Tizim platasining turi va xususiyatlarini aniqlash

Siyoh-oqimli. Oqimli printerlarda siyohni yonlangan tomchilari sopl orqali qog‘ozga tarqaladi.Tarqatilish faqat tasvir yoki qaror shakllanishi kerak bo‘lgan joyda sodir bo‘ladi.
Nuqta matritsasi. Matritsali printerlarda bo‘yaladigan tasma orqali qog‘ozga uriladigan yumaloq ignalar guruhi ishlatiladi. Bu ignalar to‘g‘ri to‘rtburchakli setkaga yig‘ilgan. Buni matritsa deymiz. Ma’lum ignalari matritsaga bosilganda turli belgi yoki tasvirlar shakllanadi.
Bosishni eng zo‘r sifatli lazerli so‘ng oqimli, so‘ng esa matritsalilar ta’minlaydi. Lazerli printerlar narxi tushayapti, shuning uchun ular foydalanuvchilarning ko‘ngliga ularni arzon bo‘lib qolgan. Oxirgi paytda oqimli va matritsali printerlar asosan maxsuslashtirilgan bo‘lmoqda: oqimlilar rangli bosish uchun asosiy jihozga, matritsalilar esa asosan tez va arzon bosish uchun (masalan bank yoki magazinlarda cheklarni bosish uchun) ishlatishga aylanaypti.
Elektrografik nusxa ko’chirish ( elektrofotografik, kserografik) xozirgi vaqtda keng tarkalgandir. Jahon nusxa ko’chirish mashinalarining 70 % dan ortig’ini elektrografik nusxa ko’chirish apparatlari (EGNKA) tashkil etadi, ular bilan jahonda ko’chirilayotgan nusxalarning 50% dan ko’prog’i tayyorlanmokda, EGNKA ni ko’pincha kserokslar deb atashadi, bu nom ushbu turdagi nusxa ko’chirishning asoschisi Angliyaning Rank Xerox firmasiga xurmat tarikasida berilgan.
Elektrografik nusxa ko’chirishning asosiy afzalliklari:
— yukori tezkorlik, samaradorlik va nusxa ko’chirishning yuqori sifati;
— nusxa ko’chirishda Hujjat xajmini o’zgartirish va taxrirlash imkoniyati borligi;
— varaqli va risolali Hujjatlardan nusxa olish imkoniyati borligi;

21- rasm
— turli xil ingichka chizikli, yarim rangli, bir va ko’p rangli Hujjatlardan nusxalar olish imkoni borligi;

— nusxalarni oddiy qog’oz, kalka, plastik plyonka, alyuminiy folgaga va boshkalarga olish;
— apparatlar va ish materiallarining nisbatan arzonligi va xizmat ko’rsatishning engilligi.
Elektrografik nusxa ko’chirish kuyidagi jarayonlarni o’z ichiga oladi:
— svetoekspoziсiya: Hujjat oldindan fotoyarimo’tkazgichli qoplama bilan zaryadlangan baraban yoki plastina sirtiga proekсiyalanadi, bu jarayonda yarim o’tkazgichli qoplama Hujjatning yoritilgan uchastkalaridan zaryadlarning oqib
tushishidan uning ko’rinmas elsktrostatik tasviri shakllanti
riladi;
— tasvirning tushishi: bo’yaydigan kukun (toner) zaryadlangan uchastkalarga yopishib qolishi oqibatila ko’rinmas elektrostatik tasvir ko’rinadigan tasvirga aylanadi;
— bosish: bo’yaydigan kukunni barabandan yoki plastinadan qog’ozga yoki boshka asosga ko’chirish bilan amalga oshadi;
— qotirish: bo’yaydigan kukun aсeton bug’larida nusxaga qotiriladi.
Rossiyada ishlab chikarilgan EGNKA namunalari ERA, REM, EFKA, ER. CHet elning eng yaxshi namunalari: Xergox 5380, Xerox 5520, Ricon FT-4220, Mita DC 1755, konica-112, Sharp SF-7800, Sanon NP-6020 va boshkalar.
Termonusxa ko’chirish — eng tezkor nusxa ko’chirish usuli (minutiga o’nlab metr), u nusxani maxsus, anchagina qimmat termoreaktiv qog’ozda yoki termonusxa ko’chiriladigan qog’oz orkali, oddiy qog’ozga olish imkonini beradi.
Termografik nusxa ko’chirish tamoyili kuyidagichadir: Hujjat—asl nusxaga yarim shaffof termoreaktiv qog’ozning sezgir qatlami qaratib ko’yiladi. Keyin shu qog’oz orqali Hujjat issiklik nurlarining jadal okimi bilan nurlantiriladi — asl nusxaning qora joylari bu nurlarni yutadi va qiziydi, yorug’ joylari issiklik nurlarini kaytaradi va ancha kamroq qiziydi. Asl nusxaning ma’lum joylari kizishi unga yopishgan termoreaktiv qog’ozga uzatiladi, bu qog’ozning qizigan joylari esa qorayadi (qorayish yorug’likni sezuvchi qatlamdagi pigmentning erishi oqibatida yoki pigment hosil kiluvchi kimyoviy reakсiyaning issiklik ta’sirida bo’lib o’tadi).
Termonusxa ko’chirish kamchiliklari: yuqori bo’lmagan sifat, nusxalarning saqlanish muddati kamligi (1—2 yildan keyin ularniig rangi o’chadi va oqaradi), kimmatbaho qog’oz. Molniya, TENKA, TR4 va boshka apparatlar ishlatiladi.
Diazografik nusxa ko’chirish (yorug’lmk nusxa ko’chirish) — bu diazografiya, sinkografiya. Asosan katta shakldagi chizma-texnik Hujjatlardan nusxa ko’chirish uchun qo’llaniladi. Asl nusxa yorug’likni o’tkazadigan qog’ozda, kalkada bajarilgan bo’lishi kerak. Jarayon yorug’lik sezuvchi diazoqog’ozga ko’yilgan shaffof asl nusxani yoritib xosil qklinadi, bunda diazoqog’ozning tasvir yo’k joylari okarib koladi. Tasvir, yarim quruq usul bilan tortib turuvchi shkaflarda eritgich (ammiak) bug’ilda yoki nam usul bilan ishqorli korishmada tushiriladi; oxirgi holatda nusxalarning chidamliligi ortadi. Diazotipli nusxa ko’chirishning sifati o’rtacha. Rossiyada ishlab chikarilgan SKA, SKN, VA, KVS, SKS, SKMP va boshqa apparatlar ishlatiladi. Tuzilishi va nusxa ko’chirish texnologiyasi bo’yicha namli tushirish apparatlari (masalan, SKMP) yarnm kuruk tushirish apparatlariga nisbatan (masalan, SKS) birmuncha oddiy va arzondir, lekin nusxa ko’chirish sur’ati va ish sifati pastdir
oddiy fotografik kontaktli (refleksli) fotograflash va bosish uchun apparatlar ishlatiladi. Modellari: ORK komplekgi, KP-10, KRN, Dokufo BF-101 va boshka apparatlar.
Elektronografik nusxa ko’chirish (elektr uchkunli nusxa ko’chirish) Hujjatlarni optik o’qish va axborotni maxsus nusxa tashuvchiga elektron uchkunli kayd kilishga asoslangan.
Fotodioddar ularga proekсiyalanayotgan Hujjatlar tasvirini satrma-satr elektr signallariga aylantiradi, signallar kuchaytiriladi va yozuvchi ninalar chizgichiga uzatiladi, ninalar va apparat (baraban) asosi orasidan elektr razryadlar (uchkunlar) o’tib ketadi, bu uchkunlar nusxa tashuvchida ingichka teshiklar perforaсiyalaydi (teshik ochadi).
Nusxalar ko’pincha elektroplyonkada va termoreaktiv kog’ozda olinadi. Elektroplyonkadagi nusxalar trafaretli bosish vositasi bilan kelgusida Hujjatlarni ko’paytirish uchun asos bo’lib xizmat kiladi va yuqori sifatli trafaretli bosma formalar tayyorlashda elektronografik nusxa ko’chirish juda samaralidir va keng ishlatiladi. Keng tarkalgan apparatlar: Iskra, Elika, Rex-Rotary, BE-102, Electrocop-18, Gesletner.
Kotib kommutatori («direktor kommutatori» deb nomlanishi mumkin ) deb ataladigan telefon apparat ma’lum qiziqish uyg’otadi. Kotib bu telefon bo’yicha tashqi abonentlarning barcha qo’ng’iroqlarini qabul qiladi va raxbarning ko’rsatmasiga muvofik ularni ishlab chiqadi. Bu kommutatorning еng muhim vazifalari: ko’p kanallik, boshqa adresga qayta adreslash imkoniyati, telefondagi konferenciyalarni tashkil еtish, abonentni kutib turishga qo’yish, еlektronli telefon ma’lumotnomaning borligidir.
Barcha servis imkoniyatlari raqamli telefon stanciyalari bilan ishlatiluvchi raqamli telefon apparatlarida еng to’liq amalga oshiriladi.
Boshqa misol tariqasida Samsung firmasining juda ham qiziq imkoniyatlarni beruvchi еng yangi raqamli ko’p vazifali TA ni — raqamli aloqa tizimi DCS (Digital Communication System)ni ko’rib chiqaniz. Apparat tizimiga faksimil apparat, ma’lumotlarni uzatish uchun modem, o’zining qo’shimcha nomerlari bilan boshqa tizim ichidagi telefon va peyjingli apparatlar ulanishi mumkin. Tizim ikki xil modifikaciyada ishlab chiqariladi: kichik ofis uchun DCS Compact va o’rta ofislar uchun DCS System. Ikkala model ham modul tamoyili bo’yicha quriladi va keng diapazonli konfiguraciyada modifikaciyalanishi va kengaytirilishi mumkin.
Mustahkamlash uchun savollar:

1. 
   Skaner qanday qurilmalar tipiga kiradi, uning asosiy funksiyasi nimadan iborat?
   

2. Skanerlarni qanday turlarini bilasiz?
3. Skanerning ishlash ta’moillari nimalardan iborat?
4. Skanerni ulash uchuin qanday interfeyslardan foydalaniladi?
5.Printer qanday qurilma deb hisoblanadi va uning asosiy funksiyasi nimadan iborat?
6.Qanday bosmaga chiqarish texnologiyalari mavjud?
7.Printerning asosiy hususiyatlari nimadan iborat?
8.Printer hotirasining vazifasi nimadan iborat?
9.Oqimli printer qanday usulda ishlaydi?
10.Rangli oqimli printerning ishlash hususiyatlari nimadan iborat?
11.Lazer peinterlarda ishlash jarayoni qanday boqichlarga ega?
12.Rasterizatsiya jarayonini qanday tushinasiz?
13.Raqamli termobosmaga chikarishni qanday texnologiyalari mavjud?
14. Matritsali printerlarning ishlash prinsiplari nimadan iborat?
15.Fakslar necha turga bo`linadi?
16.Nusxa ko`chiruvchi qurilmalar necha turga bo`linadi?
Mavzu:Lazerli printer kartrijini bo`yoq bilan to`ldirish.
Reja:
1.Lazerli printerning ichki tuzilishi.
2.Lazerli printerga baraban, rakel va kartrijini o`rnatish.
3.Lazerli printer kartrijini bo`yoq bilan to`ldirish.

Kompyuterning bitta vazifasi-Hujjatni pechatlangan ko‘inishini ham boshqacha qilib aytganda qattiq nusxasini yaratishdir.Shuning uchun printer kompyuterni zarur bo‘lgan jihozdan biri hisoblanadi. Bundan har bir kompyuterga bittadan printer bo‘lishi kerak degan xulosa kelib chiqmaydi.

Hozirgi kunda bozorlarda printerlarning turli hillari mavjud.Ularni bosmaga chiqarish texnologiyasining asoslari, printer turlari va ularning funksiyasi imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Bugungi kunda bosmaga chiqarishning uchta asosiy texnologiyasi mavjud. Har joyda lokal tarmoqlari joylashgani uchun printerlar bir nechta foydalanuvchini ta’minlash mumkin.

• 
  Lazerli. Lazerli printer quyidagicha ishlaydi:lazer nuri yordamida fotosezuvchi baraban betni elektrostatik tasvir yaratiladi. Barabanga joylashgan mahsus bo‘yalgan kukun ”toner” deyiladi.Bu “toner” betlarda mavjud tasvir yoki harflarga yopishadi. Baraban aylanib qog‘oz varag‘iga yopishib tonerni o‘tkazadi. Toner qog‘ozga mahkamlangandan keyin tayyor tasvir hosil bo‘ladi. Bunday tehnologiya nusxa ko‘chirish apparatlarida ishlatiladi. Okidata va Lexmark kompaniyalari chiqaradigan yorug‘diod printerlar ham huddi shu tarzda ishlaydi. Faqat lazer o‘rniga ularda yoritishdiodlaridan massiv ishlatiladi.