Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“O‘ZBEK MILLIY VA TA’LIMIY 
KORPUSLARINI YARATISHNING NAZARIY 
HAMDA AMALIY MASALALARI”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
100 
тугун учун унинг типи, масалан, абзац, жумла, сўз ва морфемалар учун p­ level, s­level, w­level,
m­level берилади. Бу, ўз навбатида, кичик сўзлар таҳлилнинг битта бирлиги сифатида тақдим этиш 
имконини беради. 
Мавжуд корпусларнинг кўпчилиги XCESнинг мураккаб механизмидан фойдаланмасдан, TEI 
теглар жамланмасини қўллайди. Ваҳоланки, TEI стандарти лингвистик мақсадлар ва 
разметкаланган корпусларни сақлашга мўлжалланган. Унга кўра, қатор корпусларда сўзларни 
белгилаш учун теги, гап қурилмалари учун теги, гуруҳлар учун
 теги ишлатилади.
Семантик разметка: тушунча, восита ва усуллар. Маълумки, бугунги кунда семантиканинг 
ягона назарий асоси ишлаб чиқилмаган. Кўплаб лингвистик мактаблар семантикани тилни тўлиқ 
тасвирлашнинг алоҳида унсури сифатида тушунадилар. Ҳолбуки, бугунги тилшуносликда 
“ҳиссий” ва “тушунчавий” маънолар ўртасида, “маъно” (significance) ва “белгилаш” (signification) 
ўртасида, “мазмун” ва “референция” ўртасида, “денотат” ва “коннотат” ўртасида, “белги” ва 
“рамз” ўртасида, “импликация”, “муқаррар натижа” ҳамда прессупозиция ўртасида, “аналитик” ва 
“синтетик” ва ҳ. ўртасидаги чегаралар семантиканинг умумий табиатини белгилашда 
мураккабликлар туғдиради.
Шунингдек, семантик разметкада стандарт шакл мавжуд эмас. Одатда, мазкур разметка 
турида ҳарфлар ва шифрлар ёхуд шифрлардан иборат кодни қўллайдилар (бунда биринчи ҳарф 
ёки рақам тегишли сўз тааллуқли бўлган умумий семантик категорияни англатади, навбатдаги 
рамзлар эса, унинг маъносини ойдинлаштирувчи кичик категорияларга ишора беради). Семантик 
разметкада, шунингдек, маъно англатувчи бирлик ўрнида ягона сўз эмас, аксинча, сўз 
бирикмасининг келиш ҳоллари ҳам учрайди. Мазкур сўз бирикмасининг барча компонентларига 
ягона код бириктирилади. Семантикага доир назарий қарашлар ўз тарихига эга, мутахассислар 
унинг ривожини шартли уч босқичга бўладилар: