Томонидан дарслик сифатида тавсия этилган

Ишлаб чиқариш ёки иқтисодий ҳаётнинг байналминаллашуви – бу 
мамлакатларнинг жаҳон миқёсида иқтисодий алоқаларининг кучайиши 
ҳамда иқтисодий муносабатларнинг тобора кенгроқ жабҳаларини 
қамраб олиш жараёни ҳисобланади. 
Барча иқтисодий жараёнларнинг байналминаллашуви натижасида жаҳон 
хўжалигининг қуйидаги таркиби вужудга келди: 
1)
товар ва хизматлар жаҳон бозори; 
2)
капиталлар жаҳон бозори; 
3)
ишчи кучи жаҳон бозори; 
4)
халқаро валюта тизими; 
5)
халқаро кредит-молия тизими. 
Бундан ташқари, байналминаллашув ахборотлар, илмий-тадқиқот ва 
тажриба-конструкторлик 
ишланмалари, 
маданият 
соҳаларида 
ҳам 
ривожланмоқда. Ягона илмий-ахборот макони шаклланмоқда. 
Халқаро савдо миллий давлатларнинг пайдо бўлиши билан улар 
орасидаги иқтисодий ва сиёсий алоқаларнинг ифодаси сифатида қадимдан 
амал қилиб келган бўлсада, бу ҳали жаҳон бозори мавжудлигини англатмас 
эди. Жаҳон бозори фақат йирик машиналашган саноатнинг пайдо бўлиши 
билан дастлаб бир қатор мамлакатлар ўртасида вужудга келиб, ХХ асрнинг 
бошларида жаҳоннинг барча мамлакатларини қамраб олди. 
Алоҳида мамлакатлар миллий бозори ҳамда жаҳон бозори фарқланади. 
Жаҳон бозори бир қатор ўзига хос хусусиятларга эга. Агар миллий бозорда 
товарлар ҳаракати иқтисодий омиллар (ишлаб чиқариш алоқалари, транспорт, 
хомашё, меҳнат ресурслари ва ҳ.к.) билан боғлиқ бўлса, товарларнинг жаҳон 

---

518 
бозорига бу омиллардан ташқари алоҳида давлатларнинг ташқи иқтисодий 
сиёсати аҳамиятли таъсир кўрсатади.
Миллий хўжаликлар ва улар ўртасидаги иқтисодий алоқалар негизида 
шаклланган жаҳон хўжалиги асосида халқаро меҳнат тақсимоти ётади. 
Халқаро меҳнат тақсимоти алоҳида мамлакатларнинг товар ва 
хизматларнинг