To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

6.6.5. Gips-beton
Gips-beton qurilish gipsi va yuqori mustahkamlikdagi gips asosida 
tayyorlanadi. Gips tarkibiga sement va pussolan qo‘shimchalar kiritilib, 
namlikka va suv muhitiga chidamli betonlar tayyorlanadi. Gips-betonning
96

---

o ‘rtacha zichligini kamaytirish uchun g ‘ovak to ‘ldirgichlar (keramzit, 
agloporit, shlakli petnza va shu kabilar) ishlatish, kvars qumini qisman 
yengil qumlar yoki yog‘och qipig‘i, qayta ishlangan lignin va shu kabilar 
bilan almashtirish mumkin. Gips-betonning egilishdagi mustahkamligini 
oshirish uchun yog^^fh tolasi, qo g ‘oz sanoati chiqindilari, tekstil 
chiqindilari va sintetik tolalar kabi dispers armaturalovchi qo‘shimchalar 
qo‘shish kerak. Kichik o ‘lchamdagi elementlar, bloklar, toshlar alohida 
quyiladi. Katta o‘lchamdagi buyumlar esa uzluksiz prinsipda ishlaydigan 
vibroprokat stanlarda tayyorlanadi. Gips-beton tayyorlash jarayonini 
tezlashtirish uchun qolipdan yechilgan buyumlar quritish kameralarida 
quritiladi.
Gipsbetonlaming o ‘rtacha zichligi to‘ldirgichlaming turiga va suvning 
sarfiga bog‘liq boMib, 1000-1600 kg/m3. U siqilishidagi mustahkamligiga 
ko‘ra, M25 va M50. Gips-beton binoning ichki devorlarida ishlatilgani 
sababli suv shimuvchanlik va sovuqqa chidamlilik bo ‘yicha talablar 
qo‘yilmaydi. U yaxlit va yig‘ma pardevor, ichi bo‘sh plitalar va bloklar 
tayyorlashda ishlatiladi.
Plitalar qamish, yog‘och tolalari va xascho‘plari, po‘lat simlar, tekstil 
sanoati chiqindilari, sintetik tolasimon materiallar bilan kuchaytiriladi. Ar- 
matura sifatida po‘lat simlar ishlatilganda korroziyadan saqlash maqsadida 
sement-kazeinli, bitumli, polimerli kompozitsiyalar bilan himoyalanadi. 
Nam sharoitda gips-sement pussolan bog‘lovchilar asosida tayyorlangan 
buyumlar (bloklar, toshlar, panellar) ishlatish maqsadga muvofiqdir. 
Bunday betonlar ishlatilgan bino va inshootlar ichidagi nisbiy namlik 75 
foizdan oshmasligi kerak. Qurilish tizimidagi gips asosidagi betonlami 
ratsional sohada ishlatish keramik devorbop materiallarga bo‘lgan talabni 
kamaytiradi va katta miqdorda energiya va ishchi resurslami tejaydi.