1:25000 ва ундан йирик топографик хариталарда барча дарё ва сойлар кўрсатилади. 1:50000 ва 1:100000 масштабли топографик хариталарда тоғли райондаги узунлиги харита масштабида 1 см дан кичик бўлган сойлар кўрсатилмаган бўлиши мумкин. Топографик хариталарда дарёларнинг узунлиги, сувининг оқиш тезлиги, кема қатновига яроқли ёки яроқсиз эканлиги ва бошқа хусусиятлари, шунингдек ундаги иншоотлар ва бошқалар кўрсатилади.
Топографик харитада дарё ва сойлар, хаританинг масштабига қараб ёки чизиқ билан тасвирланади.
Жадвалдан кўриниб турибдики, хаританинг масштабида кенглиги 0,4-0,5 мм дан катта бўлган дарё ва сойлар хаританинг масштаби бўйича қўш чизиқли шартли белги билан кўрсатилади.
Хариталарда
дарёларнинг
тасвирланиши
|
|
Дарёларнинг эни (м.ҳис.)
|
|
1:2000
|
1:5000
|
1:10000
|
1:25000
|
1:50000
|
1:10000
|
Бир чизиқ
билан
|
1,25дан
чизиқ
|
2,5 дан
чизиқ
|
3дан
чизиқ
|
5 дан
чизиқ
|
5 дан
чизиқ
|
10 дан
чизиқ
|
Оралиғи 0,3
бўлган қўш
чизиқ билан
|
-
|
-
|
3дан
5 гача
|
5 дан
10 гача
|
5дан
20 гача
|
10 дан
40 гача
|
Хаританинг
масштабида
ҳақиқий
кенглиги
сaқлaнraн
ҳолда қўш
чизиқ билан
|
1,25 дан
катта
|
2,5 дан
катта
|
5дан
катта
|
10 дан
катта
|
20 дан
катта
|
40 дан
катта
|
Ундан кичик дарё ва сойлар эса маҳтабсиз шартли белги билан тасвирланади. Дарё ва сойлар бир чизиқ билан тасвирланганда юқори оқимидан қуйи оқимига томон йўғoнлаша борадй. Бир чизиқ ва масштабсиз икки чизиқ билан берилган дарё ва сойларнинг кенглигини харитадан аниқлаб бўлмайди. Масштабли қўш чизиқ билан тасвирланган дарё ва сойларнинг кенглигини харитада ўлчаб аниқлаш мумкин.
Аҳоли яшайдиган жойларда социал-маданият объектларининг тасвирланиши. Аҳоли яшайдиган жойлари топографик хариталарда типи, аҳолисининг сони ва сиёсий-маъмурий аҳамиятига кўра, бир неча типларга бўлиниб тасвирланади.
Аҳоли яшайдиган жойлари типи бўйича шаҳарлар, шаҳар типидаги посёлкалар (масалан, ишчи посёлкалари ва ҳ.к) ҳамда қишлоқ типидаги аҳ,оли яшайдиган жойлари (қишлоқ, овул, хўжалик посёлкаси, станция ва бошқа)ларга бўлинади.
Топографик хариталарда аҳоли яшайдиган жойларнинг типи, маъмурий аҳамияти ҳамда аҳолисининг сони, уларнинг номлари ёзувларининг (шрифтларининг) характери ва катта-кичиклигига қараб фарқ қилади. Масалан, шаҳарлар номи бир хил катталикдаги бош ҳарфлар билан шаҳар, посёлкалар ва дала ҳовлилар номи бироз қия қилиб ёзилган бош ҳарфлар билан, қишлоқлар номи эса - биринчиси бош ҳарф билан, қолганлари кичик ҳарф билан ёзилади.
Қишлоқларнинг номи остига шу қишлоқдаги хўжаликлар (хонадонлар ) сони ёзилади. қишлоқ кенгаши маркази СС, туман маркази РС, посёлка ПС билан белгиланади. Бу ёзувлар ҳам қишлоқ аҳоли пунктларининг номи остида берилади.
Аҳоли яшайдиган жойлардаги кўча ва майдонлар, канал ва кўллар, ҳовузлар, ҳовли ва бинолар ҳамда бошқа шу каби объектлар топографик харитага анча мукаммал туширилади. Албатта, бу объектларнинг қай даража тўлиқ тасвирланиши харита масштабига бoғлиқдир. Ўрмон хаританинг масштаби қанча йирик бўлса, бу объектлар шунча тўлиқ ва аниқ тасвирланади. Масалан1:10000 масштабли топографик харитада аҳоли яшайдиган жойлардаги ҳар бир ўй, бино, кўча, тупик, майдон, парк ва бошқа шу каби объектлар батафсил кўрсатилади. 1:25000 ва 1:50000 масштабли топографик хариталарда эса бир неча уйлар, кўчалар билан чегараланган квартал тарзида тасвирланади. Йирик бинолар ва ориентир аҳамиятига эга бўлган бошқа объектлар ажратиб кўрсатилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |