To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

13.3. Yog‘ochning asosiy xossalari
Fizik xossalar. Yog‘och tarkibi, asosan, sellulozadan iborat, zichligi 
o ‘zgarmas 1,54 g/ sm3 bo‘ladi. Yog‘ochning o ‘rtacha zichligi esa uning 
turiga nisbatan o ‘zgaruvchan bo‘ladi. Hatto bir turdagi yog‘ochning 
o ‘rtacha zichligi daraxtning o ‘sgan joyi, ob-havosi, tuprog‘i tarkibiga 
qarab o ‘zgaruvchan bo‘ladi. Yog‘och namligining oshishining o‘rtacha 
zichligini oshiradi. Shuring uchun yog‘ochning standart o'rtacha zichligi 
nisbiy namligi 12 foiz bo‘lganda aniqlanadi.
Yog‘ochda gigroskopik va kapillyar namlik boMadi. Gigroskopik 
nam lik to ‘qima devorlarida shimilgan, kapillyar namlik to ‘qima va 
to ‘qimalar aro bo‘shliqlarda boMadi. Gigroskopik namlik chegarasi 30 
foiz, toMiq namligi (gigroskopik va kapillyar namlik) 30 foiz ortiq, yangi

---

kesilgan yog‘och 40-120 foiz bo‘ladi. Yog‘och suvda uzoq muddat 
saqlanganda namligi massaga nisbatan 200 foizgacha ortadi.
Yog‘ochning muvozanat namligi muhitning harorati va namligiga 
bog‘liq boMadi. Xonada saqlangan yog‘ochning namligi 8-12 foiz, quruq 
havoda saqlangan yog‘ochning namligi 15-18 foiz.
Qurishi, shishishi va tob tashlashi muhit harorati hamda namligiga 
bogMiq, yog‘och buyumning shakli va oMchamlarining o‘zgarishiga olib 
keladi. Yog‘ochning namligi gigroskopiklik chegarasidan kamayganda 
to‘qimalari bo‘shliqlaridagi namlikdan tashqari, to‘qimalar devorlaridagi 
namlik ham chiqa boshlaydi. Bu esa y o g ‘ochning qoq qurishiga, 
xossalaming o ‘zgarishiga va tob tashlashiga olib keladi. Yog‘och tolasimon 
tuzilishda boMgani uchun qurishdan nisbiy kichrayish turlicha boMadi: 
tolalari bo‘ylab 0,1 foiz (1 mga 1 mm), radial yo‘nalish bo‘yicha 3-6 foiz 
(1 m.ga 3-6 sm) va tangensial yo‘nalish bo‘yicha 6-12 foiz (1 m.ga 6-12 
sm.).
Hajmiy kichrayish tolalari bo ‘ylab kichrayishni hisobga olmagan 
holda, 0,1 foiz aniqlikda quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
-----
у
--------
bunda