Tilshunoslik nazariyasi


Dialekt (yun. dialektos – sheva, lahja). Aynan. Sheva, lahja (q.). Dialektologiya



Download 70 Kb.
bet3/12
Sana07.07.2022
Hajmi70 Kb.
#754878
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
Tilshunoslik nazariyasi

Dialekt (yun. dialektos – sheva, lahja). Aynan. Sheva, lahja (q.).
Dialektologiya (yun. dialektos – sheva, lahja + logos – tushuncha, ta’limot) Shevashunoslik. Tilshunoslikning sheva va lahjalarni o’rganuvchi bo’limi.
Diaxroniya (yun. dia – orqali + chronos – vatq). Tilning tarixiy tuzilishi, rivojlanishi va taraqqiyotini tarixiy aspektda o’rganish.
Diereza. So’z tarkibidagi undosh tovushlarning tushib qolishi. Masalan, go’sht – go’sh, do’st – do’s, sust – sus, to’rt – to’r kabi.
Dissimilyasiya (lot. dissimilatio – noo’xshash). So’zdagi bir xil yoki o’xshash tovushlardan birining artikulyatsion-akustik jihatdan boshqa bir tovush tomon o’zgarishi. Masalan, zarur – zarul, zarar – zaral, damba – danba, musulmon – musurmon, ambar – anbar kabi.
Ekstralingvistika. Tilshunoslikning etnik, ijtimoiy-tarixiy, geografik va boshqa omillarni tilning taraqqiyoti hamda vazifasi bilan bog’liq hodisalar sifatida o’rganuvchi tarmog’i.
Etnolingvistika. Makrolingvistikaning til bilan xalq o’rtasidagi munosabatlarni, til faoliyati va taraqqiyotida lingvistik hamda etnik omillarning o’zaro ta’sirini o’rganuvchi tarmog’i.
Evfemizm (grek. euphemismos < eu – yaxshi + phemi – gapiraman). Narsa, voqeya-hodisalarni yumshoq ifodasi; qo’pol, beodab so’zlar va tabu o’rnida qo’llanuvchi so’z hamda iboralar. Masalan, o’ldi so’z o’rnida vafot etdi, ko’z yumdi, joni uzildi kabi so’z va iboralarni qo’llash.
Fleksiya (lot. flexio – egish, burish; o’zgarish). Bir necha grammatik ma’noni bir yo’la ifodalaydigan shakl yasovchi morfema.
Flektiv til. Grammatik ma’nolar fleksiya yo’li bilan ifodalanadigan til. Flektiv tillarga hind-evropa va hom-som oilalariga mansub tillar kiradi.
Fonema varianti. Fonemaning nutqda yondosh tovushlar ta’sirida paydo bo’ladigan ko’rinishi. Masalan, v fonemasining lab-lab (ov, yayov, ovloq so’zlaridagi) va lab-tish (vagon, va’da, vafo, visol so’zlaridagi) variantlari.
Fonema. So’z va morfemalarni shakllantiradigan hamda ularning ma’no-larini farqlash uchun xizmat qiluvchi, boshqa mayda bo’laklarga bo’linmaydigan eng kichik tovush birligi.

Download 70 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish