirilgan kartada qanday proyeksiyadan tasvirlanadi?
    
77. 
    Harfli belgilar qaysi kartografik tasvirlash usuliga kiradi?
    
78. 
    Siklon va antitsiklonlar qaysi kartografik tasvirlash usulidan foydalaniladi?
    
79. 
    Quyidagi iboralardan qaysi biri to‘g‘ri?
    
80. 
    Qaysi mavzuli kartada qo‘shimcha harflar, raqamlar, indekslar, va chiziqlar kengroq yoritiladi?
    
81. 
    Kartografiya fan sifatida nechanchi asrdan boshlab shakllana boshladi?
    
82. 
    Transportda tashiladigan yuklarning sifat ko‘rsatkichlari qaysi kartografik tasvirlash usulidan foydalaniladi?
    
83. 
    O‘simliklar egallagan maydonning chegarasi nima bilan ko‘rsatiladi?
    
84. 
    Tasvirlanayotgan voqea-hodisalarni tadqiqot usuli bo‘yicha kartalar qanday tiplarga bo‘linadi?
    
85. 
    Dastlabki O‘zbekistonning 1:1 100 000 masshtabli “O‘zbekiston Respublikasi tabiatini muhofaza qilish kartasi” nechanchi yilda chop etilgan?
    
86. 
    Geografik atlaslar mazmuniga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi?
    
87. 
    Atlas tushunchasi fanga nechanchi yilda kiritilgan?
    
88. 
    K. Ptolemey tuzgan kartalar to‘plami (atlas)da nechta kartadan iborat?
    
89. 
    Yerning qabariq yuzasini tekis yuzasida, ya’ni kartada matematik yo‘l bilan tasvirlash usuliga nima deyiladi?
    
90. 
    Yer o‘qining silindr o‘qiga nisbatan joylanishiga qarab Silindrik proyeksiya nechtaga bo‘linadi?
    
91. 
    Shimoliy Muz okeani qanday proyeksiyadan foydalanib tuziladi?
    
92. 
    Kartodiagramma usuli geografik jihatdan qanday tasvirlanadi?
    
93. 
    Sayyohatchilarning yo‘nalishi qaysi kartografik tasvirlash usulidan foydalaniladi?
    
94. 
    Siklon va antsiklon qaysi kartografik tasvirlash usulidan foydalaniladi?
    
95. 
    Biror soha to‘g‘risida to‘liq va mukammal ma’lumot berilib, voqea-hodisalar orasidagi o‘zaro bog‘liqlik saqlansa qanday karta tipiga kiradi?
    
96. 
    Dastlabki O‘zbekistonning tabiiy atlasi nechanchi yilda nashr qilingan?
    
97. 
    Bir xil yog‘in-sochin miqdorini tutashtiruvchi chiziqlar qanday izoliniyalarda tasvirlanadi?
    
98. 
    Yer sharsimon shaklda ekanligini birinchi bo‘lib kim isbotlagan?
    
99. 
    Yerning shaklini geoid deb atashni kim taklif etgan?
    
100. 
     Nuqtaning geografik koordinatasi deyilganda nima tushuniladi?
     
101. 
     Nuqtalarning tegishli geografik koordinatalari qayerga yozib qo‘yiladi?
     
102. 
     Daryo, cho‘l va dengizlarning qirgoq chiziqlari, chegaralar, yo‘llar. aloqa vositalari va boshqa shu kabi obyektlar qaysi shartli belgilar bilan ko‘rsatiladi?
     
103. 
     Generalizatsiya degan so`zning ma`nosi nimani bildiradi?
     
104. 
     Geografik kartalar shartli ravishda qanday turlarga bo`linadi?
     
105. 
     Suv ob`ektlari, rel`ef, to`proq va o`simliklar, aholi punktlar, aloqa yo`llari, chegaralar qanday kartada beriladi?
     
106. 
     Kartalarda 0 metrdan past joylar qanday rangda tasvirlanadi?
     
107. 
     Qaysi proektsiyada burchak xatoligi bo`lmaydi?
     
108. 
     Ekvatordan birdek uzoqlikda joylashgan nuqtalarni birlashtiradigan chiziqlar nima deyiladi?
     
109. 
     Nuqtaning geografik koordinatasi deyilganda nima tushuniladi?
     
110. 
     Joyning nisbiy balandligini aniqlash uchun ishlatiladigan asbob bu ……?
     
111. 
     Qanday kartalarda rel`efni tasvirlash qiyin bo`ladi?
     
112. 
     Barcha kartografik proektsiyalar qanday yo`l bilan tuziladi?
     
113. 
     Yakka o`sgan daraxt, buloq, quduq, tegirmon, zavod, geodezik tayanch nuqtalar va shu kabi boshqa ob`ektlar qaysi shartli belgilar bilan ko`rsatiladi?
     
114. 
     Materik kartaları uchun kimning ko`ndalang gorizontal` azimutal proektsiyasi qo`llaniladı?
     
115. 
     Izokol nima?
     
116. 
     Kartalarda tog`lar qanday rangda tasvirlanadi?
     
117. 
     Azimutda 135⁰ qaysi tomonni ko`rsatadi?
     
118. 
     Azimutda 180⁰ qaysi tomonni ko`rsatadi?
     
119. 
     Kartadagi birdek ko`rsatkichga ega bo`lgan xatoliklarning tarqalishini ko`rsatishi nima deyiladi?
     
120. 
     Birdek bosimga ega nuqtalarni birlashtiruvchi chiziqlar nima deyiladi?
     
121. 
     Yer yuzasining hamma joylarida maydon va shakllari o`zgartirilmasdan …………… tasvirlanadi?
     
122. 
     Yer yuzasining sharda kichraytilib tasvirlangan modeli nima deyiladi?
     
123. 
     Kartaning chap bo`limi qaysi tomoni hisoblanadi?
     
124. 
     Meridianlar nechta gradusda birlashadi?
     
125. 
     Globusni yaratish uchun, yer yuzasini necha meridianal bo`laklarga bo`lish kerak?
     
126. 
     Yer yuzasida o`lchangan masofa 213 m. bo`lsa, 1:1500 masshtabli kartadagi uzunlikni toping?
     
127. 
     O’zbekistonning birinchi o’quv o’lkashunoslik atlasi qachon chop etilgan?
     
128. 
     O`zbekistonning umumiy iqtisodiy kartasi qachon nashr etilgan?
     
129. 
     M. nuqtaga 90 gradus azimut bo`yicha borilganda, ushbu nuqtadan necha gradus azimut bo`yicha qaytiladi?
     
130. 
     Yer yuzasida o`lchangan masofa 37 m ni tashkil etsa, 1:1000 masshtabli kartada uzunligi qanchaga teng?
     
131. 
     Parallel va meridianlar birlashib necha gradusli burchak hosil etadi?
     
132. 
     Gorizontallar oralig`i deb nimaga aytiladi?
     
133. 
     Maydonli shartli belgilar bilan qaysi ob`ektlar tasvirlanadi?
     
134. 
     Legenda nima?
     
135. 
     Tabiiy geografik kartalarga qaysilar kiradi?
     
136. 
     Kartadagi chiziqli shartli belgilarga qaysilar kiradi?
     
137. 
     Topografiya qanday ma’noni bildiradi?
     
138. 
     Masshtab qaysi tildan olingan va qanday ma’noni bildiradi?
     
139. 
     Agar sonli masshtab maxrajidagi raqam katta bо‘lsa qanday masshtab bо‘ladi?
     
140. 
     Qanday kartalarda voqea-hodisalarning alohida tomonlari yoki xususiyatlari kо‘rsatilib, ular orasidagi bog‘liqlik kо‘rsatilmaydi?
     
141. 
     Bir xil shamollar kuchini kо‘rsatishda qanday teng chiziqli usuldan foydalaniladi?
     
142. 
     Joyning topografik kartasini tuzish uchun kartaning qanday asosi bо‘lishi zarur?
     
143. 
     Geografik kartaning asosini nima tashkil qiladi?
     
144. 
     Relyef topografik kartalarda nimalar yordamida tasvirlanadi?
     
145. 
     Masshtabni qanday ifodalash mumkin?
     
146. 
     Quruqlikdagi mutloq balandligi bir xil bо‘lgan nuqtalarni tutashtiruvchi chiziqlar nima deyiladi?
     
147. 
     Nivelir yordamida nima aniqlanadi?
     
148. 
     Yer yuzidagi biror nuqtaning boshqa nuqtadan tik balandligiga nima deyiladi?
     
149. 
     Interpolyatsiya bu nima?
     
150. 
     Topografik kartada abssissa qiymati kartaning qaysi ramkasiga yoziladi?