Tog’ay to’qimasi (textus cartilagineus)

SUYAK TO`QIMASI (TEXTUS OSSEUS)

Suyak to`qimasi faqat umurtqali hayponlarda uchraydi va juda mustahkam tuzilma sanaladi. Suyak to`qimasi ham har qandai to`qima kabi moddalar almashinuvi jarayonida organizmning boshqa qismlari bilan o`zaro aloqada bo`ladi. Ularning faoliyati nsrv sistemasi va gormonlar orqali boshqarib turiladi. Suyak to`qimasi tayanch funksiyasini bajarishga moslashgan bo`lsa ham organizmning mineral tuzlar almashinuvida ishtiroki bor.

Mineral tuzlarning asosiy qismi suyak to`qimasida yig`ilgan bo`lib, organizm uchun kerakli bulganda qonga chiqishi mumkin. Suyak to`qimasi anorganik (taxminan 70%) va organik moddalarning (30%) yig`indisidan iborat bo`lib, har bir modda suyakka ma’lum xususiyat berib turadi. Organik moddalar suyakka plastiklik, egiluvchanlik xususiyatlarini bersa, anorganik moddalar unga qattiqlik va mo`rtlik xususiyatlarini beradi.

Suyak to`qimasidagi anorganik moddalar asosan kaltsiy fosfat, kaltsiy karbonat va magniy tuzlaridan iborat bo`lib, qondagi kaltsiy va fosforning miqdori shular orqali normallash-tirib turiladi, ya’ni kerakli paytda ular suyakdan qonga o`tib turadi. Mineral tuzlarning almashinishi ayniqsa homiladorlik paytida, laktatsiya davrida yaqqol ko`rinadi. Mineral tuzlar yetishmasa rivojlanayotgan yosh bolalar suyaklarida jiddiy patologik o`zgarishlar ro`y berishi mumkin.

Suyak to`qima qattiq to`qima bo`lishiga qaramay, doimo yangilanib turadi, bunda suyakning bir qismi so`rilib, muntazam qayta qurilib turadi. Suyak to`qimasi tayanch, mineral almashinuvidan tashqari yana qator funksiyalarni bajaradi. Ma’lumki, suyaklar ichida qizil suyak ko`migi joylashib, u yerda qon shaklli elementlari hosil bo`ladi, demak, bu nozik tuzilmalar mustahkam suyak bilan qoplanib, himoya qilib turiladi. Bundan tashqari, suyak to`qimasi ichki organlar uchun himoya vositasini o`taydi, eng muhimi mushaklar uchun murakkab richaglar sistemasini hosil qiladi.