Tilshunoslik fanidan yakuniy test savollari

filalogiya

A.Shaxmatovning 1925-yilda e`lon qilgan mashhur asari nomi?Rus tili sintaksisi

A.Shaxmatovning fikricha tilni o’rganish qaysi sohaga asoslanib olib borilishi kerak?sintaksis

Bobo til - …?Ginetik jihatdan òzaro boģliq tillarning kelib chiqishi va taraqqiy etish asosi

“Psixologizm” qanday yo`nalish? tilning alohida shaxslarning ruhiy hayoti va tafakkuriga munosabati jihatdan o`rganilishiga asoslangan lingvistik yo`nalish

“Naturalizm” qanday yo`nalish? XIX asr. Tilni sistema sifatida talqin qilish, tilni tabiiy organizm, organik bir butunlik sifatida tushunish

Kopengagen strukturalizmi yana qanday nom bilan ataladi?Glossematika

Amerika strukturalizm maktabi asoschisi kim?Frans Boas

Ferdinand de Sossyur belgilar borasidagi fanni qanday nomlashni taklif qilgan? Semiotika

Til va nutq muammosi haqida qaysi olim mukammal fikr yuritgan?Sossyur

Kopengagen strukturalizmi qachon va qayerda tashkil topgan? XIXasr 30yillar boshlari Daniyada

Kopengagen strukturalizmi maktabi vakillari to’g’ri ko’rsatilgan javob qaysi? Lui Yelemslev,V.Bryondal, X. Uldal

F. de Sossyur fikri bo‘yicha, til va nutq orasidagi asosiy farqlar quyidagilar: til sistem, nutq asistem; til ijtimoiy nutq individual; til potensial nutq real; til sinxron nutq diaxron; til mohiyat nutq hodisa

F. dе Sossyur tilda nеchta aspеktni farqlaydi?2sinxroniya, diaxroniya

“Til material emas, balki formadir” degan fikr qaysi olimga tegishli? Ferdenand De Sossyur

Soʼzlashuv vositalarining qaysi biri – alohida shaxsga, individga bogʼliq Satndart konstruksiyalar va tiplashtirilgan shakllar

Nuqtalar oʼrniga kerakli soʼzni qoʼyib jumlani yakunlang: Tilshunoslik fanining haqiqiy obyekti - ...tildir

“Til oʼrganishda diaxronik metodlarga qaraganda sinxronik tavsif metodlari afzalroqdir”. Ushbu xususiyat qaysi yoʼnalishga tegishli? Strukturalizm yo'nalishi

Ferdinand de Sossyur taʼlimotining zaif tomoni nimada?

Ferdinand de Sossyur tilshunoslikni nechta turga ajratadi va ular qaysi lar? 2ta turga Ichki va tashqil lingvistika

Differensiatsiya nima? Differensiatsiya (frans differentiation. Lotincha differential - farqlanish farq) ixtisoslashish

Turli tillar sistemalarini tasniflash uchun me’zon vazifasini o’tovchi sistema qanday nomlanadi?

Narsa nomi bilan narsa o’rtasida bog’lanish bor degan fikr tarafdorlari kimlar. Anologistlar

Til qanday hodisa? Ijtimoiy

Narsa nomi bilan narsa o’rtasida bog’lanish yo’q degan fikr tarafdorlari kimlar?Anologistlar

Makrolingvistika nimani o’rganadi? Makrolingvistika (katta tilshunoslik) tilning paydo bo'lishi va uning tarroqiyot qonunlarini tilning ijtimoiy imkoniyatini.

Tilning qaysi bir vazifasi lingvistik adabiyotlarda gnoseologik vazifa deb ham ataladi?Tilga xos bo'lgan akkumulyativvazifa ba'zi lingvistik adabiyotlarda tilning gnoslologik vazifasini deb ataladi.

O’rganish sohasi nuqtai nazaridan tilshunoslik qanday guruhlarga bo’linadi?

Strukturalizm nima?(lotincha-tuzilish joylash)

Praga strukturalizmi yana qanday nom bilan ataladi?Funksional lingvestika

Amerika strukturalizmi yana qanday nom bilan ataladi?Descriptive lingvestika

Til birliklarining nutqqacha bo’lgan faoliyati bu - ...

Iyerarxik munosabat nima?

Sеma nima?Mazmun mano jihatning ,eng kichik birligi sememaning tarkibiy qismi.

Sintagmatik munosabat qanday munosabat?Til birliklarining chiziqsimon ,ketma -ketlik aloqasi.

Paradigmatik munosabat qanday munosabat?Bir paradigma azolari orasidagi o’zero munosabat.

Inson olamni bilish jarayonida olam unsurlarini ongida aks ettiradi va bu unsurlar nimalar bilan ifodalanadi?

Izomorfizm nima?Tilshunoslik nazarariyalari uchun zarur tushunchalar ulardagi o’xshashlik

Tilning eng kichik (minimal) ma`nosiz birligi nima?Fonema

Tilning eng kichik maʼno birligi nima?Morfema

Leksema va soʼzlarning nutq jarayonida erkin birikuvidan tashkil topadigan birligi Soz birikmasi…

Qanday munosabatda til birliklarining oʼzaro semantik-sintaktik munosabatga kirishishi va gorizontal yoʼnalishda birikmalar hosil qilishi tushuniladi?sintagmatik munosabat

Til kishilar oʼrtasida qanday vazifani bajaradi? kommunikativ

Kichik sintaksis tarkibiga nimalar kiradi? So’z birikmasi va gap

Mа’nо vа grаmmаtik jihаtdаn о’zаrо bоg’lаngаn ikki vа undаn оrtiq mustаqil sо’zlаr … dеyilаdi. So’z birikmasi

So’z birikmasi va so’zlarning anglatgan ma’nosiga ko’ra o’xshash tomoni qaysi?

Til vazifasi nuqtai nazaridan nimani bajaradi? til insonlarning o’zaro fikr almashish,fikrni shakllantirish, ifodlash vositasidir

Til tuzilishi, tashkil topishi nuqtai nazaridan qanday vazifani bajaradi? Til muayyan birliklar, ularning jami, ularni mantiqiy jihatdan bir-biri bn bog’lash qoidalari

Til informatsiya nazariyasi nuqtai nazaridan qanday vazifani bajaradi? Axborot tashish ,uzatish, yetkazish vazifasini bajaradi.

Material sistema tushunchasiga aloqador javobni toping. Har qanday moddiy materialdan tayyorlangan inshoot, qurilma, imorat, tarkibiy qismlarga ajraluvchi obyektni yoki jonli organizmni esa material sistema deb hisoblash mumkin. Aynan moddiy sistemalar birlamchi material sistema deb ataladi.

Ideal sistema tushunchasiga aloqador javobni toping. O’zaro muayyan munosabatlar bilan boglangan goya, tushuncha yoki fikrlar ideal sistemalar bolib, ular semantik informatsiyaning korinishlaridan biri bolgan boshqa material tashuvchida mustahkamlanadi. Bunday sistemalar ikkilamchi material sistemalar deb nomlanib, inson faoliyati natijasida yuzaga keladi va semiotik sistemalar deb yuritiladi. Aslida ikkilamchi sisemalar substansional, yani mohiyatan mavjud bolmaydi. Masalan, svetofor ranglaridagi ruxsat, man qilish, harakatga tayyorlanish manolari aynan shu ranglarda mavjud emas, ularga ushbu manolarni ifodalash yuklatilgan, buyurilgan, xolos.

Tilning asosiy birliklarini toping. Fonema va morfema

Tilning konstruktiv birliklarini toping. So’z (leksema) va gap

Paradigmatik munosabatga to’g’ri keltirilgan misollar qatorini toping. Kitob, kitobni, kitobning, kitobdan

Sintagmatik munosabatga to’g’ri keltirilgan misollar qatorini toping. Kitobning qadri, kitobni o’qish

Sotsiologiya va lingvistika fanlarining zaruriy va mantiqiy bog’liqligidan hosil bo’ladigan bo’limni nomini toping. Sotsiolingvistika

…….. ijtimoiy faktorlarning tilga qanday ta’sir qilishi, til sistemasida qanday namoyon bo’lishi, qanday shaklda aks etishi o’rganiladi. Sotsiolingvistika

Differensiatsiya nima?tillarning bo’linishi, farqlanishi bo’lib til doirasidagi sheva va lahjalarning yoyilishi, tarqalishidir.

Integratsiya nima? Sheva va dialektlarning qisqarib, adabiy tilga yaqinlashuvi, uygunlashuvi hodisasidir

Barcha tillarga xos bo’lgan universal holdagi tartib va qoidalarni belgilab beruvchi qonuniyatlar ………. deyiladi. Umumiy qonuniyatlar

Ayrim tillargagina xos bo’lgan hodisalarni izohlovchi qonuniyatlar xususiy

Turkiy tillarga xos singarmonizm hodisasi qanday qonuniyatga ko’ra o’rganiladi? Xususiy va umumiy

Til oʻz lugʻat boyligini qaysi manbalar asosida boyitib boradi?

Bilingvizm qanday hodisa? Ikki tillilik hodisasi

Qaysi shevada tojik-oʻzbek ikki tilligi mavjud? Buxoro shevasida

Tillarning bir-biriga oʻzaro taʼsiri qanday hodisalarga sabab boʻladi? Tillarning chatishuvi va bilingvizm hodisasi sabab bo’ladi

Tillarning hamkorligi qanday yuz beradi? Agar soʻz oʻzlashtirish tining ichki (grammatik )strukturasiga taʼsir koʻrsatmasa bu tillar hamkorligi deyiladi

Sotsiolingvistika nima? Tilshunoslik va sotsiologiya fanlari doirasidagi va ularning ijtimoiy tabiati tilning jamiyat hayotida tutgan oʻrni haqida oʻrganuvchi ilmiy nazariy soha

Shevalarning soni ko’payishi va ular asosida yangi tillarning vujudga kelishi tilshunoslikda nima deb ataladi? farqlanish differensiatsiya

Turli shevalarning umumiy qoidalarga bo’ysungan holda, ma’lum abadiy tilga birlashtirilishi nima deb ataladi? integratsiya

Tillar qaysi jihatdan tasniflanganda birinchi navbatda til xaritasi yaratiladi ? areal tasnif

Kompyuter lingvistikasi nima? . tilshunoslik da komputer texnologiyalaridan foydalanish va ular yordamida soʻzlarni bir joyga toʻplash, ishlov berish, lugʻatlar, resurslar yaratish va boshqalar ni oʻz ichiga oladi

Verbal vositalarga nimalarni kiritish mumkin ? so’zlarni

Noverbal vositalarga nimalarni kiritish mumkin ? Noverbal ta’sirning ma’nosi «nutqsiz»dir. Bunga suhbatdoshlarning fazoda bir - birlariga nisbatan tutgan orinlari, xolatlari (yaqin, ozoq, intim), qiliqlari, mimika, pantomimika, qarashlar, bir - birini bevosita his qilishlar, tashqi qiyofa, undan chiqayotgan turli signallar (shovqin, hidlar) kiradi.

Flektiv tillar qanday tillar turkumiga kiradi?

Flektiv tillarga qaysi tillar kiradi ? hind-yevropa tillari

Neyrolingvistika nima ? nutqiy faoliyatni bosh miya mahsuli sifatida o’rganuvchi tarmoq

Akkumulyativ soʻzining maʼnosi ? lotincha “to’plash”

Qaysi atama grekcha "etnos" xalq, qabila soʻzlaridan olingan? Etnolingvistika

Analizator soʻzining maʼnosi? Yuksak darajadagi hayvonlar va odam nerv tuzilmalarining murakkab sistemasi

Tilning eng katta birligi nima? Matn

Kelgindilar tilining mahalliy tilga ta’siri qaysi terminlar tushuntiradi? Superstrat hodisasi

Agarda bir til boshqa tilga tazyiq o’tkazib, uning ichki strukturasiga o’rnashishi nima deyiladi? Tillarning chatishishi

Etnolingvistikaning mustaqil lingvistik yo’nalish sifatida shakllanishida kimning xizmatlari beqiyos? Frans boas

Kommunikativ tilshunoslik o’z ichiga qaysi sohalarni oladi? 1matn tilshunosligi, 2sotsiolingvistika 3psixolingvistika 4lingvistik progmatika

Metodning dastlab qanday ko’rinishlari mavjud bo’ladi? Diaxron va sinxron

Lisoniy birliklarning shakli va mazmuni o’rtasidagi bog’lanish qanday bog’lanish deyiladi? Shakl va mazmun orasidagi bog’lanish tabiiy va shartli (ijtimoiy) bo’ladi.

Tilning diaxron metodi tilimizda qanday metod ko’rinishida o’rganiladi?

Diaxron tadqiqot metodiga qaysi metodlar kiradi? tasviriy, qiyosiy-tarixiy, chog‘ishtirish, tarixiy-qiyosiy, tipologik metodlari kiradi.

Tavsifiy metodning maqsadi nimadan iborat? Tavsifiy metod sinxron analiz metodi bo‘lib, obyektni (matnni) turgan holatida berilgan ma’lumotlar asosida o‘rganadi.

Komparativistika qaysi tilshunoslikning yaratilishiga xizmat qildi? qiyosiy-tarixiy tilshunoslikning vujudga kelishiga.

Qiyosiy-tarixiy metodning asoschilari kimlar? Frans Bopp

Chog’ishtirish metodining maqsadi nimadan iborat?

lug‘atlar, qo‘llanmalar yaratish.

191. 
     Tipologik metodning maqsadi nimadan iborat? Tipologik metod o‘zaro genetik bog‘liq va genetik bog‘liq bo‘lmagan til oilalariga tegishli tillarni qiyoslashni o‘rganadi.
     
192. 
     Sinxron tadqiqot metodi qanday metod?
     
193. 
     Distributiv tahlil metodining maqsadi nimadaniborat? Distributiv tahlil usulida til va nutq birliklari (fonema, morfema, leksema, so‘z va so‘z birikmalari)ning joylashish o‘rni, oldinma-ketin kelishi, o‘zaro bog‘lanishi va semantik-stilistik munosabatga kirishuvi o‘rganiladi.
     
194. 
     Distributsiya nima? distributsiya-unsurlarning gap tarkibida joylashish o‘rni, bir elementning boshqa element bilan birikish qobiliyati.
     
195. 
     Statistik tahlil metodining vazifasi nimadan iborat? Ushbu metod lisoniy birliklarning nutq faoliyatidagi, asosan matndagi qo‘llanish miqdorini tadqiq qiladi.
     
196. 
     Bevosita tashkil etuvchilarga ajratib tahlil qilish metodining vazifasi nimadan iborat? Ushbu metodda nutq birliklari (so‘z birikmasi va gaplar) tuzilishi, qanday qismlardan tashkil topishi, ular orasidagi munosabat, aloqalarni o‘rganadi.
     
197. 
     Transformatsion tahlil metodining vazifasi nimadan iborat? transformatsion tahlil metodi til sistemasining ichki mikrosistemalarni – yadro gaplar va ulardan hosil bo‘lgan transformalarni, to‘g‘rirog‘i, yadro gaplardan transformalarning hosil bo‘lish jarayonini o‘rganadi.
     
198. 
     Komponent tahlil metodining vazifasi nimadan iborat?
     
199. 
     Valentlik tahlil metodining vazifasi nimadan iborat?
     
200. 
     Metodika nima?
     
201. 
     Metodologiya nima?
     
202. 
     Avtomatik tahlil metodining vazifasi nimadan iborat?
     
203. 
     Eksperimental-fonetik metod qanday usullar bilan ish olib boradi?
     
204. 
     Statistik tahlil metodi qanday metod hisoblanadi va vazifasini tushuntiring.