|
Baslawısh klaslardıń oqıw sabaqlarında óz betinshe jumıslardı shólkemlestiriw
Mangitbaeva Z.- Qaraqalpaqstan Respublikası XBXQTQAA orayı Mektepke shekemgi,
baslawısh hám arnawlı tálim metodikaları kafedrası oqıtıwshısı
Házirgi kúnde jámiyetimizdiń barlıq tarawlarında bolǵanı sıyaqlı tálim tarawında da
jańalanıwlar ámelge asırılmaqta. Jańa pedagogikalıq texnologiyalardan paydalanıw sabaqtıń
sıpatın asırıwda, oqıwshılardıń bilimin bekkemlewde úlken tásirin tiygizbekte. Baslawısh
klaslarda 1-klastan-aq test sorawları ústinde islew jolǵa qoyılǵan. Bul óz betinshe jumıs
túrleriniń biri bolıp esaplanadı. Oqıw sabaqlarınıń sıpatın asırıwshı jollardan biri bolǵan óz
betinshe jumıs túrlerinen paydalanıp, oqıwshınıń sabaqqa, kitap oqıwǵa qızıǵıwshılıǵı
arttırıladı. Sonday-aq oqıw sabaqları arqalı iyelegen bilimleri basqa pánlerde de jaqsı
ózlestiriwge alıp keledi.
Qaraqalpaqstan
Respublikası xalıq bılımlendiriw xızmetkerlerin
qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayı
152
“Tálim sistemasında elektron tálim ortalıǵında
islewdegi mashqalalar hám sheshimler”
Oqıwshılarda oqıw– biliw kónlikpelerin payda etiwde olardı ámeliy xizmetke tartatuǵın
óz betinshe jumıslar úlken rol oynaydı.
Óz betinshe jumıslar oqıwshılarda úyrenilip atırǵan predmetke bolǵan qızıǵıwshılıq
oyatıwda, óz ústinde islew kónlikpelerin payda etiwde úlken áhmiyetke iye.
Baslawısh klaslardaǵı oqıw sabaǵınıń maqsetleriniń biri baslawısh klass balalarınıń óz
betinshe kitap penen islese alıw, ózinshe islep úyreniwi sıyaqlı jumısların úyretiw bolıp
esaplanadı.
Bul wazıypanı orınlaw, ásirese kishi jastaǵı balalarǵa júda qıyın. Sebebi, olarda ómir
tájiriybeleri az. Óz betinshe kitap ústinde jumıs islep ketiwge de kónlikpegen. Sonıń ushın
bul jumısqa itibar berip qaralıwı kerek. Oqıwshılardıń óz betinshe jumısı bilimdi hám sananı
bekkem iyelew, baǵdarlama kóleminde alatuǵın bilimine kónligiw, ol boyınsha alǵan bilimin
turmısta qollana alıw, onı óz betinshe paydalana alıw kónlikpelerin tárbiyalaw jumıslarına
baylanıslı boladı.
Baslawısh klaslarda oqıwshılardıń óz betinshe isleytuǵın jumıslarınıń kópshiligi
shıǵarmalardı shama menen bólimlerge bólip, olarǵa at qoya biliw, tapsırmalardı orınlaw, ol
boyınsha suwretler salıw, kitapta oqıǵan, alǵan bilimlerine súyene otırıp, turmısta paydalı
jumıslar islew hám taǵı basqalardan ibarat.
Baslawısh klass balaların ele ózinshe isley almaytuǵınlıǵın esapqa alıp, muǵallim bul
ústinde kónliktiriw háreketin kóredi. Bunıń ushın oqıwshılar menen izbe-iz túrde shınıǵıwlar
islep barıw menen, olardıń kónlikpelerin rawajlandırıp barıw kerek.
Jas balalar ózinshe jumıs islewge qumar boladı. Mine muǵallim usı qumarlılıqtı
tárbiyalawı, rawajlandırıwı kerek. Bul ushın balanıń uqıbın, qızıǵıwshılıǵın jas ózgesheligin
bilip soǵan sáykes jumıslar alıp barsa nátiyjeli boladı.
Oqıw kitabındaǵı balalardıń isleytuǵın jumıslarına kitap penen islesiw, muǵallimniń
berilgen sorawlarına juwap izlew, tásirli oqıwǵa tayarlıq kóriw, oqıǵan shıǵarmalarına
temalar jazıw, onı bólimlerge bóliw, oǵan jobalar dúziw, oqıǵan tekstinen sorawlar tayarlaw,
qadaǵalaǵanı boyınsha suwretler islew, sayaxatta kórgeni menen oqıǵanın salısıtırıp, ondaǵı
uqsaslıqlardı taba biliw, hár qıylı dóretiwshilik jumıslar ústinde islew jumısları jatadı.
Bunı oqıwshı álipbe dáwirinde kespe háriplerden sózler qurastırıw qusaǵan ápiwayı
jumıslardan baslap, eń joqarǵı dóretiwshilik jumıslarına shekemgi aralıqta, ápiwayıdan
quramalıǵa, jeńilden awırǵa qaray degen tártip penen jumıs isleydi. Máselen 2-shi klastıń Ana
tili hám oqıw sawatliliǵı kitabındaǵı «Kiyiktiń hújimi» shıǵarması boyınsha óz betinshe
qanday jumıslar uyımlastırıwǵa bolatuǵınlıǵın qarap kóreyik. Muǵallim oqıp beredi hám
mınanday sorawlar taslaydı.
1. Kiyikler padası ne ushın qoraǵa kirdi?
2. Úy iyesi ne ushın hayran qaldı?
3. Ata kiyik úy iyesinen kiyiklerdi qalay qutqardı?
2-tapsırma.“Ata kiyiktiń mártligi” degen temada sáwbetlesiń. Oqıwshılar bul berilgen
sorawlarǵa kitaptan juwap izleydi. Oylanadı hám shamasınıń kelgen juwabın tawıp beredi.
Bunı balalar ańsat – aq isley aladı. Muǵallim oqıwshılardıń kitaptan paydalanıwına ruxsat
etedi. Bunday jumıslardı islep bolǵannan keyin, mına berilgen súwretlerge tiyisli atların qoyıp
jazıń,-dep bir eki tapsırma berse boladı. Bunı oqıp bolǵannan keyin de islewi múmkin.
Muǵallim shıǵarmanı oqıp yamasa túsindirip bergen waqıtta oqıwshılarǵa tek túsinikli
bolıwın ǵana oylamay, al hár bir temanı túsindiriw menen birge balalardıń aldına jas
ózgesheligine sáykes wazıypalar qoyıp barıwı kerek. Qoyılǵan wazıypa oqıwshıǵa qansha
anıq, túsinikli, sabaqtıń mazmunına baylanıslı bolıwına itibar beriwi tiyis. Sonda ǵana
oqıwshı jumıstı ıqlası menen isleydi. Bul ushın muǵallim taza temaǵa óter aldındaǵı kiris
sózdi, usı maqsetti iske asırıwǵa baǵdarlaw kerek.
Qaraqalpaqstan
Respublikası xalıq bılımlendiriw xızmetkerlerin
qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayı
153
Do'stlaringiz bilan baham: |
