Titul barag’I’ Woqi’ti’wshi’

Sabaq bari’si’
I. Sho’lkemlestiriw.Woqi’wshlardi’ sabaqqa bag’darlaw.

II. Uyge tapsi’rma soraw ha’m bahalaw. Bunda woqi’wshlar bilimin «Men’in’ juldi’zi’m»shi’ni’g’i’wi tiykari’nda soraladi’.

Sorawlar

1. 
   Agora bul?
   
2. 
   Demokratiya degenimiz ne?
   
3. 
   Drakont ni’zamlari’ qashan shi’qti’?
   
4. 
   Solon kim?
   
5. 
   B.e. sh. 594 j qanday waqi’ya boldi’?
   
6. 
   Aristokratlar kimler?
   
7. 
   Metekler?
   
8. 
   Strateg ne isleydi?
   
9. 
   Perikl kim?
   
10. 
    Parfenon imarati’?
    
11. 
    Xali’q ji’ynali’si’ qanday boldi’?
    
12. 
    Besju’zler ken’esi ne atqaradi’?
    

III. Taza temani’ tu’sindiriw.

Parsi’lardi’n’ Greciyag’a a’skeriy atlani’slari’ grek-parsi’ uri’slari’ ati’n alg’an, wolar erami’zg’a shekemgi 490-ji’ldan baslani’p 449-ji’lg’a shekem dawam yetti.
Greciyani’n’ barli’q qalalari’nda parsi’ yelshileri pay­da boldi’, wolar: «Bizin’ hu’kimdari’mi’z, ulli’ shaxan- shax Dara, ku’n shi’g’i’stan ku’n bati’sqa shekem barli’q adamlardi’n’ birden-bir iyesi sizden jer ha’m suw talap qi’lmaqta», dep baqi’ri’p aytar yedi.
B

izin’ erami’zg’a shekemgi VI a’sirdin’ aqi’ri’nda Par­si’ shahlari’ Kishi Aziyadag’i’ grek qala-ma’mleketlerin basi’p aldi’. Afina hu’kimdari’ grek polislari’na ja’rdem qoli’n sozdi’. Bunnan g’a’zeplengen Dara I Afinadan ayawsi’z wo’sh ali’wg’a ant etti.

Grek a’skerieri parsi’lard i’n’ Attika ishkerisine baratug’i’n jollari’n beklep qoydi’. Biraq ashi’q sawashqa kirisiwden seskenetug’i’n yedi. Bir ha’pte waqi’t wo’tti. Parsi’lar hiylekerlik etti. Tu’nde wolar atli’ a’skerlerdi ke- melergeju’kledi, Attikani’ aylani’p wo’tip ku’tilmegen soqqi’ menen Afinani’ basi’p ali’wg’a qarar etti. Grek a’skerlerine basshi’li’q etken Miltiad azanda boli’p wo’t-ken waqi’yadan xabardar bolg’annan son’ Marafon maydani’nda qalg’an parsi’ a’skerlerin qi’yrati’p taslawdi’ maqset etti. Grek piya- da a’skerieri falanga boli’p sapqa dizildi. Parsi’lar woni’n’ wortasi’n jari’p wo’tti. Biraq Greciya falangalari’ni’n’ eki qaptali’nda jaylasqan ku’shli wotryadlar parsi’lardi’ ti’m- ti’raqay qashi’wg’a ma’jbu’r yetti.

Kserksti’n’ a’skeri Gellespont bug’azi’na jetip kel­di. Patsha buyri’g’i’ menen bir kilometrden uzi’n ko’pir quri’ldi’. Greciya shegarasi’na keship wo’tken Kserks la’shkerleri Arqa Greciyani’ basi’p ala basladi’.
Tawlardag’i’ Fermopil wo’tkeli Greciyani’n’ arqasi’nan qublasi’na ali’p baratug’i’n birden-bir jol yedi. Grekler wol jerde buqqi’ taslawg’a qarar yetti, bi- raq parsi’larg’a tawlar arqali’ joldi’ ko’rsetip bergen bir satqi’n payda boldi’. Grekler a’skerlerine Sparta Pat- shasi’ Leonid basshi’li’q yetken. Wol 300 spartali’qtan basqa barli’q grekjawi’ngerlerinesheginiwdi buyi’rg’an. Sparta ni’zamlari’ boyi’nsha, spartali’q a’skerler sa­wash maydani’nan sheginiwi mu’mkin yemes yedi. Wolardi’n’ barli’g’i’ qaharmanlarsha nabi’t boldi’. Bul waqi’ya “u’sh ju’z spartali’lar yerligi” dep tariyxta belgili boldi’. Kserks a’skerleri Qubla Greciyag’a jetip bardi’.
Sheshiwshi ten’iz sawashi’ erami’zg’a shekemgi 480-ji’li’ tar Salamin bug’azi’nda boli’p wo’tti. Greciya ma’mleketlerinin’ birlesken floti’ parsi’lardi’n’ a’skeriy floti’nan ku’shli yekeni ma’lim boldi’. Jen’ilgennen ke­yin Kserks floti’ni’n’ qalg’anlari’ menen Greciyani’ ta’rk yetiwge ma’jbu’r boldi’.
Bizin’ erami’zg’a shekemgi 479-ji’li’ parsi’lar ja’ne de Afinani’ basi’p ali’wg’a uri’ni’p ko’rdi. Biraq greklerdin’ birlesken a’skeri Plateya qalasi’ jani’nda parsi’ a’skerlerin ku’l-talqan yetti.

IV. Taza temani’ bekkemlew

Tazatemag’a baylani’sli’bolg’an tariyxi’y shaxslar,ori’nlar ha’m terminler islesiw.