Тоғ жинсларидаги сувларнинг фильтрланиши Reja


Бирламчи шакллантирувчи маъданларга



Download 383,93 Kb.
bet5/13
Sana09.04.2022
Hajmi383,93 Kb.
#539788
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
Тоғ жинсларидаги сувларнинг фильтрланиши

Бирламчи шакллантирувчи маъданларга отилиб чиккан ва тубдан узгарган жинсларнинг механикавий жих,атдан емрилиши натижасида кимёвий хоссалари узгармайдиган, FOваксимон жинслар ва тупрок катламларида тупланадиган маъданлар киради.
Иккиламчи шакллантирувчи маъданларга эса, асосан отилиб чиккан жинслар ва бирламчи шакллантирувчи маъданларнинг кимёвий ва биологик емрилиши натижасида х,осил булган янги тузилишли маъданлар киради. Кумсимон жинслар асосан бирламчи шакллантирувчи маъданлардан иборат булиб, FOваксимон жинсларнинг асосий массасини эса купинча иккиламчи маъданлар ташкил этади.
Бирламчи шакллантирувчи маъданлар. Бу турдаги маъданлар асосан йирик заррачаларда ( улчами < 0,001 мм) туплаган булиб, тупрокни шакллантирувчи жинслари ва тупрокда купинча, механик жих,атдан мустах,кам ва кимёвий емрилишга чидамли булган кварц (SiO2) симон аралашмалар куп учрайди. Уларнинг микдори 40-60 фоиз ва ундан ортик булиши х,ам мумкин. Кварцли аралашмалардан ташкари рутил TiO2, магнетит Fe3O4, гематит Fe2O3 симон оксидли маъданлар х,ам учрайди.
Силикат асосидаги маъданлар авгит (Ca (Mg, Fe, Al) [Si Al] O6), шохсимон алдамчи (амфиболлар гурух,идан) Ca2 Na (Mg, Fe2+)4 (Al, Fe3+) (Si, Al)4 O11, оливин (Mg Fe)2 SiO4 сингарилардан иборат. Силикатлар баъзи аралашмаларга нисбатан осон парчаланиши билан ажралиб туради. Тупрок ва tof жинсларида уларнинг умумий микдори 5-10 фоиз атрофида булиши мумкин, лекин бу аник эмас, чунки бу х,олат табиий жараёнлар асосида узгариб туради.
Алюмосиликатли маъданларга, асосан дала шпатлари (ортоклаз ва микроклин (K,Na)2 Al2 Si6 O16) ва слюдалар киради. Биринчи келтирилган маъданлар уз навбатида физикавий емирилишга анча чидамли булса х,ам, кварцга нисбатан кимёвий парчаланишга чидамсизрокдир. Уларни таркалишининг умумий микдори 20 фоиз атрофида ва ундан ортик булиши мумкин. Юкоридагиларга нисбатан камрок микдорда плагиоклазлар (альбит ва анортитнинг изоморфли аралашмалари) х,ам учраб туради. Плагиоклазлар емрилишга анча чидамсиз булганлигидан жинслар ва тупроклар таркибида нордон дала шпатлари туркумларига нисбатан анча кам, яъни 1 -3 фоизни ташкил этади.
Нисбатан купрок тар калган слюда гурухларига, мусковит KAI2 [AlSi30io] [0H]2 ва биотит K(Mg Fe)2 [AlSi30io] [0H,F]2 лари учрашини айтиб утиш жоиздир. Слюдасимонлар енгил булиниб кетиш кобилиятига эга булиб, улар ичидан о к слюда кимёвий емирилишга анча чидамлирокдир. Слюда гурухлари микдори 10 фоиз атрофида булиши мумкин.
Тупрокни шакллантирувчи жинсларнинг таркибида эпидот, нефелин ва хлорит каби алюмосиликатлар хам учраб туради. Бундан ташкари тупрокни шакллантирувчи жинслар таркибида сийрак ва тар ко к холдаги кимёвий элементларни (Си, Сг, Со, Мо кабилар) сакловчи маъдан аралашмалари хам мавжуд булади. Тупрок пайдо килувчи тоF жинслари ва тупрокдаги бирламчи шакллантирувчи маъданлар физикавий ва кимёвий хоссалари жихатидан узгариб бориши кузатилган. Уларнинг емирилиши ва янги табиий шакл хосил килишида турли хил тирик организмлар хам фаол иштирок этиши мумкин. Бу бирламчи шакллантирувчи маъданларнинг емирилиб иккиламчи шакллантирувчи маъданларга айланиш тезлиги, уларнинг таркибини ташкил этувчиларга ва муайян биоиклим шароитлари тъсирига боFликдир. Бирламчи шакллантирувчи маъданларнинг емирилишидан сув Н2О, кислород О2, карбонат ангидрид СО2 каби моддалар билан бир каторда усимликлар ва микроорганизмларнинг таъсир фаолияти натижасида келиб хосил буладиган турли органик кислоталарнинг урни хам бекиёсдир. Биологик емирилиш жараёнлари билан бир каторда, борадиган кимёвий парчаланиш реакциялари натижасида маъданларнинг физикавий х,олати ва кристалл панжаралари х,ам маълум йуналишда узгаради дейиш мумкин. Бунинг натижасида эса тупрокда ва уни пайдо килувчи жинсларда иккиламчи шакллантирувчи маъданларнинг микдори ортиб бориши кузатилади.
Бирламчи шакллантирувчи маъданларнинг табиатдаги ах,амияти турли - тумандир: уларнинг айникса, йирик зарралардаги микдорларига кура тупрокларнинг анрофизикавий хоссалари узгаради. Бу шакллантирувчи маъданлар нафакат усимликлар учун мух,им булган озик моддалари булиб колмасдан, балки табиий сувларнинг кимёвий таркибининг шаклланишида мух,им урин тутган иккиламчи шакллантирувчи маъданларнинг зах,ира манбалари х,ам х,исобланади.

Download 383,93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish