To’g’ri burchakli impuls generatorlar

Stabilizator qanday ishlaydi

Stabillashadigan qurilmalarning ishlashining asosiy printsipi o'zgaruvchan va tuzatiladigan parametrlarga ega bo'lgan o'z davrlarida transformatorlardan foydalanishdir. Ular elektromagnit qurilmalarga tegishli bo'lib, ularning asosiy maqsadi o'zgaruvchan tok va kuchlanish xususiyatlarini belgilangan chegaralarda o'zgartirishdir.
Transformatorning eng oddiy konstruktsiyasi, bir -biriga bog'liq bo'lmagan, ikkita o'ralgan yoki o'rab qo'yilgan. Birlamchi sariqqa o'zgaruvchan tok beriladi va yuk ikkilamchi lasanga ulanadi. Bu erda elektr toki ham paydo bo'ladi, lekin har xil parametrlarga ega. Shunga o'xshash holat deyiladi. Voltaj stabilizatorlari rulonlari ulangan murakkab transformator konstruktsiyalaridan foydalanadilar.

Tekislovchi filtrlar to‘g‘rilangan kuchlanishni pulsatsiyasini iste`molchining normal ishlashi uchun zarur bo‘lgan qiymatga qadar tekislab berishi uchun xizmat qiladi.

5-rasm. Tekislovchi filtrlarning elektr sxemalari.

To‘g‘rilangan kuchlanishdagi o‘zgaruvchan tashkil etuvchilarning darajasi amalda 1- garmonikadan aniqlanadi
(8)
Bu erda U_m(1) – 1- garmonikaning amplituda qiymati.
U_n –to‘g‘rilangan o‘rtacha kuchlanish.
Pulsatsiya koeffitsientlari to‘g‘rilagichning chiqishidagi K_s va filtrning chiqishidagi K_f pulsatsiya koeffitsientlariga ajratiladi.
Filtrning sifat darajasini tekislash koeffitsienti baholaydi.
K_t = K_s / K_f. (9)
Bu erda K_s - to‘g‘rilash koeffitsienti; K_f - filtr koeffitsienti.
Filtrlash natijasida kuchlanish o‘zgaruvchan tashkil etuvchisining kamayishi filtrlash koeffitsienti bilan xarakterlanadi
K = (10)
Bu erda U_βm(1) va U_φm(1) – mos holda to‘g‘rilagichning va filtrning chiqishidagi kuchlanish 1- garmonikaning amplituda qiymatlaridir.
Filtrlar kuchlanishning o‘zgaruvchan tashkil etuvchisini kamaytirishi bilan bir vaqtda doimiy tashkil etuvchisini ham kamaytiradi. Bu kamayish filtrning kirishidagi va chiqishidagi uzatish koeffitsienti bilan xarakterlanadi
= (11)
koeffitsientlar K va λ larni nazarga olib filtrni sifatini va samaradorligini xarakterlovchi kattalik qo‘yidagicha bo‘ladi:
K_s = λ (12)
Tekislovchi filtrlarning asosiy elementlari induktiv g‘altak va kondensatorlar hisoblanadi. Filtrlar G-va P-simon, RC va LC-larga ajratiladi (5-rasm). G-simon LC-filtrlar nisbatan yuqori tekislash koeffitsientiga ega bo‘lgani uchun to‘g‘rilovchi qurilmalarda keng ishlatiladi. Ko‘pincha LC-filtrlar o‘rniga RC-filtrlardan foydalaniladi. Bu filtrlarda induktiv g‘altak L o‘rniga rezistor R ulangan (5-b,g), natijada filtrning narxi, vazni va o‘lchamlari kamayadi. Lekin tekislash koeffitsienti, LC-filtrlarga nisbatan kamroq. Bunga sabab induktivlik yo‘qligi uchun pulsatsiyaning kamroq susayishi va R qarshilikda kuchlanish tushuvi natijasida yuklamada (nagruzkada) kuchlanishning doimiy tashkil etuvchisining kamayishidir. P-simon filtrlarda qo‘shimcha kondensator ulangani uchun G-simon filtrlarga nisbatan tekislash koeffitsienti ancha yuqoridir. Pulsatsiya koeffitsientini kamaytirish maqsadida bir nechta G-simon filtrlar ketma-ket ulangan ko‘p zvenoli filtrlar ishlatiladi. Bu vaqtda umumiy tekislash koeffitsienti, tekislash koeffitsientlarining ko‘paytmasiga teng bo‘ladi.