Titrimetriyada qo‘llanadigan reaksiyalarga qo‘yilgan talablar

15.3. Indikatorlarni rang o‘zgartirish pH oralig‘i

Indikator rangini o‘zgartirishiga to‘g‘ri keladigan pH oraliqni, indikatorni rang

o‘zgartish oralig‘i deyiladi. Har bir indikator o‘z rangini o‘zgartirish pH oralig‘iga ega

va u dissotsiatsiya (ionlanish kattaligi) doimiysiga bog‘liq.

 

 

 tenglikni logarifmlaymiz 

 ikki tomonni –1 ga ko‘paytirsak 

 yoki 

 bo‘ladi.

Ekvivalent nuqtaga yaqin, muhit kuchsiz kislotali bo‘ladi. Ionlashmagan (Hlnd) –90%

ionlashgani (lnd) –10%. Demak indikatorni ionlashmagan holati 

gacha bo‘ladi.

Indikator rangini ionlashganini ionlashmaganidan miqdori 10 baravar ko‘p bo‘lganda

sezamiz. (lnd

-

)90% dan ko‘p va (Hlnd)

-

 10% dan kichik. Indikatorni ionlashgan holati 

 da kuzatiladi. Shunday qilib indikator rangini o‘zgartirishi

pH=pK±1 oralig‘ida bo‘ladi.

Bu formula orqali istalgan indikatorni pK si ma’lum bo‘lsa, rang o‘zgartirish pH

oralig‘ini hisoblash mumkin.

рН 

Metil oranj pK = 4 pH = 4   1 qizil 3 > > 5 sariq.

рН 

Fenolftalein pK = 9 rN = 9   1 rangsiz 8 > > 10 qizil.

Indikatorni (Hlnd) va (lnd

-

) xolati teng bo‘lganda uni dissotsiatsiya doimiysiga to‘g‘ri

kelgan pH ni indikatorni