Tog’ayev Sirojiddin 70-18 gurux 21- variant

Qora metallurgiya asosiy mahsulotlari

1. Qayta ishlanadigan cho’yan. Qaysiqi eritmani ‘o’latga aylantiriladi.

2. Quyma cho’yan. Mashinasozlik zavodlarida har xil quymalar olinadi.

3. Ferros’lavlar - temir qotishmalari bularda Mn, Si, Ti, V miqdori ko’’aytirilgan. Bulardan legirlangan ‘o’lat olinadi.

4. ‘o’lat quymalar. Sortovoy ‘roqat olinadi: relslar, balkalar, simlar, list, truba.

5. ‘o’lat quyma: yirik bolg’alanadigan val, turbina rotori, disk va h.k.

Rangli metallurgiya mahsuloti.

1. Rangli metall quymalari: sortovoy ‘roqat olish uchun: ‘olosa, ugoloq va h.k.

2. Rangli metall quymalari: mashinasozlik zavodlari da quyma olish uchun.

3. Ligaturalar - rangli metallarni legirlovchi elementlar bilan

qotishmalari.

4. Toza va o’ta toza metallar quymalari: elektron texnikasiga,

‘riborsozlikda va h.k.

Metall va qotishmalarni olish uchun kerak materiallar.

1. Ruda.

2. Flyus.

3. Yoqilg’i.

4. O’tga bardosh materiallar.

Rudalar deb xozirgi zamon texnika taraqqiyoti darakjasida tog’ jinslari tarkibidagi metallni ajratib olish maqsadga muvofik bo’lsa arzon bo’lsa, shunday tog’ jinsiga aytiladi. Hozirda bu temir uchun 30-60%;mis 3-5%; molibden 0,005-0,02%.

Flyuslar eritish pechlariga tashlanadi. U kerakmas (‘ustaya ‘oroda) jinslar va qo’l bilan birikib shlak hosil qiladi. Shlak zichligi kam, shuning uchun erigan metall ustida yotadi va uni erish davrida olib tashlash mumkin. Shlak metallni pechgazlaridan va havodan asraydi. Agar tarkibida qislotoviy oksidlar (SiO₂, R₂O₅) ko’’ bo’lsa u qislataviy deyiladi. Agar asosiy oksidlar ko’’ (CaO, MgO, FeO) bo’lsa, asosiy shlak deyiladi.