Tilshunoslik nazariyasi dan ma’ruzalar to’plami Saloxiddin suyunboyev

Tayanch so‘z va iboralar: til, tilni o‘rganish tarmoqlari, ekstralingvistika 

(sotsiolingvistika, metalingvistika), intralingvistika, komparativistika (qiyosiy-

tarixiy, chog‘ishtirma, areal, tipologik) tilshunoslikning boshqa fanlar bilan 

aloqasi, tilshunoslik aspektlari, tilshunoslik nazariyasi.

 

1. “Tilshunoslik nazariyasi” fani, uning predmeti, maqsad va 

vazifalari. 

 “Tilshunoslik nazariyasi” fani murakkab va ko‘p qirrali, boshqa 

ijtimoiy fanlar bilan uzviy bog‘liq bo‘lgan tilni ilmiy va amaliy o‘rganuvchi 

fandir. Bu fan til haqidagi mustaqil va aniq fan bo‘lib, tilning tabiati,   ijtimoiy 

mohiyati, kishilik jamiyatida bajaradigani vazifasi, tilning kelib chiqishi, tarixiy 

taraqqiyot jarayonlari va qonuniyatlarini, til va tafakkurning bir-biriga uzviy 

bog‘liqligini, tillarning   o‘zaro munosabatini o‘rganadi. Ayrim tillarni, bir guruh 

tillarni va qardosh tillarni o‘rganish, tekshirish natijasida aniqlangan til 

hodisalarini, til dalillarini umumlashtirib, ilmiy xulosalar chiqaradi va shu asosda 

til qonuniyatlarini aniqlab beradi. 

Tilshunoslik fanining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 

-tilning tabiati, ijtimoiy mohiyati, uning boshqa hodisalar ichida tutgan o‘rni, 

tuzilishi va taraqqiy etish qonuniyatlarini o‘rganish; 

-til va jamiyat, tilning kishilik jamiyatidagi o‘rni,  tilning ijtimoiy muhitga ko‘ra 

o‘zgarish xususiyatlari, tillarning sotsiolingvistik tasnifi kabilarni o‘rganish; 

- til va tafakkur, til va psixologiya, til va semiotika kabi tilga bog‘liq masalalarni 

tadqiq etish; 

---