Топографик хариталарни

Топографик хариталарни шартли белгилари.
Топографик хариталарда ер юзаси тафсилотлари мах­сус шартли белгилар ва ёзувлар ёрдамида тасвирлана­ди. 1 : 25000 масштабли топографик хариталарнинг асо­сий шартли белгилари иловада берилган.
Топографик хариталарнинг шартли белгилари ўз ху­сусиятлари ва вазифаларига кўра нуқтали (майдонли), чизиқли, масштабсиз ва тушунтириш шартли белгила­рига бўлинади.
Контурли (майдонли) шартли белгилар билан хари­та масштабида майдонли кўрсатиш мумкин бўлган объектлар тасвирланади. Масалан, ўрмон, ботқоқлик, ўтлоқ, боғ, полиз, кўл ва бошқалар контурли шартли белгилар билан кўрсатилади. Майдонларнинг бир-би­ридан фарқини кўрсатиш учун, ҳар бир контур ичида шу объектнинг шартли белгиси берилади ёки бу контурлар турли рангга бўялади. Масалан, ўрмон контури яшил рангга, кўл кўк рангга бўялади. Қамишзор кон­тури ичига қамишнинг шартли белгиси, токзорга токнинг шартли белгиси чизиб қўйилади. Ботқоқ ва шўрхок ерларнинг контурлари ичига турли хил штрихлар чи­зилади ва ҳоказо.
Чизиқли шартли белгилар билан узунасига давом этган объектлар -дарё, кўл ва денгизларнинг қирғoқ чизиқлари, сиёсий-маъмурий чегаралар, йўллар, телефон ҳамда телеграф тармоқлари ва бошқа объектлар тасвирланади. ­
Контурлари харита масштабида кўрсатиш мумкин бўлган объектлар - якка ўсган дарахт, километр ва йўл кўрсаткичлари, булоқ, қудуқ, тегирмон ва бошқалар масштабсиз шартли белгилар билан тасвирланади­ган объектнинг жойдаги ўрни, одатда, шартли белгининг марказига ёки тагига тўғри келади. Масалан, завод, геодезик таянч пунктлар, қудуқ ва бошқа тўртбурчак, учбурчак, доира шаклида тасвирланадиган объектларнинг жойдаги ўрни шартли белгисининг мар­казига, якка ўсган дарахт, йўл ва километр кўрсаткичларнинг ўрни эса шартли белгисининг тагига тўғри келади.
Тушунтириш шартли белгилари контурли, чизиқли ва масштабсиз шартли белгилар билан тасвирлан­ган объектларни қўшимча равишда характерлаш учун ишлатилади. Ўрмон хиллари кўрсатиш учун қўйилади­ган шартли белги дарё оқими, йўналишини кўрсатувчи стрелка тушунтириш шартли белгиларга мисол бўла олади. Бундан ташқари топографик харитадаги барча рақам, ҳарф, қисқартма ва тўла ёзувлар ҳам тушунти­риш шартли белгиларидир.
Топографик харитада объектларни тасвирлаш учун ишлатиладиган турли хил ранглар ҳам белги вазифасини бажаради. Харитада бериладиган ранглар ундан объектларни бир-биридан ажратишига имкон беради. Шу билан бирга ранг харита мазмунини бойитади ва уни қилишни осонлаштиради. Топографик харитадаги токзорлар, бутазорлар ва бошқа ўсимликлар яшил ранг­да кўрсатилади. Сув билан боғлик. бўлган объектлар (денгиз, кўл, сув омбори, дарё, канал, қудуқ, ботқоқлик, булоқ ва бошқалар)нинг контурлари ёки шартли белгилари ҳаво рангда, рельеф ва унинг эле­ментлари, шартли белгилари (қоя, жар, тош уюмла­ри, қум, горизонтлар ва бошқалар) жигар рангда тас­вирланади.
Топографик хариталарнинг мазмуни жойдаги объект­ларнинг қанчалик аниқ ва мукаммал тасвирланиши ҳамда бу хариталарни ўқиш ва ундан фойдаланишнинг қулайлиги шартли белгиларнинг сифати ва сони билан белгиланади. Шартли белгилар объектнинг яққол ха­рактерлай ва ифодалай оладиган, осон чизиладиган, яхши сақланадиган ва ихчам бўлиши керак.