Тилшунослик назарияси

---

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ 
НАМАНГАН ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ
 
 
 
ТИЛШУНОСЛИК НАЗАРИЯСИ 
 
(маърузалар матни) 
 
 
 
 
 
 
 
НАМАНГАН - 2012 
 

---

2 
 
Маъруза матнида умумий тилшунослик фани, жаҳон тилшунослиги тарихининг асосий босқичлари, етакчи 
йўналишлари, мактаблари, таълимотлари ва тилшунос алломалар ҳақида маълумот берилади. 
Маъруза матни ўзбек филологияси йўналиши бўйича таълим олаётган бакалавр босқичи талабалари учун
мўлжалланган. 
Ўзбек тили ва адабиёти кафедрасининг 2012 йил 27 августдаги 1- сонли қарори билан тасдиқланган 
 
 
Тузувчи: 
 
 
 
И.Дарвишов 
 
Тақризчилар: 
ф.ф.д. доц. Ҳ.Усмонова.
ф.ф.н. доц. Д.Бобохонова 
 
 
 
 
 
 
 
ТИЛШУНОСЛИК НАЗАРИЯСИ 
 
(маърузалар матни) 
 
 
Ўзбек филологияси йўналиши бўйича таълим олаётган бакалавр босқичи талабалари учун 

---

3 
НАМАНГАН - 2012 
 
 
 
 
 
СЎЗ БОШИ 
«Тилшунослик назарияси» фани тилшунослик фанлари сирасида энг мураккаб ва кенг 
қамровли илмий-назарий, фалсафий фан сифатида ажралиб туради. Ушбу фаннинг 
мураккаблиги, кенг қамровли ва фалсафий фан эканлиги бевосита ўрганиладиган ўта 
жиддий муаммолар билан, фикр юритиладиган долзарб масалалар билан, лисоний 
ҳодисаларнинг (фактларнинг) моҳияти билан, уларга қайси нуқтаи назардан ёндашиш билан, 
уларни чуқур таҳлил қилиш ва улардан объектив илмий хулосалар чиқариш билан 
белгиланади.
«Тилшунослик назарияси» фанининг фаоллик кўрсатиш чегараси «чексиз» бўлиб, айни 
фан ўз кузатишларини жаҳон тилшунослиги тарихига оид зарур масалалардан, етакчи 
оқимлар ва йўналишлардан бошлаб, ҳозирги тилшуносликнинг энг муҳим ва мураккаб 
назарий муаммоларини, таълимотларини ўрганиш билан - нафақат тилшуносликнинг балки 
барча фанлар учун методологик асос бўлиб хизмат қиладиган диалектик фалсафа ҳамда 
психология, мантиқ каби фанларга ҳам бевосита алоқадор бўлган муаммоларни қамраб 
олиши билан якунлайди. 
Айтилганларнинг исботи сифатида «Тилшунослик назарияси»фани ўрганадиган асосий 
муаммолар қаторига қуйидагиларни киритамиз. 
1. 
Тил ва жамият (миллат). 
2. 
Тил ва тарих. 
3. 
Тил ва тафаккур. 
4. 
Тил семиотик объект сифатида. 
5. 
Тил ва нутқ. 
6. 
Тил система ва структура сифатида. 
7. 
Тилда субстанция ва форма. 
8. 
Тил белгиси ва маъно. 
9. 
Тил ва ёзув. 
10. 
Тилни тадқиқ қилиш усуллари ва бошқалар.