Tkti shahrisabz filiali oomtsu fakulteti fobmt 26-20 guruh talabasi Sayfullayev Sunnatullo Muzaffar o’g’lining Ovqatlanish fiziologiyasi fanidan

Liazalar

• Substratdan suv ishtirokisiz ma`lum guruhlarning ajralishini katalizlaydi. Bu fermentlarning faoliyati tufayli qo’sh bog`lar hosil bo’ladi yoki ma`lum guruhlardagi qo’sh bog`lar uziladi. Bu fermentlarga aldolazalar, dekarboksilazalar kiradi.
• Dekarboksilazalar dekarboksillanish reaksiyalarini katalizlaydi. Aminokislotalarning dekarboksillanishi natijasida karbonat angidrid va tegishli aminlar hosil bo’ladi, buni quyidagicha ifodalash mumkin:

Izomerazalar

• Bu sinfga kiradigan fermentlar har xil organik birikmalarning izomerlanish reaksiyalarini katalizlaydi. Reaksiya natijasida vodorod, fosfat, atsil va boshqa atom guruhlari molekulalararo o’rin almashadi. Reaksiyaning tipiga qarab quyidagi sinfchalarga bo’linadi. Masalan: mutazalar, tatomerazalar, ratsemazalar, epimerazalar, izomerazalar va hokazolar.

Ligazalar (sintetazalar).

• Adenozintrifosfat va nukleozidtrifosfatlarning parchalanish energiyasi hisobiga sintez reaksiyalarini ligaza fermentlari katalizlaydi. Bu sinfga misol qilib atsil - K0A - sintetaza, piruvatkarboksilaza va boshqalarni olish mumkin.
• Atsil - K0A - sintetaza atsetat kislotaning faol holdagi atsetil - K0A ga aylanishini katalizlaydi:

Kofermentlarning tuzilishi va klassifikatsiyasi

• Kofermentlar ikki komponentli fermentlarning faol markazlari hisoblanadi.
• Hozirgi vaqtda aniqlangan 3000 ga yaqin fermentlardan 800 tasi o’zlarining katalitik funksiyalarini oqsil tabiatga ega bo’lmagan kofermentlar orqali amalga oshiradilar. Bunday fermentlar qatoriga ko’pchilik oksireduktazalar va transferazalar, barcha ligazalar, Shuningdek bir qator izomerazalar kiradi.Kofermentlar ikki komponentli fermentlarning faol markazlari hisoblanadi.
• Hozirgi vaqtda aniqlangan 3000 ga yaqin fermentlardan 800 tasi o’zlarining katalitik funksiyalarini oqsil tabiatga ega bo’lmagan kofermentlar orqali amalga oshiradilar. Bunday fermentlar qatoriga ko’pchilik oksireduktazalar va transferazalar, barcha ligazalar, Shuningdek bir qator izomerazalar kiradi.Kofermentlar ikki komponentli fermentlarning faol markazlari hisoblanadi.
• Hozirgi vaqtda aniqlangan 3000 ga yaqin fermentlardan 800 tasi o’zlarining katalitik funksiyalarini oqsil tabiatga ega bo’lmagan kofermentlar orqali amalga oshiradilar. Bunday fermentlar qatoriga ko’pchilik oksireduktazalar va transferazalar, barcha ligazalar, Shuningdek bir qator izomerazalar kiradi.

Kofermentlarning kimyoviy tabiati turlichadir. Kofermentlar kichik molekulyar massaga ega bo’lgan organik moddalardir. Kofermentlar turli xil funksiyalarni bajaradi. Masalan oksidlanish - qaytarilish reaksiyalarida koferment sifatida lipoat kislota, glutation va temirporfirinlar, fosfolipidlarning biosintezida tsitidindifosfat-xolin va hakazo. Bundan tashqari ko’pgina vitaminlar kofermentlar funksiyasini bajaradi.