Tilshunoslikka kirish fanining predmeti

Grammatik  ma’no.  Tilda  leksik  va  grammatik  ma’no  tushunchalari  farqla-
nadi. Leksik ma’no narsa, hodisa yoki voqelikga aloqador yakka ma’no hisoblanadi. U 
bir  so’z  bilan bogliq bo’ladi. Grammatik ma’no esa bir yoki bir necha so’z turkumiga 
hos  bo’ladi.  Masalan:  kitob,  talaba, shoira, she’r so’zlarining leksik ma’nolari har xil 
lekin  ularning  grammatik ma’nolari bir xil, ya’ni: ot, birlik bosh kelishikda. Grammatik 
ma’no turli affikslar, yordamchi so’zlar, so’z tartibi, intonatsiya, urg’u, takror (lot. re-
duplicare),  tovush  almashinish  sintaktik  bog’lanish  va  boshqa  vositalar  yordamida 
ifodalanadi. Ushbu vositalarning qo’llanishi turli tillarda bir-biridan farq qiladi. Masa-
lan: rus, ingliz, farang, turk, o’zbek tillarida grammatik ma’no anglatuvchi vosita sifati-
da asosan affikslar xizmat qiladi. 
 
Ko’pchilik  xind-  ovrupo  tillarida  yordamchi  so’zlar(predlog,  bog’lovchi, 
artikl) grammatik ma’no ifodalovchi asosiy vosita sanaladi. So’z tartibi ingliz va olmon 
tillarida turg’un bo’lib, grammatik ma’noga jiddiy ta’sir qiladi. V’etnam, Annam, Xitoy 
tillari uchun va Alyaska xindularining tillari uchun jumla intona tsiyasi emas, balki so’z 
intonatsiyasi  grammatik  ma’noni  ifodalash  uchun  xizmat  qiladi.  Ayrim  tillar  uchun 
so’z  urg’usi  grammatik  ma’nonigina  emas,  leksik  ma’noni ham o’zgartiruvchi vosita 
hisoblanadi.  Ayrim  tillarda  takror  orqali  ham  so’z  ma’nosi  o’zgartiriladi,  masalan: 
dumal-dumal i reshil. 
 
 Ingliz,  Arab,  Qadimgi  Yevrey,    Shimoliy  Amerika  va  Afrika  xindularining 
tillari  uchun  tovushlarning  almashinuv i  katta  ahamiyatga  ega,  masalan:  ktb:  kitob, 
kotib, kutub, ketib.