Томонидан дарслик сифатида тавсия этилган

10.1-чизма
Тадбиркорлик капитали ва унинг ҳаракатидаги икки томонлама 
хусусиятнинг намоён бўлиши
 
 
 
Тадбиркорлик капитали ва унинг ҳаракатидаги икки томонлама хусусият 
пировардида янгидан яратилган товарнинг икки томони, биринчидан, сифат 
жиҳатдан янги турдаги ва кўринишдаги, миқдор жиҳатдан эса кўпайган 
нафлилик, иккинчидан эса, ўтказилган ва қўшилган қийматда намоён 
бўлади
84
. 
Тадбиркорлик капитали ишлаб чиқариш ва муомала жараёнида доимо 
ҳаракатда бўлади ва бу ҳаракат жараёнида бир қатор босқичларни босиб 
ўтади. 
Ишлаб чиқаришга сарфланадиган ҳар қандай сармоя ўз ҳаракатини 
пул 
шаклидан
бошлайди. Пул (П) тегишли ресурслар бозоридан зарур товарлар, 
яъни ишлаб чиқариш воситалари (Ив) ва ишчи кучи (Ик) сотиб олишга 
сарфланади (авансланади). Бу ҳолда пул шунчаки товарлар сотиб олишгагина 
84
Хажиев Б.Д. Тадбиркорлик капитали ва унинг самарали амал қилиши. И.ф.н. илмий даражасини 
олиш учун тақдим этилган дисс. автореф. – Т., 2008, 13-14 -б. 
Аниқ 
меҳнат 
Абстракт 
меҳнат 
Меҳнат 
Нафли-
лиги 
(истеъмо
л 
қиймати) 
Қиймати 
Товар 
Ишлаб 
чиқариш 
воситалари 
ва ишчи 
кучи 
Ўсиш 
хусусия-
тига эга 
бўлган 
қиймат 
Тадбиркорл
ик капитали 
Бир турдаги 
нафли-ликнинг 
бошқа турдаги 
нафлиликка 
ўтиши ва 
кўпайиши 
жараёни 
Қийматнинг 
ўсиш
жараёни 
Тадбиркорлик 
капиталининг 
ҳаракати жараёни 
Янги турдаги 
ва 
кўринишдаги 
нафлилик 
Ўтказилган 
ва қўшилган 
қиймат 
Янгидан яра-
тилган товар 

---

224 
эмас, балки ишлаб чиқариш учун зарур бўлган иқтисодий фаолият 
омилларини сотиб олишга сарфланади. Ушбу муомала соҳасида пул 
капитали ўз ҳаракатининг биринчи босқичидан ўтади: 
Ив 
П Т 
Ик 
Мазкур жараён натижасида пул шаклидаги маблағлар