To ‘zitgich teshigi; ignali ко ‘tarish uchun bosim kuchini hosil qiluvchi

0 ‘t oldirish g‘altagi. 
Vazifasi past kuchlanishli tokni yuqori 
kuchlanishli tokka aylantirib beradi. Bunda yuqori kuchlanishli tok 
chaqmoq elektrodlari orasida uchqun hosil bo‘lishi uchun yetarli 
bo‘lishi kerak.
Bu qo‘zg‘aluvchan va qo‘zg‘almas kontaktlar orqali bajarilib, 
ular orasidagi tirqish 0,6...0,8 mm (ochiq turganda) atrofida bo‘ladi.
Taqsimlagich. 
Vazifasi yuqori kuchlanishli tokni dvigatel 
silindrlarini ishlash ketma-ketligiga mos holda chaqmoqlarga 
yetkazib berishdan iborat.
Dvigatellarda uzgich bilan taqsimlagich bir asosga joy- 
lashtiriladi. Shuning uchun bu qismni uzgich-taqsimlagich deb 
aytiladi. Uzgich-taqsimlagichga to‘rtta qurilma joylashtiriladi.
-p ast kuchlanishli tok zanjirini uzgich;
- yuqori kuchlanishli tokni, silindrlardagi chaqmoqlarga 
taqsimlash;
- markazdan qochma kuchga asoslangan o‘t oldirishni ilgari- 
lashini o‘zgartimvchi rostlagich;
- o‘t oldirishni 
ilgarilashuvini 
o‘zgartimvchi vakuum 
rostlagich.
Bundan tashqari uzgich-taqsimlagichga kondensator va oktan 
korrektor ham o‘matiladi.
Markazdan qochma kuchga asoslangan4 rostlagich avtomatik 
ravishda tirsakli valning aylanishini hisobga olib, o‘t oldirishni 
ilgarilanishini o‘zgartiradi.
Oktan-korrektor dvigatelda ishlatilayotgan benzinning oktan 
soniga qarab, o‘t oldirishni ilgarilanishini qo‘lda o‘zgartiradi.
0 4 oldirish chaqmog‘i. 
Vazifasi dvigatelning ichidagi 
yonuvchi aralashmani alangalatish uchun zamr bo‘lgan uchqunni
334

---

hosil qilib berishdan iborat. Ulaming xossalari kalil soni bilan 
ifodalanadi. Dvigatelning issiqlikdan zo‘riqishi qancha ko‘p bo‘lsa, 
kalil soni ham shuncha katta bo‘lishi kerak.
Zamonaviy avtomashinalarda yaxlit, keramik izolyatorli chaq- 
moqlar qo‘llaniladi. Ulaming muvaffaqiyatli ishlash harorati
400...900°C atrofida bo‘ladi. Ular harflar va raqamlar bilan 
msumlanadi. Masalan, A 10NT yoki M8T, bu yerda A-rezba 
M14xl,25; M-rezba M18xl,5. Sifrlar (8,10,11,17) chaqmoqlami 
kalil raqamlarini bildiradi. Dvigatelning issiqlikdan zo‘riqishi ko‘p 
bo‘lsa, chaqmoqning kalil soni ham ko‘p bo‘lishi kerak. Kalil 
sonidan so‘nggi harflar quyidagilami ifodalaydi: N - buralib kirish 
qismining uzunligi, 11 mm; D -buralish qismining uzunligi, 19 mm; 
V - korpusining qirg‘og‘idan konus qismining uzunligi; T - markaziy 
elektrod termosementlangan; U - svecha klimatga mo‘ljallangan; 
XL - sovuq klimatga mo‘ljallangan; E - eksportga mo‘ljallangan.
Svechalar doimiy nazoratda bo‘lib turishi kerak.