To`lov balansi tushunchasi va uning tuzilishi. Joriy operatsiyalar xisobi balansi

10-jadval

Mamlakat to`lov balansining taxminiy ko`rinishi

(rakamlar shartli)

Moddalar nomi	Kredit (+) yoki eksportdan tushumlar	Debet (-) yoki import uchun xarajatlar	Sof kredit yoki sof debit
Joriy operitsiyalar xisobi
Tovarlar	+185	-260	-75
Tashki savdo balansining koldigi			-75
Xizmatlar	+85	-97	-12
Investitsiyalardan daromadlar (foizlar va divedentlar)	+28	-20	+8
Transfert kurinishidagi pul o`tkazmalari	+10	-18	-8
Joriy operatsiyalar buyicha balansning koldigi			-87
Kapital xarakatning xisobi
Investitsiyalar va boshka o`rta va uzok muddatli kapital	+150	-87	+63
Kapital xarakati balansining koldigi			+63
Joriy operatsiyalar va kapital xarakati buyicha balansning koldigi			-24
Rasmiy zaxiralar (oltin, XFVdagi zaxiralar)	+24		+24

va valyuta bo`lishi mumkin

To`lov balansida barcha iktisodiy bitimlar ikkita katta guruxga bo`linadi: joriy operatsiyalar va kapital xarakati bilan boglik operatsiyalar (10-jadval). SHunga ko`ra to`lov balansi struktarasi xam ikki kismdan iborat:

1. Joriy operatsiyalar xisobi;

2. Kapital xarakati xisobi.

Joriy operatsiyalar xisobida maxsulotlar va xizmatlar eksporti «plyus», import esa «minus» ishoralari bilan belgilanadi. YA`ni, joriy operatsiyalar xisobida ichki maxsulotlar eksporti kredit, aksincha mamlakatga maxsulotlar olib kelish - import esa debet sifatida ko`rsatiladi. CHunki, maxsulotlar eksporti xorijiy valyuta ishlab topib, mamlakat valyuta zaxirasini boyitsa, import esa mamlakatdan valyuta chikib ketishiga olib keladi. Bu esa o`z navbatida mamlakat valyuta zaxirasini kamaytiradi.